Europa snakt naar post-Merkel leiderschap

Titelfoto: De Duitse Bondskanselier Angela Merkel en de Spaanse premier Pedro Sánchez op hun gezamenlijke persoconferentie (11 augustus 2018). Screenshot door redactie OpinieZ van YouTube-video, kanaal Phoenix

Wie de afgelopen dagen de berichtgeving volgde over Angela Merkel’s bezoek aan de Spaanse premier Pedro Sánchez, zal ongetwijfeld een déjà vu gevoel hebben gekregen. Ik had dat in ieder geval wel. Het lijkt erop dat Merkel een kompaan heeft gevonden in de Spaanse socialist Sánchez. Daarbij treedt Merkel, net als in 2015 toen zij met haar Wir schaffen das eigenhandig een migratiestorm veroorzaakte, weer buiten alle afgesproken Europese oevers.

Willkommenseuforie

Natuurlijk, onder druk van binnen- en buitenland is Merkel na de Duitse Willkommenseuforie van eind 2015, begin 2016 een andere koers ingeslagen. De omstreden EU-Turkije-deal werd met hulp van Mark Rutte en Frans Timmermans doorgedrukt. Nog belangrijker was dat enkele Balkanlanden zoals Hongarije hun grenzen sloten voor transitmigranten. Zo werd het probleem van de ongecontroleerde migratiestromen in ieder geval voor het moment iets beter beheersbaar. Hoewel de problemen nog steeds levensgroot zijn door de veel te grote stroom illegale migranten en nauwelijks inpasbare asielzoekers, met veelal een dubieus verhaal.

De grenzen wijd open laten staan en dolle dictators belonen met miljarden aan Europees belastinggeld om de stroom migranten nog een beetje in te dammen. Dat is, Kurzgesagt, de "briljante" oplossing van Merkel & de Europese Commissie voor de migratiecrisis.
Dat kan en moet anders.

— Jan Gajentaan (@jangajentaan) August 13, 2018

Minitop Merkel en Sánchez

De bedoeling van de minitop van Merkel en Sánchez was dan ook om tot een beperking van de migratiestroom van Marokko richting Spanje te komen. Spanje laat de migranten vooralsnog toe, in de hoop dat ze snel verder de EU intrekken. We moeten maar rekenen op snelle versterking van het krakende #wearehere legioen in Amsterdam. Voor de binnenlandse bühne in Duitsland worden maandelijks een paar asielzoekers vanuit Duitsland teruggestuurd naar Spanje, vermoedelijk om Horst Seehofer koest te houden. Maar zoals Die Welt gisteren berichtte zal de influx ook voor Duitsland per saldo toenemen.

Nicht funktionsfähig

Merkel en Sánchez hopen in onderhandelingen met de Marokkaanse koning Mohammed VI tot reductie te komen van de migrantenstroom. Merkel machtigde ter plekke Sánchez om die onderhandelingen te gaan voeren. Wat de overige EU-staten hiervan vinden, weten we niet. Dat Merkel hiermee net als met Erdogan in Turkije een vanuit democratisch opzicht nogal dubieuze figuur oppermachtig maakt, in casu de koning van Marokko, schijnt de Duitse bondskanselier en haar nieuwe ster Sánchez niet te deren.

Angela Merkel deed weer allerlei uitspraken die deden denken aan september 2015 toen zij eigenhandig en zonder acht te slaan op Duits én Europees recht de Dublin-bepaling dat asielzoekers moeten worden opgevangen in het eerste land waar zij zich registreren, overboord zette. Ook nu weer riep Merkel eenzijdig uit dat de Dublinbepaling “nicht funktionsfähig ist”.

Dat Merkel & Sanchez nu op eigen houtje migratiedeals verzinnen met Marokko die betrekking hebben op de EU is fout zowel vanuit EU perspectief (zij hebben formeel geen enkele bevoegdheid buiten hun eigen land) als vanuit anti-EU perspectief (ook dan geen bevoegdheid).
> puinhoop

— Jan Gajentaan (@jangajentaan) August 12, 2018

Merkeliaanse migrantenquota

In één adem voegde Merkel daaraan toe: “Doch seien die Migranten ein Problem aller EU-Staaten, nicht nur eins der Ankunftsländer am Mittelmeer, sagte Merkel. Es gelte, ein faires Verteilsystem zu finden”.

Daarmee kwam de bekende Merkeliaanse aap weer uit de mouw. Hoewel bij de EU-migratietop van juni werd afgezien van verplichte migrantenquota en werd ingezet op opvang van migranten buiten de EU (het Sovereign Borders plan van de Oostenrijke premier Kurz) gaat Merkel weer solo. De afspraken die Merkel en Sánchez maakten hebben niet alleen een bilateraal Duits-Spaans karakter; ze hebben duidelijk de bedoeling de verplichte migrantenquota waar Merkel al sinds 2015 op aast alsnog dwingend op te leggen. Anders kan ik de woorden van Merkel niet interpreteren. Een beleid dat de EU in Oost en West heeft gespleten, maar Merkel is hardleers.

Bureaucratisch circus

Hoe is het in vredesnaam mogelijk dat de altijd wollig pratende Duitse bondskanselier – die qua gedachtegoed is blijven steken in het Obama-Merkel-Hollande tijdperk – nog steeds de lakens uitdeelt in Europa, of dat tenminste probeert? Daarbij profiterend van de hybride structuur van de EU waar een enorm bureaucratisch circus is opgetuigd in Brussel onder de hoede van de veel te grote Europese Commissie, maar uiteindelijk de Europese Raad van regeringsleiders het laatste woord heeft in veel zaken. Omdat door de werking van de eenheidseuro – zie het interessante betoog van topeconoom Ashoka Mody onlangs in een interview van Martin Visser –  Duitsland oppermachtig werd in de Europese Raad, kon het gebeuren dat domineesdochter Angela Merkel zich steeds meer ging gedragen als de keizerin van Europa. Met alle gevolgen van dien.

Wir schaffen das

Natuurlijk was er in 2015 een acute noodsituatie in Syrië die humanitair optreden van de EU tot een noodzaak maakte. Tijdelijke opvang van oorlogsontheemden in de EU was waarschijnlijk onvermijdelijk op dat moment. Maar Merkel’s doldwaze Wir schaffen das als lokroep veroorzaakte een migratieramp, die zowel Europa als het Midden-Oosten en Afrika uit het lood heeft geslagen. Volgens de Britse migratieprofessor Paul Collier was er zonder Merkel’s Wir schaffen das nooit een Brexit gekomen.

Ook Duitsland zelf, na de Tweede Wereldoorlog een baken van stabiliteit, is ernstig ontworteld door Merkel’s eigenzinnige migratiebeleid. In sommige peilingen staat de “rechtspopulistische” AfD op de tweede plaats. De samenwerking tussen de onder Merkel centrumlinks geworden CDU en de rechtsconservatieve CSU van Seehofer, staat op het punt van breken. Enige bezinning daarover schijnt in het hoofd van Angela Merkel niet plaats te vinden, getuige haar optreden in Spanje.

Hoop op Kurz

Zoals ik heb gesteld in meerdere blogs heb ik veel hoop gevestigd op de Oostenrijkse kanselier Kurz, die er wijselijk het zwijgen toedeed na het minitopje van Merkel en Sánchez. Zeker is wel dat de as Wenen-Rome-Boedapest zeer kritisch zal kijken naar Merkel, die haar migratiehobby nu financiert via socialistische vrienden in Zuid-Europa.

Sebastian Kurz is een groot politiek talent die een heldere visie en analytisch vermogen koppelt aan een groot politiek en diplomatiek vermogen. Hij doet dat veel beter dan de wat horkerige Duitse minister Horst Seehofer, die de afgelopen weken zakte in de Duitse populariteitspeilingen. Al gaven veel Duitsers hem inhoudelijk gelijk in zijn conflict met Angela Merkel over de migratieproblematiek.

In de visie van Kurz werken de EU-lidstaten samen in het bewaken van de buitengrenzen door een versterking van Frontex, maar blijven zelf verantwoordelijk voor hun immigratiebeleid. Niks migrantenquota. Helaas is Oostenrijk economisch geen grootmacht. Zolang Frankrijk en Nederland niet bijdraaien en Merkel blijven steunen in haar eigenmachtige optreden als keizerin van Europa – met Macron als hulpkeizertje – zal Sebastian Kurz geen ijzer met handen kunnen breken. Zo blijven wij vergeefs verlangen naar adequaat Europees leiderschap. Totdat de wal het schip keert.

Over de auteur

Jan Gajentaan

Amsterdammer in Rotterdam, blogger, schrijver van e-books, voetbalvader, Volvo 940 rijder, in het dagelijks leven Recruitment / Human Resources Consultant.

Recent gepubliceerd

Archief

• EU8 april 2024Het onzinnige open grenzendogma van de EU
• Politiek Nederland1 maart 2024Nederland heeft realistische regering nodig
• Politiek Nederland1 februari 2024Laat Mona Keijzer premier worden van een realorechts kabinet
• Linkse politiek27 januari 2024Rob Jetten, kijk eens in de spiegel!