De provocaties van Baudet
De kritiek op het Houllebecq-essay geanalyseerd
Titelfoto: Thierry Baudet. Bron: beeld Tweede Kamer
Afgelopen maandag was het alweer de hoogste tijd voor een Baudet-rel. De lijsttrekker van Forum voor Democratie had zich gewaagd aan een review essay op het werk Sérotonine van Michel Houellebecq. Nu.nl kopte “Baudet stelt werkende vrouwen, euthanasie en abortus ter discussie”, terwijl AD het iets milder stelde met “Kritiek Baudet op abortus, euthanasie en werkende vrouwen zorgt voor ophef”. De reacties waren veelal oppervlakkig, hysterisch en demonstreerden dat het essay nauwelijks gelezen is.
Voor het Amerikaanse tijdschrift @americanaffrs schreef ik een lang essay over het oeuvre van Houellebecq, toegespitst op zijn laatste boek, Sérotonine. "Houellebecq’s Unfinished Critique of Liberal Modernity" - American Affairs Journal https://t.co/AKe0k4ROhj
— Thierry Baudet (@thierrybaudet) May 20, 2019
Projectie
Ondanks wat sommigen beweren, is het essay van Baudet niet puur een beschouwing van wat Houellebecq heeft geschreven of zou denken. Baudet projecteert wel degelijk zijn maatschappijvisie op het werk. Het is daarmee zeker een indicator voor hoe Baudet naar de wereld kijkt. Voor wie de ontwikkeling in zijn denken volgt, is het weinig verrassend en consistent met hoe hij zijn ideeën eerder naar buiten heeft gebracht. Het essay telt 4.000 woorden en classificeert daarmee als longread. De tekst is bloemrijk en mikt op het aanschouwelijk maken van lastige concepten waar onze maatschappij mee te kampen heeft. Het is zonder meer gewaagd en prikkelt tot overpeinzingen.
Vanuit de heup
Niet iedereen beperkt zich helaas tot overpeinzingen of mild vijandige, edoch zinvolle beschouwingen. Er werd veel vanuit de heup geschoten. De kritiek valt grofweg uiteen in vier categorieën, waarvan de eerste twee hysterisch, de derde verstard en de vierde misleid is:
- 1. ja maar, Baudet wil terug naar vroeger!
- 2. ja maar, Baudet wil mij weer achter het aanrecht hebben!
- 3. ja maar, ik ben liberaal en er is niets mis met het liberalisme!
- 4. ja maar, niet handig want politicus en verkiezingstijd!
Eerder heeft mijn Opiniez-collega Dennis de Witte het essay zelf onder de loep genomen. In dit artikel richt ik me primair op de kritiek. Onderstaand kijk ik naar elk van de bovengenoemde vier argumenten en geef ik aan waarom de kritiek ongegrond is.
1. Terug naar vroeger
Een significant deel van de criticasters beweert dat de ideeën van Baudet verouderd zijn, dat hij terug wil naar vroeger tijden.
De middeleeuwen zijn voorbij. Ik sta open voor nieuwe ideeën, absoluut. Maar voor de opvattingen van de pvv en het fvd is bij mij geen plaats. Nu niet, en ook niet in de toekomst.
— Jos Meijers (@bodejos) May 21, 2019
Baudet kijkt naar eeuwenoude sociale verbanden en structuren en wat de desintegratie daarvan betekent voor een maatschappij. Dit betekent niet dat hij terug wil naar een tijd waar an sich genoeg op aan te merken valt. Dit betekent wel dat hij zich hardop afvraagt of die veranderingen goed zijn geweest. Het essay moet dus in de eerste plaats gezien worden als een beschouwing van de gevolgen van één van de grootste sociale experimenten uit de menselijke geschiedenis: het ongebreideld nastreven van vrijheid door het losmaken van verplichtingen.
2. Achter het aanrecht
Vrouwen die kritisch reageerden sloegen vooral aan op het vermeende afpakken van verworven rechten. De man die droomt van een leven als huisvader wordt ervan beticht de vrouw terug de keuken in te willen jagen. PvdA-Kamerlid Lilianne Ploumen windt er geen doekjes om:
“We vieren 100 jaar vrouwenkiesrecht en Baudet wil van vrouwen weer tweederangsburgers maken. Een stem op Thierry Baudet is een stem op vrouwen terug naar het aanrecht. Dat u het weet.”
Een misser. Baudet kijkt naar de verworvenheden van vrouwen en stelt hardop de vraag hoe dat voor hen uitgevallen is. Wij verwachten als maatschappij van onze vrouwen dat ze een full-time baan hebben, kinderen krijgen, carrière maken, een spannend huwelijk hebben en er ook nog een leuk sociaal leven op nahouden. Vrouwen die niet meedoen en bovenal trotse moeder willen zijn voor hun kinderen, worden verketterd door hun streng in de feministische leer zijnde zusters. Ironisch genoeg worden mannen die hetzelfde willen wel weer op handen gedragen.
In de lucht houden van al die balletjes is geen eenvoudige opgave. De schaarse tijd moet verdeeld worden over zaken die aandacht behoeven. Baudet ziet dat de keuzes die vrouwen moeten maken – of wellicht zouden moeten maken – er mede voor hebben gezorgd dat ze te kampen hebben met conflicten, scheidingen en sociale isolatie. Voorts constateert hij dat diezelfde dilemma’s een sterke rem op de bevolkingsgroei hebben gezet, wat weer een geheel nieuwe categorie aan problemen met zich meebrengt.
Ook op dit punt zijn het vooral maatschappij-kritische observaties waar Baudet zich in de eerste plaats zorgen maakt om de druk die wij als maatschappij op vrouwen leggen.
3. Zwaktes van het liberalisme
Is het dan eerlijk om het liberalisme zo hard aan te vallen?
Het liberalisme is, naast de sociaaldemocratie, één van de twee emancipatoire bewegingen die ten grondslag liggen aan onze huidige samenleving. Waar het liberalisme emancipatie vooral beoogt via de markt-economie, kiest sociaaldemocratie voor de verzorgingsstaat. De twee systemen vormen in ons systeem grofweg het traditionele rechter- en linkerspectrum en kunnen met elkaar lezen en schrijven. Debatten tussen liberalen en socialisten zijn geritualiseerd en passen binnen de acceptabele kaders.
Liberalisme is bij velen van ons met de paplepel ingegoten. De Nederlander hecht waarde aan gelijkwaardigheid, individualisme en vrijheid. Dit is diep verankerd in onze samenleving. Een kritische kanttekening maken op het liberalisme wordt daarom al snel gelijkgesteld aan het verwerpen van de kernwaarden die daaraan ten grondslag liggen. Dat is onterecht.
Erosie
Het liberalisme kent wel degelijk zijn problemen. De grootste problemen liggen niet in de definitie van het liberalisme, maar in de consequenties van zijn uitvoering. Die consequenties worden pas zichtbaar als het systeem al een tijd draait en de onderliggende sociale structuren heeft vervangen of vernietigd. Alexis de Tocqueville observeerde al in 1835 dat de Verenigde Staten vooral goed werken door de aard van de ingezetenen en de sociale structuren en instituten die haar verbinden. De erosie op die structuren was toen al een zorg en niet ten onrechte, zoals nu blijkt.
Het punt is dat het oneindige streven naar vrijheid kosten met zich meebrengt. De mens is geen losstaande entiteit, maar is verbonden in de tijd (de familielijn), plaats (het dorp, de stad), cultuur (de gebruiken en rituelen van de groep waartoe men behoort) en paarband (huwelijk, gezin). Die verbindingen brengen ook beperkingen met zich mee. In het najagen van vrijheid wordt alles wat beperkingen met zich meebrengt opgeofferd. Daarmee verwordt de mens steeds meer tot een van alles losstaande entiteit, ontkoppeld van tijd, plaats en paarband. Een geatomiseerd individu, zoals ook beschreven in het werk ‘Avondland en Identiteit’ van Sid Lukkassen.
Loyaliteit
En zo kan het zijn dat het niet uitmaakt waar je bent, want je bent overal – en dus ook nergens – thuis. Seksualiteit is verworden tot een lege transactie tussen twee lichamen, zoekend naar snelle bevrediging. De last van een kind kan, na een dronken nacht, eenvoudig omzeild worden door middel van een abortus. En waarom zou je je eigen vrijheid niet hoger waarderen dan de zorgplicht voor een ernstig ziek familielid? Je voelt geen loyaliteit naar een groep, want je behoort nergens toe. De terugval in bevolkingsgroei wordt net zo eenvoudig opgevangen door immigranten uit Afrika en de islamitische wereld. Immers, wat is cultuur nou eigenlijk? De moderne mens is eenzamer dan ooit, in de war en zoekend naar betekenis en verbinding.
In 1989 riep Francis Fukuyama in zijn werk ‘The end of history’ de overwinning uit van het liberalisme. Het had eerst het nazisme en daarna het communisme verpletterend verslagen. Nu dreigt het liberalisme ten onder te gaan aan zijn eigen succes. Het is niet meer dan terecht om vraagtekens te zetten bij hoe het liberalisme zijn eigen ondergang in werking heeft gezet. Wellicht kunnen we daar lering uit trekken en bijsturen.
4. De rol van politicus
Is wat Baudet doet dan een provocatie? Moet hij zich beperken tot wat een sociaal-liberaal politicus normaal doet?
Ja, het werk van Baudet is zeker een provocatie. Echter niet omdat het zo bedoeld is, maar bovenal omdat het zo geïnterpreteerd wordt. Het sociaal-liberale systeem accepteert geen kritiek op zijn verworvenheden en bijt hard terug op wat het beschouwt als ernstige bedreigingen. De kaders voor het debat zijn flinterdun en het aan de kaak stellen van ideeën die erbuiten vallen is terrein waar weinig politici zullen durven opereren. Het strekt Baudet tot eer dat hij dat wel doet.
Baudet kan nimmer handelen als een gewoon sociaal-liberaal politicus en tegelijk zijn ideeën voor het voetlicht brengen. Dit is waar mensen als Henk Otten en vele Forum-watchers de plank misslaan als zij de uitingen van Baudet veroordelen. Het sociaal-liberale systeem beschermt zichzelf nu eenmaal tegen bedreigende ideeën en dit zijn de facto alle netelige en maatschappelijk relevante onderwerpen; immigratie, islam, integratie, identiteit, klimaat en EU.
Aanval op Deugsysteem
Baudet’s ‘provocaties’ zijn als een stormram op de muren van het Deugsysteem. Iedere aanval die hij doet, leidt tot steeds fellere tegenreacties vanuit dat systeem. Hoe feller de tegenreacties zijn, hoe meer mensen gaan inzien dat informatie bij ze weggehouden wordt. Bij iedere ‘provocatie’ brokkelt de macht van het Deugsysteem een beetje af.
Als een politicus nu één taak heeft, dan is dat het aangaan van discussies over de maatschappelijk relevante onderwerpen. Dat doet Baudet en dat doet hij met verve.
Over de auteur
Dit sluit dus precies aan met wat ik bedoel in mijn reacties, gegeven op het artikel van uw collega Dennis de Witte. Of het liberalisme nu leidend moet zijn, of dat je God als machthebber erkent, valt hier buiten de discussie. Het ging erom of de huidige maatschappij vormde gewenste uitwerking heeft of niet. Als je daar niet kritisch naar mag kijken of een mening over mag uitdragen, dan moeten alle partijen die ‘democratie’ in hun uitgangspunten hebben staan, deze onmiddelijk schrappen, want zij varen onser valse vlag.
De westerse wereld is intens decadent geworden. Bijna alle partijen met de lzoe kreet ‘democratie’ in hun naam, verwerpen andere meningen en vinden dat er geen plaats is voor een afwijkend geluid. Iemand die kritiek heeft op ‘het systeem’ is per definitie een extremist en wordt uitgesloten. Alleen dat toont het falen van het systeem al aan.
Voor zover ik de geluiden van FVD heb gehoord, en dat zijn er nog al wat, volgens zij niet strikt een politiek spectrum, maar komen op voor de belangen van het land, het volk en de eigen cultuur. Zaken, die mijns inziens een primaire taak is voor een regering en derhalve in artikel 1 van de grondwet behoren te staan.
Het stelselmatig wegkijken voor feiten die geheel of enigszins in strijd zijn met de heilige dogma’s van de ideologie of religie is het domste dat je kunt doen. Dan leer je nooit van je fouten of kan je je nooit ontwikkelen naar een hoger niveau. Daarin zijn de gevestigde ‘progressieve’ partijen nog conservatiever dan de SGP.
De door Dhr Baudet genoemde feiten over onze maatschappij en de gevolgen van de doorgeslagen hang naar vrijheid, met daarbij het verlies aan samenhang, identiteit en gemeenschapszin, is al lang bekend. Kijk ook maar eens naar de opvoeding van kinderen, die onder druk staat.
Het is jammer dat de gevestigde orde valt onder de zuil van de ‘beroepsgekwetsten’, zodat er van een goed gesprek of debat eigenlijk geen sprake meer kan zijn. Daarom hoop ik op een nog grotere groei van het Forum, in de hoop dat zij het gesprek weer mogelijk kan maken in Nederland zonder valse sentimenten, krokodillentranen, geschoktheid en nodeloze beschuldigingen.
Het is nu echt tijd voor de zuil van de ‘Realistische Patriot’.
Dag mevrouw of mijnheer Sabreur,
Ik kan de zogenaamde vrijheid nergens ontdekken. ik zie vooral overal afhankelijkheid. Neem het onderwijs: het staat bol van de studieloopbaancoaches. Zijn er nog jongeren die zelfstandig een studie kunnen volbrengen? Hoe gaan zij zich redden in een baan? Veel volwassenen verwachten dat de staat zaken voor hen oplost.
Vrijheid is toch vooral geestelijke vrijheid, volwassenheid, zelfstandigheid?
Er is echt iets mis met het ‘liberalisme’ als enige maatschappijkritiek niet door haar zelfbenoemde voorvechters wordt geduld. Het geeft te denken dat er zo dogmatisch wordt gedaan over secularisatie, individualisme, emancipatie en seksuele vrijheid, iets wat Dennis de Witte ook al aanstipte. Klassiek liberalisme gaat juist de strijd aan met dogma’s.
Ik vind het op een bepaalde manier ontzettend eng en naargeestig dat het conservatieve denken zo sterk wordt geweerd. Zelf heb ik weinig op met socialisme, maar die stroming gun ik evenwel een plek in het debat, en hetzelfde geldt voor het liberalisme. Ieder zijn richting toch? En laat alles vooral om argumenten draaien. Het verdrijven van ideeën waarvan de dragers in beginsel het debat willen aangaan is ondemocratisch, onrechtstatelijk en gevaarlijk. Het zou de bekende extremen waar men zegt zo bang voor te zijn kunnen aanwakkeren.
En het is gewoonweg zo hypocriet dat men Baudet (zonder hem te lezen) een wens om terug te keren naar de 19de eeuw verwijt, terwijl de liberalen volkomen schouderophalend en wegkijkend staan ten aanzien van immigranten die homohaat, antisemitisme en misogynie in hun koffertje meedragen.
Mijn ogen openen zich, ik kijk net terug naar het recent verleden toen mijn ouders nog leefden. Tevens overdenk ik 2 totaal verschillende bevriende stellen.
Uit dit artikel kan ik slechts constateren dat het essay van Thierry Baudet juist zeer vrouw vriendelijk is, nl de vrouw voorstelt haar rol in het gezin van vandaag met dat gezin te herbezien.
Ja Henk, goed gezien. En als je nog wat verder door denkt, dan kom je er achter, dat het gedachtengoed van de Verlichting die vanuit de Franse Revolutie is ontstaan, drie nieuwe religies heeft opgeleverd die allemaal als uitgangspunt hanteren, dat de mens de wereld verbetert.
1. Vrijheid = Liberalisme
2. Gelijkheid = Socialisme
3. Broederschap = Islam
Het laatste wordt welliswaar door Moslims beleden, maar de invloed- en groeimogelijkheden in het westen worden vanaf die tijd mogelijk gemaakt.
Het Christendom moet worden weggevaagd, ten koste van die nieuwe westerse religies en het belangrijkste kenmerk is, dat de mens niet meer dienstbaar is, terreur uitoefend op alles en iedereen, wat niet binnen die uitgangspunten past.
Geen middel blijft daarbij onbeproefd.
Ik ontken hiermee niet, dat binnen het Christendom vreselijke dingen hebben plaatsgevonden, maar deze waren zonder uitzondering gebaseerd op machtsmisbruik van leiders. Dus mensen!!
Ieder die nu zo afgeeft op de kerk, die hun het geloof met de paplepel heeft ingegoten, is kennelijk vergeten, dat je op zeker moment moet overgaan op vast voedsel, dat je zelf moet toedienen. Als je dan zo’n honger hebt naar waar geloof, laat die pap dan eens staan en ga over op echt voedsel. Laat ieder zelf kiezen wat het beste is voor hem of haar en spaar anderen met commentaar op geestelijk voedsel, dat je zelf nooit geproefd hebt, of kies uit die nieuwe, niet tegen kritiek bestande religies.
Het gaat niet om dat essay. Het gaat om de onmacht van de gevestigde orde. Als je niet verder komt dan enkel nog de persoon aan te vallen op teksten die je uit zijn verband hebt gerukt.
Dan heb je zelfs in de verkiezingstijd niets relevants te melden.
Geen visie, laat staan zelfreflectie. Alleen nog een harde stem om hun eigen overbodigheid te overschreeuwen
Afijn, onbedoeld hebben deze critici Baudet juist nu, veel publiciteit gegund.
ja, ik heb als vrouw juist de observaties van Baudet als ‘erkenning’ gezien voor vrouwen. Dat ze zoveel MOETEN om alles te laten functioneren. studie, werk, relatie, kinderen, zorg voor ouders. Je kan er niet omheen dat de meeste vrouwen meer ‘zorg genen’ hebben dan mannen. Niet allemaal, maar de meesten wel. Ik denk dus ook dat iedereen zelf moet weten hoe hij zijn leven wil inrichten. Als vrouwen graag parttime willen werken moet dat kunnen.
Baudet uitte juist bewondering of verwondering dat vrouwen die een carriere nastreven, toch ook tussendoor aan kinderen moeten beginnen als ze die willen. Mannen kunnen op latere leeftijd nog kinderen verwekken, maar bij vrouwen moet het toch VOOR hun 40e gelukt zijn. En dat combineert niet lekker met een straffe baan met veel uren. (vind ik dan) Dus de maatschappelijke veranderingen hebben vooral op vrouwen wel veel impact. En dat ziet dhr Baudet dus heel goed.
Ik snap dus niet dat iedereen over hem heen valt en ZEKER dames waarvan je een zekere intelligentie zou verwachten, maar die dat dan weer niet waarmaken, he mw Ploumen?
@ Marien.
Misschien niet helemaal een reactie op de uwe, maar wat ik ff kwijt wil : ik vond het niet heel erg slim van dhr.Baudet om met Pinokkio Rutte in debat te gaan op de tv.
Zoals u óók wel weet zal een valse minkukel als Pinokkio Rutte echt álles aangrijpen om welke van zijn tegenstanders dan ook, te demoniseren, achterbaks te behandelen en meer van dat fraais.
Díe kans het dhr. Baudet hem nooit moeten geven. Deze Rutte is een zeer onbetrouwbaar sujet gebleken,al járen lang en dat weet dhr. Baudet ook.
Deze Rutte moet geen énkele kans krijgen om wie dan ook te kleineren, beledigen, beliegen enz.
Ik ben het met uw reactie overigens volledig eens hoor.
Een prima analyse.
Maar de conclusies aan het eind zijn onvolledig.
Waar het mis gaat, is de doorwerking van hetgeen Baudet ter discussie stelt. Een wetenschapper mag vragen stellen, die niet perse direct beantwoord hoeven te worden. Voor een politicus ligt dat anders. Die woorden hebben consequenties voor beleid, wetten en regels. Dan wordt twijfelen aan de liberale waarden: vrijheid, individualisme en gelijkheid ineens niet meer zo vrijblijvend. Want wat wil hij nu precies bereiken met die twijfel,en dat “ter discussie stellen”? Dus toch afbraak van liberale waarden? M.a.w. inperken van de vrijheid, de gelijkwaardigheid (van vrouwen), minder individualisme – dus sterker groepsdenken, langs bijvoorbeeld ethnische lijnen?
Daar lijkt het wel op.
Dag mijnheer Michiel,
Ik kan dhr. Baudets gedachten ook niet lezen maar ik herken in het essay niets van: ‘ twijfelen aan -‘; ‘afbraak van liberale waarden’; ‘Maw inperken van de vrijheid…, en al helemaal niet van: ‘langs etnische lijnen’.
Door mijn bril zie ik dhr. Baudet ons een spiegel voorhouden: wordt individuele vrijheid wel goed begrepen, wordt het niet verward met consumentisme; loslaten, overboord gooien van (westerse)waarden -ook de liberale-; verwarren van vrijheid met conformisme; eigen waarden bagataliseren; bagataliseren, niet willen zien, onvrijheid, dwang, geïmporteerde waarden.
Als altijd een prima analyse. Als een van de weinigen met een open geest. Dank, en succes!
Uitstekend verwoord Mijnheer Robert Bor, with Compliments !
Mooie en correcte analyse. De politiek correcte elite spring op de – in hun ogen – reactionaire visie van Baudet. Baudet projecteert inderdaad zijn visie op het werk van Houllebecq bij beschrijft, maar schrijft niet voor. Hij stelt vast. En wat vrouwen betreft slaat hij spijkers met koppen. De marges van het publieke debat zijn zeer smal geworden en alles wat daarbuiten valt is dan zogenaamd reactionair
[…] Wat voor effect heeft het als een politicus talloze malen voor fascist wordt uitgemaakt? Als alles wordt aangegrepen om hem af te schilderen als een zeer verdacht figuur? Dan helpt ook een debat met de premier niet […]