Na de verkiezingen zijn bruggenbouwers nodig
De term “bruggenbouwer” heeft de afgelopen jaren een minder glorieuze klank gekregen na de vertoning in 2012 van de zelfverklaarde bruggenbouwers Mark Rutte en Diederik Samsom. Want luttele weken na de vertederende scène van deze twee tortelduifjes rolden VVD en PvdA al weer vechtend over straat.
De reden: er was een opstand uitgebroken onder de VVD-achterban over het in het regeerakkoord vastgelegde nieuwe systeem van inkomensafhankelijke zorgkostenpremies. En het prille kabinet stond haast op springen.
Kwartetten
Dat systeem was uitgedokterd door de vrolijk kwartettende top van VVD en PvdA onder de bezielende leiding van PvdA-informateur Wouter Bos, waarbij kennelijk niet werd nagedacht over zaken als draagvlak onder de bevolking voor dit snel bekokstoofde “nivelleringsfeestje”. Misschien is het een les voor de komende formatie-onderhandelingen: sneller is niet altijd beter. Misschien kun je beter de tijd nemen om een goed regeerakkoord in elkaar te sleutelen. Het neemt allemaal niet weg dat Nederland een coalitieland blijft. Partijen die elkaar tot aan de dag van de verkiezingen verketteren, zijn een dag later ineens op elkaar aangewezen.
Vijf of zes partijen-coalitie
Als we afgaan op de huidige peilingen, hoewel daar nog wel wat verschuivingen mogelijk zijn, lijkt het erop dat er een coalitie van vijf tot zes partijen nodig zal zijn om een meerderheid te halen in zowel Tweede Kamer als senaat. Dat zou linksom kunnen – bijvoorbeeld VVD/CDA/D66/GL/PvdA/CU – of rechtsom – PVV/VVD/CDA/50plus/SGP. Uiteraard zijn er allerlei varianten mogelijk. In ieder geval lijkt het erop dat VVD en CDA in een nieuw kabinet zullen komen omdat, zonder deze partijen moeilijk de gewenste meerderheid te vormen in beide Kamers. Een sleutelrol dus voor met name de VVD, die waarschijnlijk veel groter wordt dan het CDA.
Wie sluit wie uit?
Ondanks alle uitsluitingsgeluiden richting PVV die we nu horen van Mark Rutte is het natuurlijk altijd de vraag in hoeverre de soep ook zo heet wordt gegeten als ze wordt opgediend. De achterban van de VVD zal immers niet blij zijn over een coalitie met D66 en GroenLinks die méér EU wil en méér asielzoekers. Jesse Klaver wil zelfs een luchtbrug opzetten om honderdduizenden extra asielzoekers over te brengen naar de EU. Jesse wil ook méér dure “vergroening”. Voor dat laatste is een groep VVD’ers overigens wel te vinden, de kringen rond Ed Nijpels. Maar de doorsnee VVD’er is niet zo blij met het vooruitzicht van een hogere energierekening.
Wil VVD met PVV?
Aan de andere kant zal de VVD ook opzien tegen een coalitie met de PVV. De laatste keer (2010 – 2012, in het kabinet Rutte-1 met de PVV als gedoogpartner) liep dat niet echt lekker. Bovendien wil de PVV dingen die, althans in de ogen van de VVD, helemaal niet kunnen of “we niet moeten willen”, namelijk een #Nexit (uit de EU én uit de Eurozone stappen) en een totaalverbod op de islam.
Wil PVV met VVD?
We kunnen de vraag ook andersom benaderen: in hoeverre zal de PVV bereid zijn concessies te doen om samen met de VVD te kunnen regeren? Is Wilders bereid om deel uit te maken van een centrumrechtse coalitie die wel in de EU/Eurozone blijft, maar zwaar inzet op immigratiebeperking? Dit heb ik wel eens de V4-strategie genoemd omdat de Oosteuropese Visegrad-4-landen in de EU een dergelijke aanpak voorstaan. Ze willen beslist lid blijven van de EU, maar wel als baas in eigen land, zeker als het over immigratiebeleid gaat.
Stromingen
Ik denk dat voor een dergelijke V4-lijn wel draagvlak te vinden zal zijn in zowel PVV als VVD, zeker in de SGP en waarschijnlijk ook wel in CDA en 50Plus. Lastiger is om in te schatten hoe sterk deze stromingen zijn in de respectievelijke partijen. Vermoedelijk wil een deel van de VVD best met D66 en GroenLinks regeren; een ander deel zal liever met de PVV regeren, mits deze partij concessies doet op het vlak van de #Nexit.
Dit soort overwegingen en opties spelen op de achtergrond, ondanks alle polariserende geluiden in de media. Want uiteindelijk zal er de dag na de verkiezingen toch weer een begin moeten worden gemaakt om een coalitie te vormen. Zeker is dat er in ieder geval vacatures voor bruggenbouwers komen.
Over de auteur
- Amsterdammer in Rotterdam, blogger, schrijver van e-books, voetbalvader, Volvo 940 rijder, in het dagelijks leven Recruitment / Human Resources Consultant.
