Er is een aan de NAVO gekoppelde Europese krijgsmacht nodig
Samenwerking van soevereine natiestaten
Titelfoto: Gezamenlijke oefening Spaanse en Roemeense luchtmacht (maart 2021) door Ejército del Aire Ministerio de Defensa España, CC BY-NC 2.0.
Door de Russische invasie in Oekraïne is de discussie over een Europees leger weer opgelaaid. Eens te meer is duidelijk geworden dat Europa niet in staat is zichzelf te verdedigen, na jarenlange uitholling van de defensiebudgetten. De NAVO beperkt zich tot het verdedigen van haar lidstaten. Omdat de VS steeds meer is gericht op de regio Azië/Stille Oceaan – waar China zich roert – vindt Jan Gajentaan dat er nagedacht kan worden over een Europese strijdmacht voor conflictbeheersing in de eigen regio en bescherming van de buitengrenzen, maar ziet zo’n strijdmacht liever losgekoppeld van de EU.
AUKUS-Alliantie
Met de recente AUKUS-Alliantie tussen de VS, het VK en Australië, waarbij Frankrijk een pijnlijk blauwtje liep en nu toenadering zoekt tot India om de Franse belangen in de regio Azië/Stille Oceaan beter te waarborgen, werd de Europese verdeeldheid nog eens duidelijk. Erger is nog, dat de verdeeldheid en de zwakte van de Europese naties en de grote afhankelijkheid van de VS nu ook in de eigen Europese regio zichtbaar zijn geworden door de oorlog in Oekraïne. Vandaar dat het logisch is dat, nu de Russische agressie alle spuigaten uitloopt, de roep weer klinkt om een Europees leger.
De militaire AUKUS-deal tussen Australië, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten is een vuist tegen China. Maar wat betekent dit nu eigenlijk voor Australië's buren in de Indo-Pacific regio?
Om 19u @FrisoDubbelboer op @NPORadio1 pic.twitter.com/jZoWQVUjqx
— Bureau Buitenland (@bbvpro) October 18, 2021
EU-leger gekoppeld aan federale EU
Helaas horen we dit geluid vooral van de usual suspects, die voorstander zijn van een federale EU, zoals Guy Verhofstadt of Ursula von der Leyen. Voor deze ongekozen bureaucraten is een EU-leger een natte droom en de bezegeling van hun stoutste machtsfantasieën. Op dit punt haken begrijpelijkerwijs velen af, om te besluiten dat de NAVO het meest geëigende orgaan is voor de verdediging van Europa. Onder andere OpinieZ-collega Johannes Vervloed en Telegraaf-columnist Roderick Veelo zijn die mening toegedaan.
Ursula von der Leyen moet opstappen https://t.co/AY4uEcKpy0
— Jan Gajentaan (@jangajentaan) March 2, 2022
Nieuwe bedreigingen voor Europa
Ik deel de weerzin van Vervloed en Veelo tegen een EU-leger, omdat ik ook tegen een federale EU ben. Toch denk ik niet dat de discussie hiermee moet eindigen. Omdat het nu eenmaal zo is dat de Amerikanen een terugtrekkende beweging maken, terwijl Europa met toenemende bedreigingen te maken heeft: niet alleen de botte agressie van Poetin en zijn gemoderniseerde leger, maar ook de steeds groeiende druk van illegale immigranten op de Middellandse Zee.
Europa zal daar gemeenschappelijke antwoorden op moeten vinden. De individuele lidstaten zijn militair te zwak, met uitzondering misschien van Frankrijk en het VK. Daarnaast is het al eeuwenlang zo dat landen vaak óf een sterk landleger hebben, óf een sterke vloot, aangezien beide op hoog niveau handhaven financieel onhaalbaar is. Een realiteit die ook in de Nederlandse geschiedenis een belangrijke rol heeft gespeeld, denk maar aan het ‘rampjaar’ 1672. Wanneer een land met een sterke zeemacht samenwerkt met een land met een sterk landleger, zou er sprake kunnen zijn van synergie. Zolang ze dezelfde belangen hebben, en daar wringt vaak de schoen.
Geschiedenis
Laten we een blik werpen op de geschiedenis. De discussie over een Europees leger is bepaald niet nieuw. In 1952 werd de Europese Defensiegemeenschap opgericht. Het idee was – ook toen al! – dat Europa zich beter tegen de Russische agressie kon verdedigen met een gemeenschappelijk leger van ruim veertig divisies. Maar begin 1953 begon de dreiging van de Sovjet Unie wat weg te ebben en De Gaulle was tegenstander van het idee, zolang dit gekoppeld was aan een federaal Europa. In 1953 sneuvelde het plan, omdat het Franse parlement er tegen stemde.
Plan De Gaulle
De Gaulle ontvouwde toen een eigen plan, dat inhield dat de sleutelstaten van de toenmalige EGKS (in 1958 EEG geworden) een gezamenlijke strijdmacht zouden vormen door ieder een aantal divisies af te staan voor gemeenschappelijke militaire operaties. De Gaulle wilde dus (net als Churchill) wel een Europees leger, maar géén federaal Europa. In de visie van De Gaulle moest dit gemeenschappelijke leger gekoppeld zijn aan een confederale visie op Europa: lidstaten bleven zelfstandig en soeverein, maar zouden op basis van vrijwilligheid toewerken naar een gemeenschappelijk buitenlands beleid en ook gemeenschappelijk militair optreden, waarbij er altijd een opt-out zou zijn per lidstaat. Wel moesten de lidstaten zich committeren om niet op eigen houtje op militair avontuur te gaan.
Wantrouwen
Op deze wijze wilde De Gaulle de ‘nachtmerrie’ voorkomen van het uitleveren van de nationale soevereiniteit aan een supranationaal leger. Het is er nooit van gekomen, vooral vanwege het toen nog sterke onderlinge wantrouwen tussen Frankrijk en Duitsland. In Nederland vond men De Gaulle ook een te eigenmachtig type. Zoals bekend is De Gaulle later uit de NATO gestapt en ontwikkelde Frankrijk als zelfstandige kernmacht, terwijl Nederland trouw NATO-lid bleef.
Terwijl het idee van een Europese Defensiegemeenschap dus al sneuvelde in 1953 en het alternatief van De Gaulle nooit geaccepteerd is, was er wel binnen NATO-verband de zogeheten West-Europese Unie (WEU), van 1954 tot 2011. Het idee was dat de West-Europese NATO-landen hun militaire acties onderling zouden coördineren in dit orgaan. Veel is er nooit uit gekomen: de WEU werd in de volksmond de schone slaapster genoemd. Daarvoor in de plaats hebben we nu PESCO: een militair samenwerkingsverband van 25 EU-lidstaten.
Meer gemeenschappelijke militaire slagkracht nodig
Samengevat: vanwege een toenemend aantal bedreigingen is er wel degelijk een noodzaak tot gecoördineerd militair optreden van de democratische Europese natiestaten. De NAVO blijft een belangrijke speler en de Amerikaanse militaire paraplu is vooralsnog onmisbaar. Maar aangezien de NAVO bijvoorbeeld niet gaat over betere bewaking van de buitengrenzen van Europa of over aanvallen op staten die geen NAVO-lid zijn aan de periferie van de EU zoals Oekraïne, zullen we in mijn ogen toch moeten nadenken over meer gemeenschappelijke Europese militaire slagkracht.
Dat lijkt mij een rationele gedachte, waaraan moeilijk te ontkomen valt. Door de verdeeldheid hebben de Europese landen, met een defensiebudget van 380 miljard euro, nu niets in te brengen tegen het Russische leger met een budget van 60 miljard euro.
Geen EU-leger
Nu ben ik geen militair expert, maar mijn insteek voor het debat in deze zou de volgende zijn.
Op de eerste plaats, géén EU-leger in de handen van dolle Brusselse bureaucraten als Von der Leyen of Timmermans.
Von der Leyen dreigt ons oorlog met Rusland in te rommelen. Hopelijk houden EU-regeringsleiders het hoofd koel. Column van Johannes Vervloed @diplo_jv. #oekraine #poetin https://t.co/z6FzjR7WEO
— OpinieZ.com (@OpiniezMagazine) March 1, 2022
Op de tweede plaats: betrek het VK erbij! De militaire slagkracht van het VK, met name hun vloot, kan niet gemist worden bij ieder serieus Europees defensie-initiatief. Bovendien zijn de Britten nodig om de Fransen in bedwang te houden. Duitsland heeft weliswaar een Wende doorgemaakt door de oorlog in Oekraïne en gaat nu fors investeren in de eigen defensie. Maar voor we zover zijn dat het Duitse leger zich enigszins kan meten met het Franse of Britse, zijn we een flink aantal jaren verder.
Germany will invest €100 billion (!) in modernizing its army. New nuclear-capable combat aircraft are purchased.
Congratulations #Putin. You woke up a sleeping giant with the attack on #Ukraine.
🇩🇪 is changing its foreign policy course and its defense force will be strong. pic.twitter.com/mSmA3Z1S8S— Crypto Squirrel🐿 (@Squirrel1Crypto) February 27, 2022
Koppeling aan de NAVO
Als het aan mij ligt, moet een eventuele gemeenschappelijke Europese strijdmacht inclusief VK dus niet gekoppeld worden aan de EU, maar aan de NAVO. Dat lijkt me een logische gedachte. Betere bescherming van de buitengrenzen en regionale conflictbeheersing gaat immers net zo goed EU-landen aan als niet-EU-landen als het VK, Noorwegen of Zwitserland.
Duidelijk moet ook zijn dat het een militaire samenwerking is van soevereine natiestaten, die altijd zélf het laatste woord houden of ze wel of niet deelnemen aan een bepaalde militaire operatie. In die zin lijkt mijn visie op een eventueel Europees leger sterk op die van wijlen Charles de Gaulle. Met het verschil dat De Gaulle de Britten er liever niet bij wilde hebben. Ik juist weer wel!
Over de auteur
- Amsterdammer in Rotterdam, blogger, schrijver van e-books, voetbalvader, Volvo 940 rijder, in het dagelijks leven Recruitment / Human Resources Consultant.
Recent gepubliceerd
Economie27 september 2023Is Nederland op weg naar een gezond verstand-walhalla?
Politiek Nederland21 augustus 2023Is Pieter Omtzigt nu echt de langverwachte Verlosser?
Politiek Nederland18 juli 2023Op weg naar centrumrechtse gezond verstand-coalitie?
Migratie8 juli 2023Val Rutte-4 over asielbeleid is bewuste strategie VVD
Ik ben Nederlander en vecht voor Nederland. Absoluut niet voor de Europese Unie. Met andere lidstaten kan en wil ik solidair zijn maar ik ben geen onderdaan van de Europese Unie . Vechten voor de Brusselse giffabriek is hierdoor volstrekt uitgesloten voor mij.
Inderdaad EU opheffen.
Deze vorm van samenwerken is als vossen fokken in een kippenhok.
RUTTUP en NEXIT.
En gewoon terug naar een soort BeNeLux vorm.
Duidelijk. Soevereine staten die militair samenwerken, maar in hemelsnaam geen EU-leger. Brussel faalt sowieso op alle fronten. Ik zou nog een stapje verder willen. Geen groot-europeesch-utopisch rijk met knellende wurg-dictaten uit Brussel, maar op élk domein alleen samenwerking van soevereine staten, met opt-outs.
En als we toch bezig zijn: zsm die mislukte Europese ” droom ” ontmantelen, zodat iedereen weer zijn vrijheid terugkrijgt. Timmerfrans maar omscholen tot banketbakker o.i.d.
Wil er nog aan toevoegen, dat de NAVO als overkoepeling misschien toch niet zo’n goed idee is voor een samenwerkend leger. Want, wat gaan we doen als Turkije zich in de huidige oorlog in oosteuropa mengt d.m.v. het zeegat afsluiten, en daarop volgen consequenties? Een voor allen, allen voor een? Gaat/kan Turkije eisen stellen mbt toelating in de EU als ze de EU ‘helpen’ door toegang over zee te beletten?
Sorry hoor, maar waarom zou Turkije het zeegat afsluiten? Om lid te worden van de EU? Nee, Erdogan blijft liever goede maatjes met Putin
Erdogan haalt zijn voordeel waar hij dat op dat moment ziet. Desnoods ten koste van zijn volk. Desnoods door de migratiesluizen open te zetten. Dus m.i. ook door de NAVO en de EU in een oorlog te dwingen.
Uiteraard weet ik niet of zoiets zal gebeuren, maar als die kans er is, moet je die zien te voorkomen.
Ik moet er niet aan denken dat ondemocratische engerds zoals Guy Verhofstadt (die nog niet zo lang geleden in Kiev de Russen stond te provoceren ) of die hysterische emotionele trut Ursula von der Leyen (die om nog meer olie op het vuur te gooien een EU lidmaatschap weggaf) de leiding krijgen over een leger.
De NAVO (NIET de Eu) behoed ons al 70 jaar voor oorlog. Tijd om weer volop aan onze 2% verplichting te gaan doen in de strijd voor onze vrijheid in plaats van de flauwekul strijd tegen stikstof.
Klopt, dat staat ook allemaal in het stuk.
Praten over een Europees leger met een clubje landen die niet eens uitgeprocedeerde asieleisers kunnen uitzetten. Ik heb er geen vertrouwen in. Laten we maar gewoon individueel Navo lid blijven en daar aan onze verplichtingen voldoen.
Wat zou het toch heerlijk rustig zijn als er geen politiek was.
Hoe kan het dat Europa met zijn 380 miljard defensiebudget geen speler is in de militaire geopolitiek? Mijns inzien door de grote verdeeldheid onderling, deze diversiteit aan belangen is funest voor de effectiviteit. Nu kan er wel worden gepleit voor een NAVO-leger met een opt-out voor lidstaten, maar dat lost de verdeeldheid niet op. Sterker nog, het zorgt voor vrijblijvendheid in lidmaatschap. De effectiviteit zal dan ook erbarmelijk blijven. Ziet u het al voor zich? Jens Stoltenberg die een rondje belt als het ècht nodig is, in de hoop dat iedereen ja zegt, want anders kan de oorlog niet doorgaan.
Daarnaast zijn Europa en de VS tegenwoordig een voorstander van de “schone” oorlogsvoering. Weinig soldaten, veel technologie, en camera’s op grote hoogte zodat we het bloed niet hoeven te zien. Blijven de handen en gewetens mooi schoon! Daarom wordt er ook zo geschokt gereageerd op de manier van oorlogsvoering door Rusland, deze hands-on approach zijn we niet meer gewend. En ondertussen konkelen en kissebissen wij onderling, wat we maskeren met stoere taal en misselijkmakende steunbetuigingen.
Ik heb al eerder gezegd dat Europa qua beschaving over haar hoogtepunt heen is. De huidige situatie sterkt mij in dat geloof. We wanen ons veilig in onze westerse bubbel. We zijn te soft, te volgevreten, te wereldvreemd en te rijk om gevaren van buitenaf en problemen in ons midden nog op waarde te kunnen schatten. Het wachten is op ontsporing.
Wie bedoel jij de hele tijd met ‘ Europa ‘ ?
Ik neem aan dat je de eu bedoelt ?
Leve Europa, weg met de eu !
Ik bedoel de westerse landen binnen Europa, niet de EU. Daar zitten namelijk nog landen bij die zich prima zouden redden zonder de EU. Misschien had ik duidelijker moeten zijn.
Deze Europesche legermacht maakt ieder deelnemend land vleugellam.
Bega niet de fout, om te denken dat een Nederlander, het grondgebied van bv Italië gaat verdedigen.
Stop met deze waanzinnige gedachte.
1) Frankrijk is in 1966 uit het militaire opperbevel van de NAVO gestapt om zeggenschap over zijn eigen atoomwapens te behouden. Politiek gezien is Frankrijk altijd lid van de NAVO gebleven.
2) De NAVO is een verdedigende alliantie en dat element kan alleen behouden blijven door de zeggenschap te verdelen, omdat een transnationaal commando zal streven naar transnationale ambities. Dat is levensgevaarlijk. In een transnationale legermacht zou het heel makkelijk zijn om bijvoorbeeld Bulgaarse troepen in te zetten tegen Nederlandse burgers of omgekeerd.
3) De reden dat Europa weinig weerstand biedt aan bijv. immigratie over de Middellandse Zee, staat los van het bestaan van een defensie met gecentraliseerd commando. Er is nu geen politieke wil om migranten tegen te houden en die politieke wil ontbreekt, omdat West-Europeanen hardnekkig op pro-migratie partijen stemmen, ondanks alle problemen die dat met zich mee brengt. Een EU-leger voert orders uit, als het orders uitvoert van een pro-migratiepartij, hoe zou een EU-leger dan de grenzen kunnen bewaken? In een transnationale context zal een EU-leger eerder ingezet worden om de ambities van de EU-top uit te voeren, tegen de wil in van nationale overheden. Ik vermoed dat met name Polen en Hongarije kippenvel krijgen van dit idee.
Die 380 Miljard Euro is niet in staat om een vuist te maken tegen de 60 Miljard Euro van de andere partij.
Laten de Ruttes en de Timmerfransen stoppen met het najagen van een hersenschim.
Een eenheid koop je niet met geld, een eenheid ontstaat door vertrouwen in elkaar.
Vertrouwen in elkaar in Europa is hersenschim.
De Amerikanen trokken zich deels terug omdat de Europese NAVO leden zich niet hielden aan afspraken en bezuinigden enorm op hun legers. De VS blijven niet alles zelf opknappen en Trump was de eerste die de harde toon heeft gezet en o.a. daarmee de haat van Europese leiders als antwoord heeft ontvangen. Een goed werkende NAVO heeft geen Europese leger nodig want de VS is altijd bereid om zich in te zetten voor leden die zich aan de afspraken houden en hun legers op sterkte houden. Nu de oorlog dichterbij komt worden de politici wakker en bereid om de legers op te lappen want de Russen zijn niet de enige dreiging.
Wat in voormalige Joegoslavië gebeurde in 1999 is het voorbode van een mogelijke veel grotere conflict tussen de islamieten die zich als een olievlek in Europa verspreiden en de oude Europese waarden. Als Europa nu inzet op steeds minder olie en gas om in eerste instantie Poetin te treffen zal het ook voor de islamitische olielanden op termijn gelden. Al die landen ineens zonder inkomsten kan alleen tot een conflict leiden. De vijfde colonnes van Poetin merken wij nu maar de islamitische is nog talrijker. Overigens merken wij nu in Oekraïne hoe belangrijk de nationale soevereiniteit is die de bereidheid om de agressor te lijf gaan behoorlijk groter maakt. Het nationale denken wil de EU juist uitbannen. Zouden de Oekraïners dit beseffen met hun wens om bij de EU te horen? Zij hebben de tijd van de Sovjet unie nog niet vergeten om straks tot ontdekking te komen dat de EU ongeveer hetzelfde na streeft.
Poetins logica. De economische maatregelen tegen Rusland lijken een oorlogsverklaring, zegt hij, dus als hij ons aanvalt is het eigenlijk zelfverdediging. Herhaling van zijn aanval op Oekraïne.
Hij valt in maar als teruggeschoten wordt is het zelfverdediging. Als wij het niet begrijpen hij wel en dat is genoeg. Een andere Poetin? Nee, steeds dezelfde. Hij hoort zelf in een psychiatrische inrichting waar hij zijn tegenstanders naar toe stuurt.
Daarom hebben wij de NAVO nodig met up-to-date legers.
Uw inzicht is inmiddels al zover dat de EU net zoiets is als de Sovjet-Unie, waar ik het trouwens helemaal mee eens ben. Nu moet bij u het besef nog groeien dat ook de NAVO een totaal ondemocratisch, technocratisch instituut is dat eerder conflicten in de hand werkt i.p.v. oplost.
De NAVO stond tegenover de Warschaupact van de Sovjet Unie waar je automatisch en verplicht lid van was. Bij de NAVO is lidmaatschap nog steeds vrijblijvend. De EU is daarentegen een organisatie waar je lid van mag worden onder bepaalde eisen maar waar je moeilijk van uitstapt wat wij met GB hebben kunnen zien. De EU is op weg naar het Sovjet model.
Klopt, formeel gezien is een natie vrij om al-dan-niet bij de NAVO te behoren. Formeel is dat bij de EU trouwens ook zo. Een zeer terechte opmerking van u dat GB aan alle kanten is tegengewerkt. Ik ben eveneens niet erg overtuigd dat een Natie gemakkelijk zonder consequenties uit de NAVO kan stappen.
Er zijn steeds meer klanten voor de NAVO dan landen die het willen verlaten dus dat weten wij niet. Ik vraag mij echter af hoe groot de bereidheid is om eventueel in te grijpen bij landen zoals Polen en Hongarije die niet erg geliefd zijn bij de EU. Of in hoeverre wordt er ge-Chambelaind? Want na zo lange tijd vertoevend in het Westen ben ik steeds sterker overtuigd dat de voormalige Sovjet landen en het Westen twee aparte werelden blijven. Hun geschiedenis is te verschillend, de Westerse landen zaten er altijd bovenop en zij onderop. In de verhoudingen merk je dat nog altijd, vind ik ondanks de vele mooie woorden.
Eens!
EeIn samenwerking tussen Europese landen en landen in het algemeen is prima. Eigenlijk op alle terreinen. Daar waar het steeds mis gaat is als we deze samenwerking willen gaan centraliseren en institutioneren, zoals die vreselijke EU of de voormalige Sovjet-Unie maar in zekere zin ook de NAVO. Dit zag Charles de Gaulle, die een groot voorstander was van de natiestaat heel goed! Charles de Gaulle was daarmee een echte visionair die in staat was buiten de begaanbare structuren te denken. Persoonlijk denk ik dat instituties al de EU en de NAVO een uitgelezen mogelijkheid is om het democratische proces te omzeilen, dat is natuurlijk heel gevaarlijk als dit in verkeerde handen komt. Ik vrees dat de EU inmiddels in verkeerde handen is gekomen. Je ziet dit bijvoorbeeld aan de onbegrijpelijke, ondemocratische benoeming van de huidige President van de Europese commissie. Of de oorlogstaal die de EU al 15 jaar hanteert tegen Poetin of het leegroven van de Nederlandse pensioenfondsen, of het onbegrijpelijke assielbeleid.
In Nederland hebben we een politieke partij die dit ook doorziet en dat is het FvD, de tegenwerking tegen deze partij is onwaarschijnlijk. Charles de Gaulle doorzag dit ook en hij heeft moordaanslagen overleefd.
Een EU Leger, is het laatste wat we moeten hebben! We zitten al in de NAVO en daarin te zitten is voldoende. Verschillende conflicten toonden al aan dat het lastig ligt binnen de NAVO als aantal landen een missie wel wil doen, maar de anderen weer niet. Binnen de NAVO Hebben we al de AWACS vloot met multi bemanningen, Dus bijvoorbeeld van Landen die wel de missie willen doen. Dan krijg je een bemanning van Nederlands Belgisch VK Spanje en Italië en vooruit stel Amerikanen. Dat op zich kan goed, maar we mogen niet verwachten dat Nederlandse jeugd wel even op missie gaat voor de EU zodat het in het zuiden rustig blijft.
Om te beginnen moet Nederland met SPOED extra F-16 of F-35 gaan kopen en deze gaan plaatsen op Leeuwarden of Volkel en desnoods heropen vliegbasis Twenthe! Nieuwe kazernes op zelfde locaties en ontneem gebouwen van het COA. Aanschaf van nieuw materieel gaat de nodige tijd duren, dus zorg dat wat we hebben wordt verbeterd en aangepast voor betere bescherming. En vergeet als defensie vooral niet om Nederlands te kopen en niet de bagger uit China!
“met een defensiebudget van 380 miljard euro, nu niets in te brengen tegen het Russische leger met een budget van 60 miljard euro.”
Dit is een weinig zeggende vergelijking. In de meeste West-Europese landen ligt het inkomen per capita ongeveer 10 x zo hoog als in Rusland. Naar koopkracht omgerekend kan het dus betekenen dat er feitelijk wordt gepraat over een defensiebudget van respectievelijk 38 miljard tegenover 60 miljard euro.
Het enige wat nodig is, de NAVO regel te volgen van 2%. Nu niet ineens paniekvoetbal gaan spelen, maar langzaam opbouwen, we hebben niks te vrezen van Rusland want Poetin is gek, maar absoluut niet dom.
Een schisma op Opiniez.com, daar houden onafhankelijke denkers van. Als de 95 stellingen op de deur van Opiniez geslagen worden, dan wordt het interessant, dan worden de divergerende krachten van de natuur zichtbaar, dan vormt het leven zich. Als tegenstellingen in de kudde zich aandienen, dan wordt het leuk, dan wordt het spannend, al die gelijkgestemde geluiden, dat klinkt zo Joops. En altijd ontstaan deze tegenstellingen in conflictsituaties, nieuwe omstandigheden waarin de kudde zich moet aanpassen en heroriënteren.
Laten we het eens niet hebben over de inhoud, wat heb ik met inhoud van doen? De vorm loopt immers op de inhoud vooruit, de inhoud is niet meer dan het materiaal waarmee de levende natuur, de denkprocessen, vorm geeft aan het leven. De vraag dient zich dan; waarheen, waartoe?
De tegenmacht zal een duidelijke wapen in de strijd gooien; een gemeenschappelijk leger is de voorbode van een federaal Europa, de samenvoegingen de Europese elementen zien we nu al, een gemeenschappelijk leger wordt dan niet meer dan de kers op de taart. Nu wil ik mijn tegenstanders wel een taart aanbieden, maar dan wel op identieke wijze zoals Pim Fortuyn de taarten kreeg aangeboden.
Maar ik het had niet over de inhoud. Waarheen, waar naar toe?