De samenleving van behoeftigen gaat ten onder
Ayn Rand’s Atlas Shrugged en de weg naar verandering
Titelfoto: unsplash.com CC0Stel je eens een bedrijf voor, een fabriek. Iedereen in de fabriek, van de schoonmaakster tot de directeur, ontvangt hetzelfde salaris, het laagste bestaansminimum. Tweemaal per jaar komen alle medewerkers in een algemene vergadering bijeen. In die vergadering brengt iedereen naar voren wat zijn of haar behoefte is en wat ieders vermogen is om bij te dragen aan het resultaat van de fabriek. Vervolgens wordt daarover gestemd.
De wil van de meerderheid bepaalt ieders behoefte en ieders vermogen. Het fabrieksresultaat wordt dienovereenkomstig verdeeld. Beloningen worden in deze fabriek gebaseerd op ieders vastgestelde behoefte, inbreng wordt gebaseerd op ieders vastgestelde vermogen. Degenen waarvan de behoeften volgens de stemming het grootst zijn, ontvangen het meeste. Degenen die niet zoveel produceren als ze volgens de stemming kunnen worden beboet. Die boetes moeten zij betalen door over te werken zonder betaling.
Is dit voor jou een droom of een nachtmerrie? Denk eens even na over de vraag of jij bij deze fabriek zou willen werken…?
Atlas Shrugged
De fabriek wordt beschreven in het Opus Magnum van filosofe Ayn Rand Atlas Shrugged (vertaald als De Kracht van Atlantis). Als de bloeiende fabriek overgaat van de vader op zijn zoons en dochter, besluiten de kinderen tot de omslag “van ieder naar vermogen, aan ieder naar behoefte”. Gebaseerd op het principe van onbaatzuchtigheid. Het vraagt van mensen dat ze niet langer gemotiveerd worden door persoonlijk voordeel, maar door liefde voor anderen. Het plan is geen lang leven beschoren.
Vanaf de dag van de omslag neemt de ene na de andere talentvolle medewerker ontslag. Het vermogen om aan de fabriek bij te dragen verdwijnt, de behoefte om van de fabriek te profiteren blijft. Het onvermijdelijke einde van de fabriek laat niet lang op zich wachten. Heb je de vraag al beantwoord of je in deze fabriek zou willen werken? Ik in elk geval niet!
Ieder naar behoefte
Het uitgangspunt van de fabriek “van ieder naar vermogen, naar ieder naar behoefte” staat ook aan de basis van de sociaal-liberale politiek die Nederland en Europa sinds mensenheugenis bestuurt. De naoorlogse verzorgingsstaat is gebaseerd op het uitgangspunt dat mensen “gerechtvaardigde behoeften” hebben, waarin door de samenleving moét worden voorzien. Net als in de fabriek is in zo’n samenleving aan behoeften geen gebrek. Werknemers hebben gerechtvaardigde behoeften, waarin voorzien moet worden in cao’s, die zo nodig met stakingen worden afgedwongen. Werkelozen hebben gerechtvaardigde behoeften, waarin door middel van sociale wetgeving voorzien moet worden.
Vluchtelingen en asielzoekers hebben gerechtvaardigde behoeften, waarin door middel van opvang voorzien moet worden. Arme landen hebben, in Europa en mondiaal, gerechtvaardigde behoeften, waarin rijke(re) landen op basis van Europese en internationale verdragen moeten voorzien. En daar blijft het niet bij. Elke – al dan niet zelfbenoemde – minderheid heeft gerechtvaardigde behoeften: elk ras, elke seksuele geaardheid, elk geslacht, elke leeftijd. Vrouwen, kinderen en zelfs dieren hebben gerechtvaardigde behoeften waarin voorzien móet worden.
Verzorgingsstaat
Zal een samenleving die is gebaseerd op “van ieder naar vermogen, naar ieder naar behoefte” wél overleven? Of zal ze net als de fabriek in De Kracht van Atlantis ten onder gaan, omdat er uiteindelijk niemand meer is die in al die gerechtvaardigde behoeften wil of kan voorzien? Ik vrees het laatste. De verzorgingsstaat is, behoudens een enkel achterhoedegevecht om haar voortbestaan, al ter ziele gegaan. Het vluchtelingen- en asielbeleid wankelt onder het sterk afnemend draagvlak ervoor.
Voor de Europese samenwerking in de EU en de ontwikkelingssamenwerking met arme landen buiten de EU geldt hetzelfde. De balans is doorgeslagen. De samenleving waarvan wij naar behoeften willen profiteren zal ten onder gaan. De samenleving die zal overleven vraagt om een ándere basis: de bereidheid om er naar vermogen aan bij te dragen. Door iedereen die er deel van uitmaakt. Jong en oud, man en vrouw, elk ras, elke seksuele geaardheid, autochtoon en allochtoon.
In zo’n samenleving wil ik leven. En jij?
© OpinieZ.com 2018. U kunt dit artikel delen via de knoppen onder de advertenties.
De OpinieZ-artikelen van Henk Strating (volg 
@HenkStrating) vindt u HIER
Over de auteur
-
Henk Strating is oprichter van HS ARBEIDSVOORWAARDEN CAO-advies & onderhandelingen en schreef het boek 10 JAAR PUZZELEN over de Nederlandse arbeidsverhoudingen in de periode 2007-2017.
Te bestellen op https://www.bol.com
