Voor Tsipras is het nu alles of niets
Tsipras speelt fascinerend hoog spel met zijn referendum voor aanstaande zondag. Zijn eigen leiderschap staat op het spel.
Leiderschap is sinds zijn ontstaan in het dierenrijk een simpele deal. De leider zegt: ‘Volg mij, dan gaat het ons goed’. En de volgers antwoorden: ‘doen we, zolang we er fiducie in hebben. Anders is voor jou dáár de deur’. Deze oerwet van leiderschap werkt altijd en is dus ook nu in Griekenland actief.
Tsipras is indertijd naar voren gestapt, heeft zijn leiderschap geclaimd en tot de Grieken gezegd: ‘Met mij aan de macht is er weer hoop op betere tijden’. Een substantieel deel van het electoraat heeft daar toen ja op gezegd.
Nu is onderhandelen met Europa over pensioenen en BTW één ding, weggaan uit de Euro en wellicht de Europese Unie iets van een andere orde. Iets wat de allure van het sublieme heeft. Voor de Grieken is het een shock and awe ervaring. Het is groter dan jezelf en naar de afloop blijft het gissen. Alles komt dan op geloven aan.
Dat begrijpt Tsipras zelf ook wel. Niet voor niets twittert hij in kosmische termen over de lotsverbondenheid van de Grieken: over hun vernedering, hun waardigheid en de alom aanwezig vijand Europa. Er staat voor hem meer op het spel dan alleen een Dijsselbloemiaanse boekhouding: de eer. In Griekenland zijn geen spreadsheetkoppen aan de macht.
Tsipras staat voor de grootste beslissing in zijn leiderschap: vertrekken we uit de Euro en gaan we op weg naar het beloofde land? Hij moet zijn leiderschap wel voorleggen aan de Grieken. Zo’n besluit is te groot voor de standaarddemocratie en vereist een referendum. Ook zal meespelen dat hij onvoldoende zeker is over de steun van voor zijn leiderschap.
Het siert Tspiras dat hij –zij het laat- de volkswil tot spreken brengt. Hadden wij maar zulke democraten in Nederland gehad! Was ons maar in een referendum onze steun aan de banken én Griekenland voorgelegd! De wereld had er anders uitgezien. Maar dit terzijde.
Wanneer Tsipras overtuigende steun krijgt, staat hij voorlopig sterker in Europa. Hij zal steeds verwijzen naar het democratisch verworven mandaat en dat contrasteren met het ondemocratische bureaucratische gerommel van trojka’s en Eurogroepen. In eigen land komt zijn leiderschap pas echt op de wagen. Brengt hij zijn land naar betere tijden? Weggaan is geen kunst, goed aankomen des te meer.
Krijgt hij de steun niet, dan wordt het een exit voor Tsipras zelf en zal hij wandelen op de Boulevard of Broken Dreams zoals zovele leiders voor hem. Zijn volgers hebben geen geloof meer in hem. En Tsipras heeft op dit moment niet de macht en de middelen om een dictatuur te vestigen om tegen de wil van het volk in te gaan, wat ook zoveel leiders hebben gedaan.
Wie wil dat Griekenland binnen de Euro en de Europese Unie blijft moet zich dus niet richten op zijn leider maar op zijn volgers. Hij moet er alles aan doen om tussen hen en Tsipras een flinke wig te slaan. Murw maken, angst aanjagen en het ruimschoots toedienen van financiële pijnprikkels zijn dan uitstekende tactieken. Een lege pinautomaat doet wonderen. Er zal een regimewisseling plaatsvinden. Dat gebeurt via nieuwe verkiezingen of, als de chaos compleet is, toch met een sterke man. De Grote Boze Boekhouder komt op de troon en zal met repressie de bezuinigingen doorvoeren, met een knipoog van Europa en de Amerikanen…
Voor Tsipras is het nu: alles of niets.
Over de auteur
-
Managementboekenschrijver, leiderschapshistoricus en veranderkundige.
Werkt op dit moment aan drie projecten:
1. Onderzoek naar Leiderschap in veranderingsprocessen (met de Kring Andragologie en de UvA).
2. Intellectuele geschiedenis: Leiderschapsadviezen in de Westerse cultuur, van Homerus tot Johan Cruijff.
3. Het boek: ‘Wijvenstreken’, het politieke spel van vrouwen in organisaties.
