Poolse wet maakt teruggave geroofd Joods bezit haast onmogelijk
“Ons echte kapitaal zullen ze nooit bezitten”
Foto: Duitse soldaten voeren Joodse inwoners van Krakau af naar de concentratiekampen (maart 1943) 
Er zijn Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog in Polen afgrijselijke dingen aangedaan. Daar werkte een aanzienlijk deel van de bevolking nauw samen met de Duitsers. Is er inmiddels iets in de onderlinge betrekkingen verbeterd? Het lijkt er niet op: Polen heeft net een wet aangenomen die het veel moeilijker maakt geroofd Joods bezit op te eisen. Maar ons echte kapitaal zullen ze nooit bezitten, schrijft Simon Soesan.
Mars des Doods
Ze is de moeder van een goede vriend van mij. Vijftien jaar oud werd ze in Krakov opgepakt en naar Auschwitz gestuurd. Daar was ze elke dag, met haar moeder, op appèl, urenlang, en elke dag mochten ze nog een dagje leven. In het begin van 1945, tijdens een bijzonder koude winter, werden ze samen met nog duizenden anderen uitgekozen om daar weg te gaan, in de hoop dat de oprukkende geallieerde troepen hen niet zouden vinden. “De Mars des Doods” was gemeen: vaak waren er geen schoenen, geen jassen. Over eten en drinken was helemaal niet te praten.
Wie niet verder kon viel dood neer of werd doodgeslagen door de Duitse en Poolse bewakers, die hen begeleidden. Haar moeder viel dood neer. Ze mocht niet stoppen, ze mocht zich niet omdraaien voor een laatste blik. Ergens tijdens de mars vluchtten de bewakers weg. Wekenlang zocht ze een weg terug naar Krakov, want de oorlog was over, hoorde ze.
Verkracht
Uitgemergeld en half dood kwam ze aan in Krakov, waar buren zich over haar ontfermden. Daar werd ze vastgebonden en gedurende bijna drie weken verkracht door zoveel mannen, dat ze zich het aantal niet meer kan herinneren. Andere Joden, die van de hel terugkwamen naar hun dorpen, werden beroofd en doodgeschoten. Door hun buren. Door Polen.
Zijzelf vond haar weg naar Israël. Waar ze trouwde, kinderen kreeg. Een van hen werd helikopterpiloot en werd een goede vriend van me.
Joods bezit
Toen ik in 2007 in Krakov kwam om te helpen met het opsporen van Joods bezit, werd mij verteld dat de Poolse regering al had besloten, dat alleen wanneer een eigenaar persoonlijk het bezit kwam opeisen zou worden overwogen om het terug te geven. En anders niet. Tijdens een wandeling met mensen die Joodse bezittingen herkenden zagen we een bordeel in een voormalige synagoge, een bank in een voormalige Joodse school.
The law preventing restitution of Jewish property was passed in the Polish sennate. @yairlapid says this will greatly harm #Israeli relations with #Poland.https://t.co/kl7MCleC27
— The Jerusalem Post (@Jerusalem_Post) July 23, 2021
Het ‘joodse kwartier’ van Krakov was na de film Schindler’s list overgenomen door niet-Joodse Polen, die er – tot de dag van vandaag – een namaak-Joodse wijk van hebben gemaakt, compleet met Joodse restaurants en Klezmer-orkestjes. Zoals mijn gids me toevertrouwde: “Het is een Joods soort Jurrasic Park hier.”
Zwitserse banken
Zwitserland bekeek het beter. Een mooi, slaperig landje tot in de dertiger jaren van de vorige eeuw, waar ongeruste Joden uit Europa al in die vroege jaren grote gedeelten van hun kapitaal onderbrachten. Later deden de Duitsers hetzelfde: geld, gejat van Joden die ze naar hun dood hadden gestuurd, werd in de Zwitserse banken ondergebracht.
Toen de Zwitsers begrepen dat zowel hun Joodse als Duitse klanten grotendeels niet terug zouden keren, hadden ze een mooi verdienmodel in elkaar gezet: codes, persoonlijke identificatie en andere ‘bankwetten’ werden snel verzonnen om het terugbetalen aan familieleden bijna onmogelijk te maken. Dat lukte en Zwitserland werd een rijk kakland van geld dat ze merendeels ingepikt hadden, terwijl ze heel serieus deden over het Zwitserse Bankgeheim. Bankgeheim ammehoela…
Ontvangst
Er zijn honderden, duizenden verhalen over de ‘warme’ ontvangst die de Polen voorbereid hadden voor die Joden, die het lef hadden om de Duitse slachtmachine te overleven en dan ook nog terugkwamen naar hun oude buurt: in elkaar geslagen, huizen verbrand, verkracht, doodgeschoten….de Polen vierden nog lang feest met wat de Duitsers over hadden gelaten.
Dat was schijnbaar niet genoeg. De Poolse regering doet alles om de Duitse vernietigingskampen, die met reden in Polen werden gebouwd, ‘Duits’ te laten en wist alle bewijzen van samenwerking tussen antisemitische Polen en de Duitse slagers weg.
Nu hebben ze nog een stapje verder gezet. Joods bezit kan nog amper opgeëist worden. Waarom? Daarom!
#Israel recalled its envoy from #Poland to protest a new law that limits the ability of Jews to recover property seized by Nazis during the Holocaust and retained by post-war communist rulers.https://t.co/GvvUpPqAHQ
— The Jerusalem Post (@Jerusalem_Post) August 15, 2021
Gewonnen
Onlangs trouwde de zoon van mijn goede vriend. Zijn moeder, dementerend en in een rolstoel, keek me aan met haar zevenennegentig jaar. Ze herkende me en herinnerde me eraan dat ik ooit vreselijk slecht piano bij haar thuis heb gespeeld, wat klopt. Ik vroeg haar hoe het met haar ging.
“Ik heb alles meegemaakt. Mocht zelfs met onze president (Chaim Herzog, vader van de huidige president) naar Auschwitz. Elke Pool die ik tegenkwam heb ik bespuugd. Vertel me niets over dat tuig. Mijn huis, onze bezittingen – niks krijgen we terug van dat vervloekte land. Maar kijk eens goed: ik heb mijn kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen mogen meemaken. Ik heb gewonnen van ze.”
En weg was ze: in haar dromen als jong meisje, dromen die gestolen werden en die ze terugwon op 97-jarige leeftijd.
Dus Polen wil Joods bezit niet teruggeven?
Er zijn dingen die ze nooit hebben gehad en nooit zullen hebben.
Dat is ons ware kapitaal, dat is onze ware kracht.
Over de auteur
- Simon Soesan woont sinds 1973 in Israël en is directeur Europa van Taglit - Birthright. Soesan is bekend van columns in o.a. NRC Handelsblad, het Reformatorisch Dagblad, Israël Actueel en het Nieuw Israelietisch Weekblad.
Recent gepubliceerd
Antisemitisme30 oktober 2023Joden, kom naar huis voor het te laat is!
Antisemitisme24 oktober 2023In naam van Allah, in naam van God?
Antisemitisme19 oktober 2023Over de oorlogen die Israël heeft moeten voeren
Antisemitisme15 oktober 2023Van onze correspondent in Israël: Opa, waarom is er oorlog?
Toen ik 14 jaar was werd ik door mijn leraar geschiedenis (bijna) gedwongen om het boek Exodus van Leon Uris te lezen. Na 15 bladzijden was ik verkocht en sindsdien herlees ik het met grote regelmaat.
Ook in dat boek kom je de Poolse mentaliteit, het anti-semitisme van de Polen, maar ook zeker van de RK-kerk aldaar tegen.
Bovenstaand artikel bevestigd dus wat ik al wist.
Het beangstigd mij wel dat er inmiddels zoveel Polen in Nederland wonen. Het anti-semitisme van uit de Islam in ons land is langer bekend. Ik hoop niet dat dit versterkt gaat worden.
Simon Soesan, bedankt voor je zeer interessante Column.
Voor mij heel herkenbaar schoonvader vermoord in Polen, licht daar ook begraven.
Deze laatste zinnen zijn zeer treffend.
Dus Polen wil Joods bezit niet teruggeven?
Er zijn dingen die ze nooit hebben gehad en nooit zullen hebben.
Dat is ons ware kapitaal, dat is onze ware kracht.
Geld, macht en status. Sommige mensen hun hele leven draait erom en niets anders dan deze dingen. Word je er gelukkig van? Nee! De vrienden om je heen zijn ook geen echte vrienden want zodra jij je geld, macht en status verliest willen zij geen vrienden meer zijn zo werkt dat in dat wereldje. Het enige dat écht telt zijn gezondheid, familie en vrienden daar heb je echt wat aan!
rillingen gaan over mijn rug!
Wat moet ik hier verder over zeggen ,alleen dat ik bang ben dat we een herhaling krijgen van hetgeen wat zo’n 70-80 jaar geleden gebeurt is.
Soms staat het ons niet aan, maar ieder land heeft recht op zijn eigen wetgeving.
Zelfs in Nederland, Rutte heeft een andere mening maar aan het eind van de rit wordt ook hij ter verantwoording geroepen.
Mijn moeder zei altijd: geld is het lelijkste op de wereld, er zijn overal mensen op de wereld die uit hetzelfde rotte hout zijn gesneden, wat denk je van Amsterdam in de 2e wereld oorlog, en de NSB ers in die tijd, en de toenmalige politici, de wereld wordt er alleen maar viezer op,
Kijk Rob het Nederlandse Koningshuis, had in November 1939 de vluchtroute al bepaalt en op 14 Mei 1945 zijn zij en het kabinet naar Engeland gevlucht.
Wie in Nederland moest achter blijven, was op zijn eigen aangewezen.
Mijn geboortejaar is 1938.
Inderdaad Rob.
De waarheid is geen fake news.
“Door hun buren”. En niet alleen in Polen en niet alleen toen, en ook niet alleen bij mensen met Jacob in hun stamboom. Een goede buur koestert ieder leven. @buur van buur
De bezittingen waar dhr. Soesan het over heeft was ooit van een persoon en die bezittingen zijn destijds onrechtmatig afgenomen, daar ga ik helemaal mee in de redenering van dhr Soesan. Ik begrijp anderzijds ook de redenering van de Poolse overheid die stelt dat deze persoon of wellicht het nageslacht van deze persoon de logische eigenaars zijn van deze bezittingen. Het is toch ook niet zo dat de Nederlandse staat een claim doet op een huis in Polen dat in het bezit was van een Nederlander die daar is vermoord, nee de wetmatige eigenaars van dat huis zijn de erfgenamen van deze vermoorde Nederlander.
En Nederland doet of het land van de Polen afhankelijk. Begrijpen zij nog steeds niet de mentaliteit? Na het val van het communisme verklaarde de Tsjechische president Havel, wij willen niets van het Westen alleen kennis om de land op te kunnen bouwen. Tegelijk waren de Polen boos dat zij te weinig financiële hulp kregen. Persoonlijk heb ik on 1965 in twee weken liftend Polen rondgereden. Toen dachten wij nog dat wij met de Polen het dichts bij elkaar zaten. Na die twee weken compleet ontgoocheld zei ik, nooit meer Polen.