We zijn op weg naar een enorme ramp (1)
Massale overheid zorgt zelf voor economische problemen
Onze bestuurlijke elite (politici, ambtenaren, economen, consultants, en zo verder) heeft ons op een uiterst gevaarlijk pad gezet. Blind door ambitie, ideologie of beide, negeert zij de vele signalen die haar van koers zou moeten doen veranderen. Deze cognitieve dissonantiebubbel zal ook nu weer leiden tot donkere, wellicht zeer donkere, tijden. In een drieluik zal ik mijn standpunt verduidelijken.
Probleem 1: Fout economisch denken
Het dossier in dezen is erg dik en om van deze column geen boekwerk te maken, zal ik maar enkele punten aanstippen. Het grootste probleem van een elite is dat zij zich met van alles en nog wat bemoeit, zo ook met de economie. Als mensen met rust worden gelaten (staat is er voor bescherming van lijf en eigendom), dan is er een vrije markt waaruit juiste prijzen voortkomen. Deze prijzen geven weer impulsen om meer of minder te consumeren, dan wel meer of minder te investeren. Over- of onderproductie komt nauwelijks voor (wordt gelijk afgestraft) en alleen de meest solide projecten krijgen daarvoor financiering.
Veroorzaak een probleem en draag jezelf aan als oplossing
In onze situatie echter bemoeit de overheid zich overal mee. Dat mensen ook met droge ogen kunnen beweren dat wij een vrije kapitalistische economie hebben is een gotspe. De overheid neemt bijna de helft van de totale economie in. Dat is dus geld waar niet de consumenten bepalen wat wel en niet te doen met het geld, maar een centrale organisatie met ondoorzichtig management en geen of nauwelijks verantwoording.
Erger nog, de overheid handelt per definitie met onvolledige dan wel onjuiste informatie. Koppel dit aan het onjuiste gebruik van modellen en je krijgt de verkeerde oplossingen voor de verkeerde problemen met een enorme hoeveelheid aan (ongewenste) bijwerkingen. De overheid vindt dit niet erg, want al die bijwerkingen geven haar nog meer bestaansrecht! Immers, deze misstanden moeten ook worden rechtgezet. Dit veroorzaakt weer ongewenste bijwerkingen en zo verder. Meer en meer overheid tot gevolg. Het is om gek van te worden.
Complexiteit en centralisme zijn geen goede combi
Anders gezegd, de economie en de maatschappij waarin deze opereert, zijn allemaal zeer complexe systemen; waarom een specifieke actie (consumeren, investeren enz.) gebeurt, weet alleen het individu in kwestie. Wat doet onze elite, met behulp van de macro-economen: ze aggregeren (tellen alle acties op) en komen dan tot een simpel economisch model. De meest relevante informatie is verdwenen en de gemiddelde consument doet dit, de investeerder dat en gemiddeld heeft een gezin 1,68 kinderen en zo verder. Dan gaat zij bijsturen, door belastingheffing (rente op schulden aftrekbaar, vermogen en winst belast, minimumloon, sociale lasten, etc.) en subsidies. Maar als je een ultra complex systeem van bovenaf, met imperfecte informatie gaat besturen, dan ontstaan er per definitie ongewenste en onverwachte bijwerkingen.
Voorbeeld: startersregeling
Door bijvoorbeeld starters op de woningmarkt te helpen met een startersregeling, denkt de overheid deze groep te helpen (even los van de vraag of wijdverbreid huizenbezit wenselijk is). Klinkt logisch en goed toch? Maar het is stompzinnig! Door deze regeling gaan de prijzen van starterswoningen juist omhoog. Immers, de verkopers weten dat de starters extra geld kunnen lenen, waardoor de ruimte voor hogere prijzen ontstaat.
Meer schulden, hogere prijzen
Resultaat is dat deze starters dus met nog meer schulden zitten opgescheept, met een onderpand (het huis) dat dus kunstmatig hoog is geprijsd, terwijl de nieuwe starters het helemaal onmogelijk wordt gemaakt om een woning te kopen door deze nog verder verhoogde prijzen. De overheid zal iedere keer weer met een nieuwe regeling (ruimere dus) moeten komen om de nieuwe starters te laten instromen en de oude starters te laten doorstromen. Als er meer aanbod zou zijn van dit soort huizen, dan zou de prijs weer kunnen dalen, maar door allerlei wetgeving op allerlei bestuursniveaus, kan er niet genoeg gebouwd worden.
Symptoom-oorzaak verwisseling
Eigenlijk speelt zich hierbij ook het probleem af dat er op een symptoom (onbetaalbare starterswoningen) wordt gehandeld, in plaats dat er naar de oorzaak/oorzaken wordt gekeken (laag aanbod van starterswoningen, hypotheekrenteaftrek, kredietvolumes etc.). Dat sturen op symptomen (zijn immers zichtbaar en de oorzaken zijn dat niet) is erg populair bij de overheid. Erg populistisch zou ik het noemen…
Crisis van 2008
De voornoemde staatsbemoeienis van bovenaf op de economie en aanverwante complexe systemen heeft geleid tot misallocaties; geld is op een verkeerde manier besteed (zowel consumptie als investeringen). Hierdoor zijn er foute kettingreacties ontstaan waardoor de economie steeds krommer werd.
Misallocaties
Als iedereen makkelijk geld kan lenen, dan krijg je onrealistische consumptiepatronen (ieder jaar een nieuwe TV, 4 vakanties per jaar enz.) Dit geeft de TV-makers, vakantieaanbieders en zo verder enorme impulsen om zelf uit te breiden. Dit levert weer vraag op naar bouwvakkers, reisleiders, fabrieksarbeiders et cetera. Alles goed en wel. Iedereen kan daardoor meer lenen en alles ziet er nog beter uit. Tot het moment dat de schulden en eventueel de rente niet terugbetaald kunnen worden. Kredietverschaffers schrikken zich een hoedje en draaien de kredietkraan dicht, wat nog meer mensen en bedrijven (en overheden!) in de problemen brengt. Deze misallocaties, veroorzaakt door staatbemoeienis, heeft geleid tot de crisis van 2008.
Centrale banken
Door deze problemen voelde de ECB (en andere centrale banken) zich genoodzaakt om in te grijpen. Helaas deden ze dat precies op de verkeerde manier. Door- en dan ben ik uiterst eufemistisch – onconventioneel monetair beleid te voeren, verlaagden zij de rentes en pompten enorm veel nieuw geld in de financiële markten. De gevolgen hiervan zijn dat de schuldenaren geholpen werden door lagere rentes. Verder werden de banken geholpen door het balanseffect van dit monetair beleid.
Aandelen, obligaties, vastgoed, kunst en andere bezittingen namen in waarde toe, waardoor de balansen van de banken er weer gezond begonnen uit te zien. Dit gaf de banken weer vertrouwen en funding om leningen te verstrekken, terwijl de lagere rente iedereen en zijn moeder stimuleerde om meer schulden aan te gaan. De ECB heeft het probleem dus opgelost met het probleem. Kortom, er is niets opgelost; sterker nog, de problemen zijn verergerd.
Immigratie
Ook immigratie is een oorzaak van veel ellende en een gevolg van het beleid en dus het kromme denken van onze elite. Meer hierover in het tweede deel van dit drieluik later vandaag op TradeIdee.nl.
Over de auteur
- BA, MA, MBA, Owner Sassen Research & Consultancy, exHedge Fund advisor, Private Equity, eurosceptic, Hayek, von Mises, Glocomnet, investor, freelance-columnist. Tradeidee.nl Opiniez.nl TPO.nl Posts in no way advice sassenresearch.nl info@sassenresearch.nl
