De Eurobonds komen er, met solidariteit als toverwoord
Groot steunpakket voor Zuidelijke landen zonder voorwaarden
Foto: Screenshot EU-video. Copyright: EU. Citaatrecht ex art 15a Auteurswet.
Morgen vergaderen de EU-regeringsleiders over de ‘Eurobonds’. Er komt waarschijnlijk toch een massaal leningenpakket voor de zuidelijke landen Spanje en Italië die zwaar zijn getroffen door de Corona-crisis. Hierover hebben de ministers van financiën onlangs een compromis bereikt. Het sleutelwoord waarmee nu ook Duitsland en Nederland zich achter de maatregel lijken te scharen is ‘solidariteit’. OpinieZ-auteur Wouter Roorda prikt door de framing heen.
Verplichte solidariteit
Gebruik van het woord solidariteit beslecht elke discussie. Solidariteit wordt voortdurend gevraagd, zo niet afgedwongen.
Wij zijn solidair in Nederland met degenen die door ouderdom, ziekte en werkloosheid niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Dat is ook eigen belang, al doen de meeste werknemers nooit een beroep op WW, bijstand of een arbeidsongeschiktheidsregeling
Solidariteit wordt ook gevraagd tussen lagere en hogere inkomens. In Nederland draagt de bovenste helft van de inkomensverdeling tachtig procent bij aan de totale belastingopbrengst.
Ook zijn we solidair met arme mensen over de wereld. Jaarlijks besteedt de overheid vier miljard euro belastinggeld aan ontwikkelingssamenwerking. Ook hier geldt (op papier) dat landen met goed beleid financieel worden beloond en de slechte niet.
Onze solidariteit wordt ook binnen de EU gevraagd. Nederland is per hoofd van de bevolking de grootste netto-betaler, wat neerkomt op een bedrag van zeven miljard euro per jaar. Nederland buiten de EU zetten is dan ook zoiets als de kip met de gouden eieren slachten.
Zuidelijke behoeften
Ook binnen de Eurozone wordt onze solidariteit gevraagd. Binnen het eurogebied is maar één monetair beleid mogelijk. Dat is nu geheel afgestemd op de behoeften van de zuidelijke landen. Dat betekent dat de ECB al jaren grote hoeveelheden geld in de economie pompt via het opkopen van staatsschuld, om zo de rente zo laag mogelijk te houden. Dat is nodig zodat landen met een hoge staatsschuld daaronder niet bezwijken. Van dit beleid profiteert iedereen met schulden, maar intussen levert sparen niets op en worden pensioenen al jaren niet meer geïndexeerd. Dat treft ons land relatief sterk.
Werkelijk ongelooflijk. Morgen gaat @MinPres Rutte videovergaderen met de Europese regeringsleiders over misschien wel 1000-en miljarden (van Noord- naar Zuid- en Oost-Europa), maar de Tweede Kamer mag hem geen boodschap meegeven. Debat geblokkeerd door de coalitie! #TegenDeOnzin
— Syp Wynia (@sypwynia) April 22, 2020
We zijn echter nog steeds niet solidair genoeg. Onze solidariteit wordt in grove bewoordingen ‘gevraagd’ met die landen die lijden onder de gevolgen van het Corona-virus én die geen ruimte op de overheidsbegroting zouden hebben om die nood te lenigen. Het is niet zo dat de begrotingsregels binnen de Eurozone (maximaal drie procent tekort en zestig procent schuld) dit verhinderen. In tijden van nood kunnen die worden opgeschort. Ook als er geen bijzondere omstandigheden zijn, worden deze doorgaans soepel gehanteerd (tenzij je Salvini heet).
Kapitaalmarkt
Het is ook niet zo dat Italië of Spanje geen geld kunnen lenen op de kapitaalmarkt. Dat kan gewoon, al betalen ze vanwege de omvang van de schulden die zij uit het verleden meetorsen meer rente dan landen met lagere schulden. Voor Italië schommelt de tienjaars-rente tussen de 1,5 en 2 procent; voor Nederland is deze licht negatief. Dat is bij hypotheken niet anders, waar de rente gerelateerd is aan de hoogte van de schuld en de waarde van het onderpand. De markt straft onverantwoord gedrag af met een hogere rente. In het Zuiden heeft men geen zin die prijs te betalen.
Coronabonds
Binnen de Eurozone is er het ESM. Elk Euroland betaalt een inleg voor dit fonds (Nederland tot veertig miljard euro), waarna het fonds zelf additionele middelen kan lenen op de kapitaalmarkt. Aan lenen van dit fonds waren strikte condities verbonden. In die voorwaarden hebben de zuidelijke landen geen zin. Zij drongen daarom aan op een nieuw instrument: Coronabonds. Op die manier zouden de overheidsschulden binnen de Eurozone worden gepooled en betalen de zuidelijke landen zonder lastige vragen en beleidsaanpassingen een lagere rente (en de noordelijke landen een hogere).
Gebruik ESM
Daar hadden de noordelijke landen geen zin in. De uitkomst van de onderhandelingen hierover is dat er (voorlopig) geen Coronabonds komen, maar dat voor ESM-leningen voor Coronabestrijding geen voorwaarden gelden. Beter was het geweest om de versoepeling niet te koppelen aan de besteding van het geld, maar de uitvoering van de condities op te schorten totdat het virus verdwenen is.
De rente voor ESM-leningen bedraagt circa 0,75 procent. Nederland heeft geen leningen nodig uit het fonds en kan bovendien goedkoper zelf lenen, maar staat wel mede garant, waardoor de rente lager is dan op staatsleningen uit zuidelijke landen. Coronabonds via de achterdeur, zoals menig observator opmerkte.
Gegeven de vrij stabiele rentes op de kapitaalmarkt en de nog beschikbare ruimte binnen het ESM van bijna 500 miljard euro is er nu geen economische noodzaak speciale fondsen op te tuigen. Alleen een politieke. Daar komt bij dat ook al is besloten tot een soort van Europees werktijdverkortingsprogramma van honderd miljard euro en extra geld voor de EIB.
“Corona-bonds: immuniteit gewenst”. Wouter Roorda over niet te stillen Zuidelijke geldhonger https://t.co/mlWakwyEMj pic.twitter.com/jQZCAXYHkz
— Uri van As (@uri4u) April 5, 2020
Moreel vraagstuk?
Ruim honderd economen beargumenteerden onlangs in een brief in het Economenblad ESB dat Nederland geen voorwaarden moet stellen aan de kredietverlening aan het Zuiden. Zo economische argumenten al in de brief worden genoemd, is de weging ervan uiteindelijk niet een wetenschappelijk maar een moreel vraagstuk. Hier schiet hun expertise tekort.
Ook zouden we geld aan Italië moeten lenen om handel te kunnen blijven drijven en zo ons overschot te bestendigen. Er zijn meer landen waarmee Nederland een handelsoverschot heeft. Geldt voor hen hetzelfde? En is die handel niet iets tussen bedrijven in plaats van tussen overheden? Italië heeft zelf al enkele jaren een overschot op de handelsbalans, wat suggereert dat de staat van het bedrijfsleven minder deplorabel is dan die van de overheid. Een sanering van de overheid zou juist een nieuw groeipad kunnen openen, waardoor de handel flink zou kunnen toenemen. Italië is een rijk land dat niet snel failliet zal gaan.
Punten van kritiek
Tegenover onze solidariteit staat weinig van Italiaanse kant:
1. Er gelden geen voorwaarden voor de nieuwe leningen. Italië kan gewoon doorgaan met het slechte economische beleid uit het verleden dat al twintig jaar tot stagnatie leidt. De overheidsschuld bedraagt 2500 miljard euro ofwel circa 135 procent van het BBP. Bij de start van de euro in 2002 was dat nog 106 procent. Gesaneerd is er dus nooit, ondanks alle mooie woorden.
2. De door het Corona-virus zwaarst getroffen regio Lombardije heeft een BBP per hoofd van de bevolking vergelijkbaar met Zuid-Holland en Noord-Brabant. Van transfers van rijk naar arm is dus geen sprake.
3. Volgens Italië zelf ontduikt circa 95 procent van de bedrijven de belasting. Zwart werk komt veel meer voor dan in Nederland, waardoor de misgelopen belastinginkomsten een veelvoud zijn van die in Nederland. De collectieve lastendruk is in Nederland de afgelopen jaren fors verhoogd om de overheidsfinanciën op orde te krijgen. Wij heffen dus extra belasting om de Italiaanse overheid te financieren, zodat Italianen die niet zelf hoeven te betalen.
4. Italië profiteert al flink van allerlei eerder genomen monetaire maatregelen, zoals de lagere rente als gevolg van de invoering van eerst de euro en later het ruime monetaire beleid van de ECB. In het huidige opkoopprogramma van de ECB bedraagt het aandeel van Italiaanse staatsobligaties maar liefst 35 procent. Ook het voornemen tot een Europees depositogarantiestelsel leidt ertoe dat Nederlandse belastingbetalers straks mede opdraaien voor de kosten als één van de gammele Italiaanse banken omvalt.
5. Italië heeft na de VS, Duitsland en het IMF de grootste goudvoorraad ter wereld, vier maal die van Nederland.
6. Het is nog maar de vraag welk Europees land het hardst wordt getroffen door het virus. Nu al ziet het IMFslechts relatief kleine verschillen in economische effecten tussen Europese landen.
7. Achtereenvolgende Italiaanse regeringen, met uitzondering van de vorige, helpen actief met het overzetten van migranten, om ze vervolgens heel solidair door te schuiven naar noordelijke landen.
Italiaanse premier Giuseppe Conte eist in Sueddeutsche Zeitung onvoorwaardelijke solidariteit van Den Haag en Berlijn. Dus portemonnee trekken voor Italië en instemmen met Eurobonds, zodat Italiaanse schulden ook NL schulden worden.https://t.co/Gh3YU31HLj
— Frans Nijhof (@frans_nijhof) April 19, 2020
Op scherp
Op 23 april praten de regeringsleiders verder over solidariteit in EU-verband. De Franse president Macron heeft met een interview in de Financial Times de boel op scherp gezet. De gezamenlijke brief van de Duitse en Franse ambassadeurs aan alle Nederlanders kan niet anders worden gelezen dan als een waarschuwing. Tegelijk illustreren beide feiten dat van een overeenkomst in waarden in Europa geen sprake is. Zoals de stemming in de Tweede Kamer over de motie tegen de invoering van Coronabonds liet zien, worden de opvattingen van Macron cs in Nederland alleen gedeeld door GroenLinks, D66 en PvdA.
De @VVD houdt zich plotseling verborgen. Terwijl de Tweede Kamer Eurobonds (en alles wat daar op lijkt) categorisch heeft afgewezen en ook binnen de VVD de rebellie is uitgebroken, weigert deze partij een debat te houden en wordt morgen gewoon tot eurobonds besloten! @dijkhoff
— Elise De Windt (@EWindt) April 22, 2020
Solidariteit vereist bepaalde gemeenschappelijke waarden en kan alleen rusten op wederzijdse verplichtingen, waarop je elkaar kunt aanspreken. Nu die aan zuidelijke kant ontbreken is de roep om nog meer solidariteit niet meer dan een ordinaire eis om geld.
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Economie2023.05.24Graaiflatie: een linkspopulistische complottheorie
Economie2023.03.12De onthutsende toestand van ons land na ruim 12 jaar Rutte
Politiek Nederland2023.02.27‘Diepenheim’: angstaanjagend dieptepunt D66-campagne
Linkse politiek2023.01.15Het rapport over bestorming Capitool nader geanalyseerd
De Duitse en Franse ambassadeurs waarschuwen ons ?? Wat een brutaliteit !! Wie denken zij wel dat ze zijn ? Wilt u nog beter bewijs van onze totaal verloren nationaliteit ? We zijn aan een stelletje haaien uitgeleverd door Rutte en consorten,
NEXIT..
@ Veluweman. . Inderdaad….. NEXIT en wel z.s.m. !!! NL draait op voor de schulden van zuid-Europese landen die hun boekhouding niet op orde hebben. Als mijn buren schulden maken/hebben door hun leefgedrag dan is dat hún verantwoording en niet de mijne. Dus stoppen met die ongein vanuit EUSSR.
De realiteit is dat:
Lubbers / Kok / Balkenende en Rutte hebben de goegemeente genaamd Nederland, twee oortjes aangenaaid.
Soms ging het spontaan en soms met een inlegvelletje, maar ALTIJD MET EEN LEUGEN.
Nogmaals, Rutte is de afmaker geweest en heeft de titel “Het slechtste wat Nederland na de tweede wereldoorlog is overkomen” dik verdient.
@ H.J.
Volkomen met u eens.
Maar begrijpt u hoe het kan bestaan, dat er nog steeds véél te veel mensen deze charlatan een “staatsman”of “crisis-manager” durven noemen ?
Eerst zorgt de man dat de zorg bijna geheel is weg-bezuinigd en nu hij zo af toe voor de tv mag roepen dat álles onder controle is v.w.b. het virus, is hij plots een “crisis-manager”.
Hij doet mij denken aan een brandweerman, die een huis in de fik steekt om vervolgens samen met collega’s de brand te gaan blussen.
Rutte zorgt ervoor dat Nederland gewoon weggecijferd wordt. De hele EU komt mij echt de strot uit, ik wil er niets meer mee te maken hebben. Toch denken mensen tegen beter weten in dat de EU nog wel hervormen is. Laten we ons verlies nemen en uit de EU stappen. Voor mij is het NEXIT.
@ Rob Esveldt.
Wat zullen de Britten blij zijn met hun Brexit !! Ik ben jaloers op hen. De EUSSR hervormen ? Lijkt mij niet mogelijk, álles wat in Brussel zetelt heeft het grote geld geroken en blijft zich vastklampen aan hun pluche stoeltjes.
In de EUSSR blijven kost ons véél meer als een éénmalige NEXIT !
NEXIT en wel z.s.m.!!!
Duitsland laat zich ringeloren door Frankrijk en Nederland wordt meegesleept. De sleutel tot vernieuwde Europese samenwerking op realistische grondslag ligt in handen van Duitsland en Frankrijk. Frankrijk houdt die sleutel angstvallig vast. Duitsland verdomt het om hem te gebruiken. Tijd om bij Duitsland de duimschroeven aan te draaien. Dat werkt alleen door de oorlog er bij te halen en Frankrijk, i.c. Macron, tot vijand te verklaren. Dat komt niet door Nederland maar door de weerbarstige opstelling van deze twee buurlanden. Het is jammer, maar het is niet anders. Heeft dat geen effect dan is een al dan niet tijdelijk afscheid onvermijdelijk.
@ BegrensEuropa!
Frankrijk i.c. Macron tot vijand verklaren ? Zónder verklaring zijn ze dat al !!
Duitsland aan WO-II herinneren ? Dat doe ik wekelijks als ik in dat land ben, ik roep dan steevast tegen een langs fietsende Duitser : “Halt, du Schwein, du fährst auf meinem Fahrrad ! Verdammt noch mal”. Helpt helemaal niks, die Duitsers hebben een stuk beton voor hun kop !
Als je zo vervuld bent van haat tegen de Duitsers. Wat heb je dan in ’s hemelsnaam in Duitsland te zoeken?
Komop man. Die gasten die de fiets van je (over)grootvader hebben gejat liggen allemaal bij het oud papier.
@karton Met ‘verklaren’ bedoel ik vaststellen dat Frankrijk al jaren oorlog voert tegen de EU en dan met name ten koste van de welwillende leden ervan door gemeenschappelijk vastgestelde regels met voeten te treden en de grenzen van wat toegestaan is steeds te overschrijden en dat ook te blijven doen. Vooruit vluchten kan niet meer dient de boodschap te zijn. Tijd om orde op zaken te stellen. Morele chantage is ongepast om niet te zeggen immoreel. Er dient ook vastgesteld te worden dat de uiteindelijke gevolgen van de pandemie voor Nederland als klein exportland wel eens veel erger kunnen uitvallen dan voor de zuidelijke lidstaten. Komt er dan solidariteit terug? Garanties?
Het probleem van een lekkende benzinetank los je niet op door er eindeloos extra benzine in te gooien. Je moet eerst het lek dichtmaken, pas dan heeft het zin om benzine te tanken.
Maar ja. In deze discussie en in tientallen andere discussies kunnen we feiten, cijfers, voorbeelden en argumenten aanhalen, tot we een ons wegen. Maar ook al hebben we honderd keer gelijk, om wel duizend redenen per “gelijk”.
Uiteindelijk draait dit postmoderne debat om toverwoorden.
De EU-lobby wint elke discussie met nietszeggende kretologie zoals “solidariteit”, “diversiteit”, “sociaal”, “inclusief”, etc. Aangevuld met inhoudsloze managementslogans zoals “proactief”, “innovatief”, “duurzaam”, etc. Wie daar tegenin gaat is “extreem-rechts”, “rechts-extreem”, “radicaal-rechts”, “ultra-rechts”, etc. Oudere godwins zoals “fascist”, “racist”, “populist” en “nazi” hadden eind jaren ’70 hun betekenis al verloren.
Kijk niet naar de woorden, maar naar de feiten.
Ons “sociaal stelsel” bezwijkt onder grootschalig misbruik; het vangnet werd een hangmat. Voor mensen die decennialang aan dat vangnet hebben betaald is het geld straks op. Feitelijk is dat asociaal.
Op EU-niveau eisen gokverslaafden dat de gaten in hun handen gevuld worden met gratis geld van mensen die hard werken en sparen. Ze weigeren principieel het gat in de benzinetank te dichten, en eisen gratis benzine. Solidariteit met wie?
Natuurlijk moeten wij Italië helpen met EuroBonds. Ik neem aan dat zij ons inmiddels goud nuggets hebben toegestuurd als onderpand.
Er mag af en toe ook gelachen worden vind ik.
Lachen? tuurlijk,
Maar het zou best een oplossing kunnen zijn,
Kweet niet wat de goudkoers doet, maar is wel een heel stevig onderpand toch…
Het wordt echt tijd om de EU te verlaten. Het is een organisatie die wij ons niet kunnen permitteren. Nederlandse bijdrage 8 miljard, waarvan we 1 miljard terug zien. (En een instroom van 26 720 asielzoekers). Laten we eerst onze 40.000 daklozen onderbrengen. (Daarvan hoor je geen kreten als:”Allahu Akbar”) En zullen ons geen € 28.000 de man kosten.
Voordat Nederland goedkope arbeiders binnen haalt……., er zijn nu 110.000 werkelozen waarvoor de belastingbetaler opdraait. 12 Miljard.
En als we dan toch bezig zijn; Laten we dan ook maar uit de VN stappen. Deze organisatie bestaat sinds 1945 met als doel om gezamenlijk, 193 landen, problemen op te lossen. Ik ben de tel kwijt hoeveel oorlogen er na 1945 zijn geweest. Dus laten we ook maar uit de NATO stappen. Een organisatie die onze veiligheid moet garanderen voor 2,5 Miljard. Tot nog toe hebben zij enkel oorlogen gevoerd in landen waar wij niets te zoeken hebben. (Onze militairen trainen in Noorwegen met onvoldoende uitrusting, om vervolgens naar voormalig Joegoslavië, Afghanistan, Mali, Syrië te vertrekken met slecht materiaal).
De WHO, 30 Miljoen aan Nederlandse bijdrage. Alleen goed voor 1e klas vliegreisjes, hotels en restaurants. Tenslotte heeft deze organisatie slecht gescoord op alle epidemieën. Scoort alleen op politiek vlak.
Ik zou zeggen, hop, hop, snel weer aan het werk, want er zijn zoveel organisaties op uw geld uit.
De EU blijkt alleen een penningmeester te zijn die sluist het geld van de rijkere noorden naar de armere zuiden zonder naar de oorzaak van het tekort te kijken laat staan controleren. Niet iedereen wordt dan rijk maar iedereen wordt arm. Dat heeft het communisme ook na 40 jaar al eerder bewezen. Er mag over de Eurobonds niet gedebatteerd worden in het parlement en dat is ook een eigenschap van communistische manieren. Die stomme virus kost niet alleen mensenlevens het helpt Brussel ook nog de democratische samenleving te verzieken.
Winston Churchill zei:
never waste a good crisis to solve a problem
Helemaal waar. Die uitspraak geldt in alle tijden.
Politici gaan over de toekomst en de middelen van mensen die hen vertrouwen. Dat vertrouwen is ernstig geschonden door de huidige lichting van politici. Maar omdat de media de leugen niet blootlegt is het spel nog steeds op de wagen. Zoals zo vaak worden de leugens en manipulatie pas duidelijk als er geen weg terug is. Europa is een valkuil omgeven door prikkeldraad. De slachtoffers hebben hier zelf voor gekozen, ondanks herhaalde waarschuwingen.
Politici verraden u en uw kinderen en zij lachen u vierkant uit….
Ik verwees al eerder naar het Eurocommunisme uit 1977 en wat we nu zien is de uitvoering op het niveau van de 27 lidstaten, maar dan in de gedaante van de transferunie. Dat is een ambtelijk woord voor het klakkeloos overhevelen van geld van lidstaten met een financieel overschot (door sparen, handelsoverschot enz) naar landen met een financieel tekort. Uiteraard heeft dit hetzelfde effect als elke dag een fles wijn geven aan een alcoholist en erbij zeggen ‘maar morgen moet je ophouden met drinken’.
Neemt niet weg dat de demografie vooral in Spanje en Italië uiterst precair is. Meer 65 plussers dan in Nederland en veel minder jongeren. Het verschil tussen de leeftijd waarop men ophoudt met werken en die waarop men recht heeft op pensioen is in Spanje 4 jaar en Italië 5 jaar, in Nederland 7 jaar. De combinatie van deze twee gegevens betekent dat de overheid in Spanje en Italië een relatief veel uitgeeft aan pensioenen. De vruchtbaarheid van vrouwen is in Spanje en Italië het laagste van Europa (behalve Roemenië). Dit maakt het allemaal erg moeilijk voor de regering om te hervormen.
Als Brussel uit is op een Nexit, dan denk ik dat zij met die Coronabonds een belangrijke zet doet.
Vergeet het maar. Nederlanders zijn het meest slaafzame volk in de Eurozone. En daar maken anti-democraten als Rutte, Klaver en Ollengren ruimhartig misbruik van.
@Jan, het is een kwestie van stemgedrag. Als steeds meer Nederlanders het idee krijgen dat het EU-lidmaatschap alleen maar nadelen geeft en steeds meer Nederlanders in de armoede drukt en een gevoel van onveiligheid geeft, dan lijkt het mij zeer waarschijnlijk dat er massaal op PVV en FVD gestemd gaat worden en dat eerstvolgend per referendum de Nexit beslist wordt. Het lijkt er trouwens op dat ook een Frexit mogelijk wordt en dat ook Italie eruit wil. De EU wil niet luisteren naar kritiek, wil teveel in te weinig tijd, en lijkt aldus lak te hebben aan de Europeaan. Dat gaat een keer fout.
Italie is toch dat Noord Afrikaanse land wat van China is?
nou ik hoop toch niet dat die eurobonds er komen. Want dan is solidariteit een hol woord. De zuideliijke landen kunnen er dus ongestraft een potje van maken met hun economie, leven als God in Frankrijk, vroeg met pensioen gaan en ons uitschelden en dan ook nog levenslang door ons onderhouden worden. Dat zal toch te belachelijk zijn.
We betalen al kapitalen aan migratie van mensen van elders en onze eigen inactieven en dan ook nog al die zuidelijke landen. Ik kan het haast niet geloven.
Ik ben het niet eens met hoe de rechtse partijen zich nu opstellen tijdens de Corona crisis maar ik hopelijk krijgen ze een meerderheid van de stemmen volgend jaar en kunnen we serieus een Nexit bespreken. Dat is de enige hoop. Laten we zien wat er gebeurd. Nooit de hoop opgeven.
Op Rutte afgeven.. teveel eer voor die man. Hij is immers een marionet. Een schakel in het grote corrupte spel van de Europese unie.
Ik kan geen zwak punt ontdekken in het verhaal.
nou ik hoop toch niet dat die eurobonds er komen. Want dan is solidariteit een hol woord. De zuideliijke landen kunnen er dus ongestraft een potje van maken met hun economie, leven als God in Frankrijk, vroeg met pensioen gaan en ons uitschelden en dan ook nog levenslang door ons onderhouden worden. Dat zal toch te belachelijk zijn…… We onderhouden al al die migranten en onze eigen inactieven en dan ook nog al die zuidelijke landen…………Ik kan het niet geloven.
Solidariteit wordt ook gevraagd tussen lagere en hogere inkomens. In Nederland draagt de bovenste helft van de inkomensverdeling tachtig procent bij aan de totale belastingopbrengst.
Dat wordt andersom bedoeld denk ik toch?
Of mis ik iets?
Volgens mij is het andersom.
De onderste laag zorgt voor 80% van de opbrengsten..