Barbertje moet hangen en heet nu even Tom Egbers

Foto:

Tom Egbers is de afgelopen week eindeloos aan de publieke schandpaal genageld. Iedereen die er in medialand toe doet haastte zich verontwaardigd te reageren op het hem verweten machtsmisbruik. Alsof het venijnig namen and shamen van een enkeling ook maar iets aan de onderliggende problemen en cultuur verandert. Misbruik gedijt bij wegkijken. Wanneer je negeert wat er ver weg gebeurt, zoals het wegkijkfeminisme doet, negeer je ook wat er zich onder je neus afspeelt. Oogkleppen zijn comfortabel, schrijft Sonja Dahlmans.

🔊 Beluister dit artikel

Gisteravond bracht de Publieke Omroep de roast van Tom Egbers, jarenlang boegbeeld van het NOS-programma Studio Sport. Voor de verandering eens niet op Comedy Central, maar bij het NPO-programma Khalid & Sophie. Op Comedy Central duurt zo’n roast maar een programma lang, de NPO-variant zette zich vervolgens voort bij elke talkshowtafel die ons land sinds kort, eh, rijk is, zullen we maar zeggen. Al eerder zonden ze bij de NPO de roast van Matthijs van Nieuwkerk uit en ook deze duurde voort aan alle talkshowtafels van die avond. Voor het kapot maken van concullega’s worden geen halve maatregelen getroffen.

Lieve help, waar zit ik naar te kijken? Ik zie #tomegbers over een pijnlijke affaire praten op tv. Te privé. Dit gaat helemaal niet meer over een brede verziekte werksfeer. Dit leidt enorm af van het grotere verhaal. En dat is De Volkskrant mede aan te rekenen. #KhalidenSophie

— Stine Jensen (@Stine__Jensen) March 17, 2023

Zelfmoord

Bij mijn favoriete talkshowtafel van de dag, Vandaag Inside, merkte Hélène Hendriks terecht op dat al deze publiekelijke schandpalen er nog wel eens toe zouden kunnen leiden dat één van de slachtoffers zelfmoord pleegt. Geen doemscenario, maar mijns inziens een volkomen terechte kanttekening van Hendriks bij alle openbare rechtszittingen, die om de ‘cultuur’ te veranderen ineens noodzakelijk zouden zijn. Dit gaat nog eens een keer onherroepelijk fout, zeker bij mensen die hun leven in de schijnwerpers leven en jaar in, jaar uit, werden gelauwerd. Omgaan met de enorme ommezwaai waarin enkele prominenten ineens van hun voetstuk zijn gevallen en met pek en veren de NPO-studio uit zijn gereden zal geen sinecure zijn.

Kermisattractie

De cultuur binnen een bedrijf verander je niet door het openbaar aanklagen, vernielen en berechten van een of twee medewerkers binnen dat bedrijf. Een bedrijfscultuur verander je langzaam maar zeker, en vaak gaat dat samen met maatschappelijke veranderingen. Dat is geen kwestie van op de persoon spelen, een ‘kop van Jut’ aanwijzen en prijsschieten, maar moet integer, in alle rust en door mensen die daar verstand van hebben, gebeuren. De huidige manier doet nog het meest denken aan een kermisattractie waar voor een paar kwartjes iedereen een poging mag wagen het doelwit (meestal een paar lege conservenblikken) omver te werpen.

Bodar moest hangen

Steeds maar weer horen wij dat de ‘cultuur’ aangepakt moet worden, maar gaat dit veranderingsproces niet verder dan publiekelijk enkele mensen te namen and shamen. In een eerdere column, over het ‘kaarsincident’ bij Vandaag Inside, schreef ik al eens dat jaren geleden, in 2010 en 2011, de priester Antoine Bodar al zei dat er een breed maatschappelijk debat moest komen over (seksueel) misbruik van macht en dat dit niet slechts voorkomt binnen de Rooms-Katholieke Kerk.

Indringend verhaal van @SonjaDahlmans op OpinieZ: “Media maken liever stampij over Derksen dan over systematisch misbruik“ https://t.co/OynBh0ZXGO

— Wouter Roorda (@WouterRoorda) May 2, 2022

Barbertje, Bodar in dit geval, moest hangen. Bij De Wereld Draait Door werd hij door Van Nieuwkerk en zijn gast gesloopt. De aanklacht luidde dat Bodar zou proberen het misbruikschandaal binnen de Rooms-Katholieke Kerk te verdoezelen door erop te wijzen, dat dit ook elders voorkomt. Bij DWDD, juist ja, een programma waarvan dus nu blijkt dat er daar zelf jarenlang een angstcultuur heerste en de presentator, Van Nieuwkerk, die Bodar zo hard afviel is nu zelf het haasje. De programmamakers en politici die wilden dat Derksen zou hangen en die ‘zorgelijk’ (laat mij niet lachen) keken bij de details van het ‘kaarsincident’ en die vonden dat Vandaag Inside verantwoordelijkheid droeg voor een ‘bepaalde cultuur’ door de sfeer daar aan tafel, hebben nu de handen vol aan hun eigen imago. Shit happens.

Machtsmisbruik niet besproken

Wat mij met name steekt, ik schreef er hier al vaker over, is dat de werkelijke ernst van (machts)misbruik en de cultuur waarbinnen dit kan ontstaan nog altijd niet worden besproken. In plaats daarvan worden enkele namen genoemd en de dragers ervan moeten publiekelijk hangen tot het volgende onsmakelijke incident zich voordoet waar de hyena’s op aan kunnen vallen. Lost dit iets op? Nee. Hooguit voor de op eigen carrière beluste en van de eigen belangrijkheid overtuigde BN’ers, die dagelijks met elkaar een soort media-steekspel uitvechten om relevant te zijn en te blijven.

Heel vroeger, toen je op tv en radio nog iets moest kunnen om beroemd te worden en niet slechts ‘fatsoenlijk’ moest zijn (het is al lang geleden), zullen er vast ook misstanden achter de schermen zijn geweest. Het venijn waarmee alle bagger nu echter vooral openbaar moet worden gemaakt en dat dit altijd met zich meebrengt dat een of twee mensen persoonlijk tot prototype van alle problemen worden gemaakt, is misselijkmakend en, zoals Hendriks zei, gevaarlijk.

Seksueel misbruik

Machtsmisbruik komt overal voor. Seksueel misbruik komt met name voor waar er een ongelijke machtsverhouding is, zoals bijvoorbeeld op kantoor, school, de kantine en dus ook achter de schermen van tv-programma’s. Niets nieuws onder de zon, Bodar gaf dit meer dan tien jaar geleden reeds aan bij De Wereld Draait Door. Na de dood van de Britse TV-persoonlijkheid Jimmy Savile bleek bijvoorbeeld dat hij en andere mannen in zijn kielzog jarenlang kinderen hebben verkracht. Iedereen bij zijn werkgever, de BBC, was hiervan op de hoogte, maar keek de andere kant op. Tot na zijn dood werd het imago opgehouden van een leuke, gezellige en creatieve kindervriend. Pas toen Savile’s imago postuum van zijn sokkel werd gehaald dook iedereen er bovenop om ineens, eendracht maakt macht (lol), een aandeel op te eisen in de verontwaardiging.

Bijna elke cabaretier in ons land heeft wel een grap gemaakt over het misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk, de een wat meer dan de ander al naar gelang de mate van haat jegens het christendom en de Rooms-Katholieke Kerk in het bijzonder. Maar meestal bleef men netjes uit de buurt van het misbruik binnen Jeugdzorg. Geen grappen over jeugdleiders die kinderen verkrachtten en in de isoleercel stopten wanneer zij smeekten om hulp. Geen grappen over sociaal werkers die beneden zaten te breien terwijl er boven hun hoofd misbruik plaatsvond.

Wegkijkfeminisme

In een andere column en een open brief schreef ik reeds over het wegkijkfeminisme van onze tijd, waarbij geweld tegen vrouwen overal in de wereld wordt genegeerd. Gezellig – met je hijab om – een bezoekje brengen aan de moellahs in Iran, een balletje trappen in het misogyne Qatar, of het voor vrouwen onleefbare regime in Saoedi-Arabië lid maken van de Vrouwenraad van de Verenigde Naties. Het kon en kan allemaal, om vervolgens elke misplaatste grap tot grootst denkbare ramp tegen de vrouwelijke medemens uit te roepen.

Sterker nog, er werden wereldwijd vrouwenmarsen georganiseerd tegen Donald Trump, maar tot een mars tegen de moellahs in Iran kwam het nooit. Tot de dappere vrouwen in Iran onlangs zelf opstonden en ineens bleek iedereen al jaren vriend of vriendin van de onderdrukte vrouwen aldaar te zijn geweest. Wat mij betreft hebben alle sympathisanten dat dan jarenlang zeer goed weten te verbergen, maar houd gerust je bevrijdingsfeestje. Er werden haarlokken afgeknipt – uiteraard publiekelijk – om ‘solidariteit’ te tonen, waar dit jaren lang ontbrak. Ferm wordt er nu afstand genomen, waar tot voor kort iedereen er het zwijgen toe deed.

@AlinejadMasih bij @op1npo "knip geen haarlok af, maar stop je contact met het onderdrukkende systeem in Iran." Al jaren schrijf ik, o.a. in columns, over het flirten van politici met de moelahs, o.a. in deze column https://t.co/u6KlvC2jWD

— Sonja Dahlmans (@SonjaDahlmans) March 16, 2023

Meehuilen met de wolven

Seksueel misbruik gedijt bij wegkijken. Wanneer je je daar pas druk om maakt wanneer je met de wolven mee kunt huilen en voordien toch vooral bang was voor je eigen hachje, houd je zelf misbruik -in welke vorm dan ook- in stand. Normbesef toont zich niet pas als je met een grote groep roeptoetert, maar begint bij die mensen die met gevaar voor eigen reputatie, veiligheid en leven, rechtop blijven staan. Je tegen zulke helden aan schurken om vooral niet buiten de boot te vallen wanneer de grootste strijd reeds is gestreden is geen daad van verzet. Misbruik van macht en seksueel misbruik overal in de wereld, het zijn ernstige en zeer grote problemen. En helaas zijn de meest kwetsbare vrouwen en kinderen hier het vaakst slachtoffer van. Denk aan de Jezidi’s in Irak en Syrië, de hindoes en christelijke vrouwen in Pakistan, de christenen in Nigeria, Mozambique en Egypte en de Oeigoerse vrouwen in China.

Zieligheidsindustrie

Daders of mededaders uitnodigen hun kant van het verhaal te vertellen op televisie, een musical of toneelstuk maken om zogenaamd de ‘menselijke’ kant van verkrachters en moordenaars van de Jezidi’s te tonen, het kon allemaal in ons land. De zieligheidsindustrie draaide overuren, maar in de verkeerde richting. De Taliban 2.0 gingen zich serieus bezighouden, werd ons verteld, met vrouwenrechten en de klimaatcrisis. Uiteraard kwam een expert eerst even uitleggen dat de Taliban niets met de islam te maken hebben, want dat moet sowieso eerst vastgesteld worden wil er wat dan ook in het Westen bespreekbaar zijn. Een kwestie van prioriteiten stellen heet dat. En die prioriteiten liggen niet bij de vrouwen in Afghanistan, laat staan de kleine meisjes.

Afghanistan: Horrific details emerging of a gang rape of a woman and her daughters allegedly by members of the Taliban. As de facto authorities, the Taliban must immediately launch an independent, transparent & impartial investigation into the allegations: https://t.co/AAzNuDjsMC

— Amnesty International South Asia (@amnestysasia) March 10, 2023

Eigen verantwoordelijkheid

Wegkijken, negeren, met de daders heulen kweekt alleen maar meer grond voor misbruik. Eigen verantwoordelijkheid nemen betekent niet een persoon een week lang aan de schandpaal nagelen en daarna verdergaan alsof er niets is gebeurd. Precies waar ik al jaren over schrijf, het wegkijken van links feminisme bij vrouwenleed over de hele wereld, is debet aan wat er nu naar buiten komt binnen hun eigen gelederen. Het wegkijken, vrouwenleed afhankelijk maken van of men zich al of niet identificeerde met dader of slachtoffer alvorens er media-aandacht was voor misbruik, is de wortel van het probleem. Niet Tom Egbers, Ali B., Jeroen Rietbergen, Johan Derksen of wie dan ook.

Comfortabele oogkleppen

Wanneer je wegkijkt van wat er ver weg gebeurt, kijk je ook weg van wat er zich onder je neus afspeelt. Als je niet wil zien dat grooming gangs in het Verenigd Koninkrijk al vijftig jaar actief zijn met misbruik en seksueel exploiteren van kinderen voor eigen gewin, omdat je bang bent voor racist uitgemaakt te worden, omdat oogkleppen comfortabeler zijn dan je nek uitsteken, moet je niet verbaasd opkijken dat niemand zijn/haar mond opentrekt bij jou op de werkvloer. Dát is precies de ‘cultuur’ waar men nu avond aan avond over spreekt en nog worden man en paard niet genoemd. De openbare therapeutische groepssessie zou daarover moeten gaan in plaats van op de man spelen, want daarmee verander je niks.

Rondom het kaarsincident van Johan Derksen schreef ik al dat misbruik mijns inziens slechts een wapen is geworden om anderen te kunnen slaan, terwijl er concreet niets verandert. Een persoonlijke hetze in plaats van een daadwerkelijke cultuuromslag. En voorts ben ik van mening, ik blijf het herhalen met oeverloos geduld, mijn pen is mijn enige wapen, dat de hashtag #FreeLeahSharibu trending moet worden op Twitter.

Today marks 5 years since Leah Sharibu, then 14, was taken by Boko Haram from her school in Dapchi, #Nigeria, along with 100 other girls. Today, only Leah continues to be held captive by the group because she refused to deny Jesus.

Please pray with us today for her release 🙏 pic.twitter.com/ByEBotnnR8

— Open Doors UK (@OpenDoorsUK) February 19, 2023

Over de auteur

Sonja Dahlmans

Student theologie

Recent gepubliceerd

Archief

• Feminisme2023.03.18Barbertje moet hangen en heet nu even Tom Egbers
• Islam/Moslims2023.01.16Open brief aan Soumaya Sahla, voormalig lid van de Hofstad-groep
• Feminisme2022.10.09En daar is-tie weer: de hoofddoek-discussie
• Cultuur2022.09.06Politici vinden hoogdravend idealisme belangrijker dan de noden van mensen