Conservatisme gaat over meer dan conserveren
Over een manier van denken en leven
Foto: 
Een modern westers conservatisme kent vijf beginselen: een samenleving is meer dan een economie, intergenerationele solidariteit is het fundament, bescherming van het leven, respect voor het transcendente en het goddelijke en afwijzing van postmodern relativisme. Zo’n conservatisme biedt een verfrissend alternatief voor het individualisme, moreel relativisme en nihilisme. Het is een manier van denken en leven, schrijft Roan A. Asselman.
Conservatieven die het conservatisme beperken tot een hervormingsgezinde stijlvorm, laten zelden een kans onbenut om te benadrukken dat ze “zeker niet reactionair zijn”. Ze zijn van mening dat de progressieve TGV beter vervangen kan worden door een langzame boemeltrein, maar dat het spoor waarop de wagons rijden niet aan vervanging toe is. Het enthousiasme van een ongebreideld progressivisme helt wel eens over naar roekeloosheid; daarom is het, net als in een liefdesrelatie, de taak van de conservatieve partner om zijn progressieve wederhelft weer met beide voeten op de grond te zetten.
Andere conservatieven doen dan weer hun uiterste best om de trein op een ander spoor te zetten. De haltes die de trein aandoet staan hen niet aan – en het zal hen daarbij worst wezen of deze over vijf minuten of over vijf jaar bereikt worden. Hun inzichten worden soms afgedaan als een misplaatste nostalgie naar een vervlogen, geromantiseerd verleden. Een terugkeer, zo luidt het, is per definitie verkeerd, want ze maakt de ‘vooruitgang’ van de voorbije jaren en decennia ongedaan.
Vijf beginselen
Het behoud van de status quo door de ‘vormelijke conservatieven’ botst met de soms reactionaire verwerping van de status quo door de ‘inhoudelijke conservatieven’. Een behoudsgezinde reflex enerzijds en een ideologische, eventueel reactionaire invulling van het conservatisme anderzijds hoeven elkaar evenwel niet uit te sluiten. Conservatieven conserveren, maar dienen voor zichzelf eerst uit te maken wat ze precies willen bewaren. Wat de auteur betreft, vormen de volgende vijf beginselen een goede basis voor een modern, westers conservatisme.
“Conservatism starts from a sentiment that all mature people can readily share: the sentiment that good things are easily destroyed, but not easily created.”
~ Sir Roger Scruton pic.twitter.com/dVqvnS4l1t
— Conor Lynch (@c_k_lynch) March 26, 2020
1. Een samenleving is meer dan een economie
Westerse samenlevingen zijn in de ban van de almachtige economie. Hoewel een functionerende markt van onmiskenbaar belang is voor de welvaart van een land, benadrukt een volwassen conservatisme dat het menselijke en maatschappelijke leven onmogelijk gereduceerd kan worden tot loonstrookjes en jaarrekeningen. Een samenleving is in de eerste plaats een gemeenschap, te vergelijken met een ingewikkeld tapijt, geweven met culturele, familiale en spirituele draden, niet met een eenvoudige marktplaats waar alles kan – en moet – worden gekocht en verkocht.
De marktmaatschappij weet de talloze niet-economische elementen die de rijke textuur van de menselijke samenleving vormen niet naar waarde te schatten. Denk aan de onbetaalbare ervaringen die economische kwantificering tarten, zoals familiale liefde, vriendschap, artistieke expressie en religieuze toewijding. Een modern conservatisme stelt daarom een evenwichtige benadering voor, waarin economische overwegingen andere maatschappelijke dimensies niet overschaduwen.
2. Intergenerationele solidariteit als fundament van de samenleving
Een tweede belangrijk beginsel is dat van de intergenerationele verantwoordelijkheid. Het is het tegendeel van het alomtegenwoordige individualistische ethos, en herinnert ons eraan dat onze acties niet alleen ons, maar ook de generaties die volgen beïnvloeden. Het is een aanklacht tegen een samenleving die het nieuwe en het jeugdige verheft ten koste van het oude en het ervarene.
Een bijdetijds conservatisme moedigt daarom familiale, maar ook niet-familiale intergenerationele solidariteit aan. Wat die eerste soort betreft, benadrukt het de cruciale rol die gezinnen spelen in het handhaven van de maatschappelijke balans, het bieden van een gevoel van continuïteit en het bewaren van de wijsheid van eerdere generaties. Een samenleving die haar ouderen respecteert en intergenerationele solidariteit bevordert, is een samenleving die haar toekomst veiligstelt.
3. Het leven wordt beschermd, in het bijzonder dat van diegenen die dit zelf niet kunnen
Het conservatisme staat op de barricaden voor het leven, in het bijzonder dat van de meest kwetsbaren, van zij die niet in staat zijn zichzelf te beschermen. Het roept op tot empathie voor en bijstand aan degenen die zich in kwetsbare posities bevinden – ongeboren kinderen, mensen met een handicap en zieken, waarbij een duidelijk onderscheid gemaakt wordt tussen onvermogen en onwil.
Een moreel conservatisme neemt ondubbelzinnig afstand van de utilitaristische opvatting dat de waarde van een individu kan worden afgemeten aan zijn economische bijdrage. Het benadrukt de inherente waardigheid en onvervreemdbare rechten van elk individu, ongeacht hun socio-economische status of fysieke bekwaamheid. Het beschermen van de meest kwetsbaren is voor de conservatief niet alleen een kwestie van naastenliefde, maar ook (en vooral) van rechtvaardigheid.
4. Geloof hoort niet thuis in het verdomhoekje
In een tijd van seculiere dominantie promoot een modern conservatisme het idee dat religie en wetenschap elkaar niet uitsluiten, maar juist aanvullen. Het promoot nederigheid en respect voor het transcendente en het goddelijke, zonder iedere persoon actief te bekeren tot missionaris of kerkganger.
Het conservatisme onderstreept dat de mens, ondanks zijn technologische vooruitgang, niet het middelpunt van het universum vormt. Zelfs in dit wetenschappelijke tijdperk zijn er fenomenen die ons begrip te boven gaan, mysteries die onze rationele verklaringen weerstaan. Door het bestaan en de waarde van het transcendente te erkennen, cultiveert de conservatief een gevoel van verwondering en eerbied, cruciaal voor een betekenisvol bestaan.
5. De afwijzing van een postmodern relativisme
Het conservatisme zet zich af tegen postmoderne vormen van moreel relativisme. Het erkent de complexiteit van morele vraagstukken in een diverse samenleving, maar houdt vast aan de overtuiging dat er een bepaalde minimumethiek bestaat die niet ter discussie staat.
In een tijd waarin subjectiviteit en individualisme hoogtij vieren, hecht het conservatisme bovendien een bijzondere waarde aan een, dé, werkelijkheid, onafhankelijk van emotie en interpretatie. Die laatste twee worden niet genegeerd; het conservatisme is geen koud, steriel gedachtegoed. Wel wordt het subjectieve opnieuw tot zijn correcte proportie herleid, zijnde ondergeschikt aan het objectieve.
LEESTIP!! Debuut van de Vlaamse conservatief @RoanAsselman op OpinieZ:
‘Progressieve’ taalmanipulatie vervormt de werkelijkheid'. Zorgwekkende trend die bestreden moet worden.#taal #progressiefhttps://t.co/L4LKQuOeLY
"Door mee te gaan in het begrippenkader van de…
— OpinieZ.com (@OpiniezMagazine) July 21, 2023
Verfrissend
Een doordacht, modern conservatisme, in zijn omarming van deze principes, biedt een verfrissend alternatief voor het heersende economisch absolutisme, individualisme en moreel relativisme, zelfs nihilisme. Het nodigt ons uit om de rijkdom van ons gedeelde erfgoed, de onderlinge verbondenheid van ons leven en het diepe mysterie van ons bestaan te erkennen. Het conservatisme is niet enkel een stijlbeweging, het is een manier van denken en leven.
Ik raad het dan ook van harte aan.
Over de auteur
-
Roan Asselman (°1996) is een Vlaamse, conservatieve jurist en voormalig zakenadvocaat. Hij is verbonden aan het Vlaamse nieuws- en opiniemagazine Doorbraak. Later dit jaar verschijnt van zijn hand “Amerika Ontrafeld. Over de cultuurstrijd die een natie verscheurt” (Doorbraak).
Roan woont samen met zijn echtgenote in het mooie, historische Leuven.
Recent gepubliceerd
Politiek Internationaal29 september 2023Een portret van Joe Biden in tien leugens
Politiek Internationaal16 augustus 2023All in the Family: de corruptie van de BV Biden
Cultuur6 augustus 2023Conservatisme gaat over meer dan conserveren
Cultuur21 juli 2023‘Progressieve’ taalmanipulatie vervormt de werkelijkheid
Als je ziet wat allemaal uit naam van de progressiviteit gedaan wordt de laatste jaren dan is het conservatisme in wezen veel vooruitstrevender.
Als mijn sociale en culturele voelsprieten mij niet bedriegen naderen we het punt waar de zogenaamde moderniteit haar Waterloo gaat vinden. Zowel het liberalisme als het socialisme zijn twee verschillende kanten van dezelfde munt der moderniteit. De moderniteit, op zijn beurt, staat op de andere kant van de munt van de metafysica tegenover het traditionalisme. We gaan terug naar dat traditionalisme, maar op een andere manier. Het feit dat mensen gemeenschappen oprichten waar ze verbondenheid zoeken, maar ook het gegeven dat jonge, intelligente mensen zichzelf conservatief noemen wijst die kant uit.
Prima betoog. Ik vraag mij alleen af of we dit conservatisme moeten noemen. Je beschrijft duidelijk geen ‘hakken in het zand’ ideologie.
In eerdere tijden zou ik het humanisme noemen, maar die term is gekaapt.
Ik ben benieuwd naar uitwerkingen. Point me in the direction, denk ik graag mee 🙂
Een samenleving is meer dan een economie.
Ja, maar als er geen economie is, is er ook geen samenleving. Een economie is wel degelijk almachtig. Alles draait om economie en ieder levensonderhoud moet op de een of andere manier bekostigd worden.
De befaamde levenswijsheid dat alleen de zon voor niets opgaat, is gewoon waar. Voor al het andere moet bikkelhard gewerkt worden.
Beste Anton,
Inderdaad; zonder economie geen land en geen welvaart. Maar economie is ook hebzucht en macht. Moeten we niet allemaal (Global?) eens niet wat minder gaan consumeren en tevreden zijn met wat we hebben?
En die macht moet weg bij die paar mensen en weer terug naar de bevolking (democratie in nederland in ieder geval) zodat de heren weer gaan luisteren en handelen naar de burgers.
Wellicht sla ik na aanleiding van jou reactie de plank helemaal mis en begrijp ik je reactie niet goed.
“Mea culpa” alvast als dit het geval is.
Geen enkele samenleving kan zonder een economie. Marx had er zo zijn ideeën over. Toen klonken die ideeën wel goed. Allemaal heel idealistisch enzo. Tegenwoordig weten we dat hij de plank volkomen missloeg.
Bij een ideale samenleving hoort een ideale economie.
Laten we daar vanuit gaan.
Overigens is misbruik van hebzucht en macht verboden.
Als mensen dat niet zouden scheelt dat al heel veel.
Is de mens er voor de economie? Of staat de economie ten dienste van de mens?
Een heel goede vraag. Ik denk dat het een wisselwerking heeft dat het daarom zo gecompliceerd maakt.
Een economie in dienst van de mens, maakt die mens materialistisch.
Genesis heeft het al uitgelegd in zijn paradijsverhaal:
In het zweet uws aanschijns zult gij brood eten” (Genesis 3:19)
Dan vraag ik u, wat is daar slecht aan?
Mijn dank voor uw reactie. Misschien gebruikt u een -voor uw standpunt- minder handige verwijzing. Genesis 3 verhaalt hoe de mens in zonde verviel en uit het paradijs werd gezet. De mens moest het voortaan zelf rooien. Autonoom, dus hoegenaamd geen economie.
De Bijbelboeken Deuteronomium en Numeri geven een blauwdruk voor het het dagelijks leven van het volk Israël en daarin werd onder andere een verplichte rustdag opgenomen, de sabbat. Waar wij onze zondagsrust nog aan hebben te danken. Maar ook zaken als het niet nalezen van de druivenoogst, niet alle koren maaien, zodat er voor de paupers en vreemdelingen ook nog wat te eten was. Verder in boeken als Prediker, Spreuken, en de evangeliën wordt economie belicht als vanzelfsprekend, maar niet als overheersend.
Dat brengt ons terug bij mijn eerdere vraag; Wat moet de rol van de economie zijn? Het Angelsakische model van 24/7, ten dienste van de aandeelhouders? Of bijvoorbeeld het Rijnlandse model, zoals ook Phillips dat had, waarin het welzijn van de medewerkers en hun zwaar meewoog?
In beide gevallen is er een florerende economie. Maar 24/7 gaat wel ten koste van gezinsleven, verenigingsleven etc.
Conservatisme kan dus ook zijn, dat je in deze een stapje terugzet. Als Supermarkten wat minder lang open zijn en zondags gesloten, hebben ze iets minder omzet. Maar ook veel minder kosten. Het kan het rendement van zo een bedrijf zelfs verbeteren omdat de mensen hun inkopen efficiënter plannen. Waarbij de winkeleigenaar ook nog een vrije dag heeft.
Dat is ook conservatisme; je bent een bepaalde weg ingeslagen en je komt tot de ontdekking dat die weg niet de juiste is.
Wow, u heeft het prachtig uitgelegd. Helemaal mee eens.
Er was geen economie in het paradijs. De mens hoefde niet te werken voor zijn levensonderhoud. Hij had geen kleren nodig en zijn god deed alles voor hem. Met een voorwaarde, blijf van die appel af en dan mocht hij de hele dag door rondhangen in het paradijs en gelukkig zijn.
In mijn beleving was die appel het materialisme waar hij als mens naar neigde. Zoals we weten kon hij er niet van af blijven en gaf an passant zijn vrouw de schuld.
De straf van zijn god kon niet beter to the point zijn.
Hij werd het paradijs uitgesmeten en moest vanaf dat moment zelf opdraaien voor zijn levensonderhoud, in het zweet zijns aanschijns. Een economie opbouwen waarbij hij zelf zijn eigen materialisme kon bekostigen.
Goh, van te veel te werken wordt ge wel moe, (wellicht) mager en lelijk!
Een mens kan niet te veel werken. Hij kan wel te weinig werken, hij moet dan andere economische bronnen aanwenden.
Zodra iemand begint met al die labels die in dit stuk worden genoemd gaan bij mij de nekharen overeind. Lekker geleerd doen en met termen gooien die de helft of meer van de lezers niet begrijpen of willen begrijpen zoals ik. Labels zijn juist altijd gebruikt voor misleiding. Kijk naar links dat nu eigenlijk communisme betekent en kijk naar rechts dat nu meer links lijkt dan ooit. De labels werken nu als pure misleiding. En dat is het wapen in deze WO3. Persoonlijk geloof ik in een samenleving die heel gevarieerd is waar zowel moderne techniek als pure natuur kan samenwerken en leven. We vergeten graag dat de natuur het enige is dat alles overleefd en dat wij daar ons leven aan te danken hebben. Religies horen niet thuis in de natuur. Religies zijn middelen om te onderdrukken, leer de geschiedenis. Geloof is goed maar, niet volgens een heilig geschrift geschreven door alleen mannen met jurken aan en waar men al ontelbare pedofielen heeft geherbergd en hun misdaden verbergt ter eigen glorie. Een heilig geschrift is nooit door de God zelf geschreven, waarom? Simpel, de God of de natuur heeft de mens voorzien van een geweten en instinct. Iets dat door een religie vaak als eerste wordt uitgeschakeld. Het verschil tussen goed en kwaad vind je niet in een geschrift dat dient slechts de heersers. Goed en kwaad zijn emoties die je onder controle kan houden met de middelen die je God of de natuur je heeft aangereikt. Zou een God echt zo dom zijn geweest de mens, het meest corrupte wezen op aarde, zijn geschrift te laten schrijven? Het fenomeen “natuur” of “schepping door God” is de enige die zich aan alles kan aanpassen. De natuur is conservatief en progressief tegelijk. Alleen geloof in en kennis van de natuur kan ons redden.
Die vijf gegevenheden zijn onderwerp voor politiek, zowel conservatieve als niet-conservatieve.
Voor mij is conservatisme eerder een levenshouding: behouden wat goed is, verbeteren (een verandering implicerend) wat verbetering behoeft.
Jullie zien dat ik het woord ‘veranderen’ tussen aanhalingstekens zet. Omdat ‘verandering’ het credo van ‘progressieven’ is, waaronder de woke-beweging.
‘Verbetering’ houdt nu eenmaal verandering in. Maar niet elke verandering is een verbetering. Daarom plaats ik het woord ‘verbeteren’ als kenmerk van conservatisme, en verwerp ik het begrip ‘verandering’, welke laatste uiteindelijk slechts de uitkomst van een proces (veranderen) aangeeft. De kwaliteit van die verandering kan uiteindelijk alleen maar achteraf bepaald worden: pas dan kan je spreken van verbetering of verslechtering.
Een Nederlandse spindoctor heeft indertijd Obama die slogan ‘Change’ meegegeven. Dat is een uitermate stupide uitgangspunt, omdat het niets zegt over het uiteindelijk einddoel. Door bovendien ‘verandering’ te koppelen aan progressivisme, degradeert het streven naar verandering elk progressief doel, omdat het niet alleen veranderingsproces en einddoel van elkaar loskoppelt, maar op die manier elk willekeurig veranderingsproces een einddoel ontneemt. Zo blijkt verandering slechts vernietiging van het bestaande in te houden.
Verandering als einddoel impliceert een voortdurende beweging van politieke, culturele, morele, maatschappelijke waarden, met als uiteindelijk resultaat dat niets meer van waarde is. En juist dit laatste, concludeerden historici na WO2, was de essentie van fascisme.
Verandering als einddoel van politiek handelen leidt tot nihilisme in optima forma.
Bepaald niet SMART dus.
Precies!
Mooi artikel, dank.
Het doorgeschoten individualisme wordt nog steeds aangewakkerd via elk denkbaar medium. De reclames bv: ‘omdat JIJ er toe doet’ – ‘voor MIJN schaamstreek’ – ‘MIJN menstruatie’ – afgestemd op JOUW..’ enz.
De berichtgevingen lopen over van ‘samen’ – ‘inclusief’ – ‘met zijn allen’ maar proppen ondertussen met veel lawaai zowat iedereen in een bepaald hokje. Steeds meer en vaak belachelijke hokjes. Die op hun beurt weer overkoepelend in 2 uiterste flankenhokken worden gepositioneerd. Het (vermeende) slachtofferhok en het (vermeende) daderhok.
Progressief is an sich niet slecht, conservatief evenmin.
Op dit moment echter lijkt mij een pas op de plaats aangebracht. Eerst maar eens goed nadenken over de grote vraagstukken en pas dán handelen.
O ja, Roan, nog iets. Weet je wat de protestante theoloog Miskotte ooit zei?
“Laat de verklaring van de wereld maar aan de heidenen over.”
Hoewel ik qua opvoeding en denktrant een conservatieve ‘mannenbroeder’ ben, heb ik dit – afgestudeerd theoretisch fysicus die ik ook ben, en niet bij de minsten – altijd als beledigend ervaren. God heeft ons niet voor niks een verstand gegeven om iets van de schepping te gaan begrijpen, vooral van het verschil tussen goed en kwaad.
Zelfs Stephen Hawking zei in zijn latere jaren dat de natuurwetten iets subjectiefs hebben, dat we slechts kunnen begrijpen wat in ons denkraam past. Onbewust van enige ‘bias’.
Als je dit niet snapt, ga even buurten bij de universiteit in jouw Leuven. Bij Thomas Hertog:
https://www.vpro.nl/programmas/zomergasten/kijk/afleveringen/2023/thomas-hertog.html
Als hij tijd voor je wil vrijmaken mag je onze Schepper op je blote knietjes danken.
Sorry hoor, ik ben conservatief en op mijn manier ‘gelovig’, niet echt dom en redelijk taalvaardig, maar dit artikel gaat me boven de pet. Neem nou deze alinea:
“… Zelfs in dit wetenschappelijke tijdperk zijn er fenomenen die ons begrip te boven gaan, mysteries die onze rationele verklaringen weerstaan. Door het bestaan en de waarde van het transcendente te erkennen, cultiveert de conservatief een gevoel van verwondering en eerbied, cruciaal voor een betekenisvol bestaan.”
Grammaticaal correct, maar vol vage of althans subjectieve begrippen. Tja, ik ben een bètaman, daar zal het wel aan liggen. Al heb ik best wat stukkies geschreven, ook in ’t Engels. En zelfs poëzie, er zijn Vlaamse dichters die mij kennen.
Soms keer ik me in dit soort discussies tegen anbètabeten, zoals ik ze noem. Roan is er ongetwijfeld een, zich op zijn jonge leeftijd nog niet bewust van zijn beperkingen.
Maar als hij mij in zekere zin een anALFAbeet of anTHEObeet zou willen noemen is dat zijn goed recht.
Sterkte, Roan. Je komt er wel.
Heet dit dan niet sociaal liberalisme?