Het grote probleem van de zorg: te weinig marktwerking
Uitgekleed basispakket en blijvende kostenstijgingen
Foto: 
De zorgkosten stijgen. Vanwege de coronapandemie gaat de zorgverzekeringspremie volgend jaar omhoog. Maar daar blijft het niet bij. De vergrijzing zorgt bij ongewijzigd beleid voor een verdubbeling van de zorgkosten over twintig jaar. Minister Hugo de Jonge wil minder marktwerking en een verder uitgekleed pakket. Hij slaat daarmee de plank mis: er is juist meer marktwerking nodig. De enige manier om de kosten beheersbaar te houden.
De Jonge draait marktwerking in de zorg terug. https://t.co/Z1UNhrnMkn
— Johannes Vervloed (@Diplo_JV) June 25, 2020
Steeds verder uitgekleed
Hugo de Jonge komt met het voorstel om de vrije artsen-keuze af te schaffen. Zijn voorstel past in een reeks maatregelen om de zorg steeds verder uit te kleden. Denk aan het almaar kleinere basispakket, de verplichte goedkopere medicijnen en de poliklinische dagbehandeling, waar eerder diverse dagen nazorg in het ziekenhuis werd verleend.
Op de huid gezeten door de linkse oppositie – de SP voorop – heeft het kabinet een draai gemaakt. Besparing op de zorg wordt niet langer gerealiseerd met innovatie en specialisatie door een verdere openstelling van de zorg voor privaat kapitaal, maar door de zorg af te knijpen.
In plaats van besparingen te realiseren door de zorg goedkoper te maken, kiest het kabinet voor meer overheidsbemoeienis. De marktwerking wordt niet verder uitgebreid zoals onder Rutte II, met Edith Schippers als minister van gezondheidszorg. Integendeel, privaat risicodragend kapitaal wordt geweerd uit de zorg.
Betaalbaarheid zorg hield op bij vertrek Schippers. https://t.co/QYHVNL6a7I
Zorgverleners
De huidige wetgeving maakt voor wat betreft marktwerking onderscheid tussen extramurale en intramurale zorg. Extramurale zorg betreft de zorg aan patiënten die niet in een instelling verblijven. Intramurale zorg ontvangt een patiënt wanneer deze minimaal vier etmalen per week onafgebroken in een instelling verblijft.
In de eerste categorie is winstuitkering in de vorm van dividend (onder strikte voorwaarden) toegestaan, in de tweede categorie niet. Voormalig minister Schippers wilde winstuitkering ook in de intramurale zorg toestaan, met name voor de medisch specialistische zorg. Op de huid gezeten door de linkse oppositie heeft het huidige kabinet dit plan getorpedeerd. Gezegd wordt dat men excessen wil voorkomen. Om deze te voorkomen bestaan echter al strikte voorwaarden bij de extramurale zorg. Die kunnen zonder probleem worden toegepast op de intramurale zorg.
Meer marktwerking betekent simpelweg een grotere stimulans tot kostenbesparingen.
Winstuitkering van tafel
Het kabinet trok eind vorig jaar een voorstel in om winstuitkering ook in de intramurale zorg mogelijk te maken. Het voorstel kon na de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de daaruit volgende andere samenstelling van de Eerste Kamer niet langer rekenen op een meerderheid in het parlement. Een motie van SP, CDA en PvdA om geen winst uit te keren aan investeerders in de zorg was daaraan vooraf gegaan.
Het betekende het voorlopige einde van verdere marktwerking in de zorg.
En toen kwam Corona
Inmiddels is de situatie drastisch veranderd. De coronapandemie zorgt voor een enorme stijging van de zorgkosten, waarvan het einde voorlopig nog niet in zicht is. Op de lange termijn is de zorg met het huidige systeem niet houdbaar.
De discussie over wel of geen winstuitkeringen is daarom weer actueel geworden. Als de overheid geen geld meer heeft om tekorten bij te passen en men geen algemene premieverhoging wil, blijft maar één optie over: het binnenhalen van private investeringen in de zorg. Geld van investeerders in ziekenhuizen en andere zorgverleners.
Investeerders worden niet gedreven door filantropische overwegingen. Zij willen een redelijk rendement op hun investering, een winstuitkering, als ziekenhuizen met behulp van hun investering weten te innoveren en daardoor behandelingen goedkoper weten te maken. Die ziekenhuizen zullen dan een betere onderhandelingspositie krijgen vis à vis de zorgverzekeraars en winst gaan maken.
Te weinig concurrentie
Ook de zorgverzekeraars varen wel bij meer markt en meer concurrentie. Bij hen ontbreekt de prikkel om zich van elkaar te onderscheiden.
Sinds 2006, toen het nieuwe zorgstelsel werd ingevoerd, heeft de beoogde concurrentie daarom ook niet plaatsgevonden. Waarom zouden ze concurreren als toch geen winst mogen maken? Een concentratie van macht was het gevolg; de markt van zorgverzekeraars gedomineerd door vier grote groepen. Er bestaat een soort oligopolie, inclusief prijsafspraken en andere marktverstorende maatregelen. Dat was nooit de bedoeling.
Winstprikkel is nodig
Als de zorgverzekeraars winst mogen maken, wordt het voor hen wel interessant zich van elkaar te onderscheiden. Concurrentie om klanten zal weer lonend zijn. En voor nieuwkomers ontstaat er ruimte. Die kunnen met een innovatieve aanpak beter concurreren en dwingen daarmee ook de gevestigde ziektekostenverzekeraars dat te doen. Als winstuitkering wordt toegestaan, kunnen zowel de zorgverleners als de zorgverzekeraars risicodragend kapitaal aantrekken en investeren in innovatie en specialisatie en daarmee in verbetering van de zorg.
Een dergelijke marktwerking maakt de zorg goedkoper en daardoor houdbaar.
Zonder marktwerking wordt de zorg onbetaalbaar. Voorstel van Edith Schippers om zorgverleners en zorgverzekeraars winst te laten uitkeren verdient afgestoft te worden.
Zonder winstuitkering geen aantrekking risicodragend kapitaal, geen innovatie en geen daling behandelkosten.
Tweedeling
Angst voor ondermijning van het Nederlandse zorgstelsel is ongegrond. Het basispakket verandert in ieder geval niet als gevolg van het toestaan van winstuitkering. Ook de andere randvoorwaarden van ons zorgstelsel blijven gelijk: de verzekerings- en acceptatieplicht, 85% vergoeding van de behandelingen en de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) voor de overige 15%. Ook kan de burger kunnen blijven kiezen uit een veelheid aan pakketten: basispakket plus …. vult u maar in.
Dit klinkt allemaal mooi. Dus waar is de linkse oppositie met de SP voorop dan bang voor? Voor een tweedeling in de samenleving, mensen die zich alle zorg kunnen veroorloven en mensen die dat niet kunnen? Het basispakket blijft voor iedereen en de premie is naar draagkracht. Lagere inkomens houden hun zorgtoeslag.
Als je meer zorg wilt, betaal je een hogere premie voor een uitgebreider zorgpakket. Maar dat is nu ook al het geval. Op mogelijk misbruik en wantoestanden blijft de Nederlandse Zorgautoriteit toezien.
Zorgfonds
Ik heb het de SP gevraagd en kreeg het volgende antwoord. De SP is niet tevreden met het huidige systeem en is bang dat met meer betrokkenheid van private investeerders de zorg voor de lagere inkomens steeds verder afneemt. Men wil een landelijk Zorgfonds, zoiets als de National Health Service (NHS) in het VK en Canada. Zonder eigen risico.
Het verhaal van de SP klopt niet; de private investering en ingebrachte marktwerking gaan er juist voor zorgen dat het basispakket niet verder hoeft te worden uitgekleed. Ten tweede is de NHS nou niet echt een succes. Er zijn lange wachttijden en de dienstverlening is suboptimaal. Canadezen moeten voor een simpele MRI ruim een jaar wachten en gaan dan vaak ten einde raad maar voor eigen rekening naar de VS, waar de private zorg geen wachttijden kent.
Blijft over het eigen risico. Ja, als je dat wilt afschaffen moet de overheid die kosten voor z’n rekening nemen. Dat wordt moeilijk als je constateert dat het huidige zorgstelsel al niet meer houdbaar, lees: betaalbaar, is.
Aversie
De aversie tegen marktwerking waarvoor het kabinet nu is bezweken, is vooral ideologisch. Daardoor wordt niet meer gesproken over een praktische aanpak van de zorgkosten, maar berijdt men ideologische stokpaardjes. Winst maken in de zorg schijnt een doodzonde te zijn. Uiteindelijk dreigt de situatie dat artsen en andere zorgverleners in loondienst moeten gaan en geen eigen praktijk meer mogen hebben. En ondertussen blijven de zorgkosten stijgen.
Minder marktwerking zoals het kabinet wil betekent het uitkleden van de zorg en het op kosten jagen van de burger.
Over de auteur
Een goed artikel. Naar NHS-achtige toestanden moeten we al helemaal niet toe. Ken uit mijn Britse vriendenkring treurige voorbeelden over hoe die werkt: meer dan een jaar wachten op een nieuwe heup, en al de tijd nauwelijks kunnen lopen, een peperdure verzekering moeten sluiten om lang wachten, en daardoor werk en inkomen missen, te voorkomen. Van de SP moet je het niet hebben, maar ook voorafgaand aan betere marktwerking kan er nog wel wat wat gedaan worden. De idioot grote overhead aanpakken, bijvoorbeeld. En het gezwendel met DBC’s. Heb mogen meemaken dat een identieke KNO behandeling bij drie specialisten drie declaraties opleverde: van € 95, € 400 en € 1195 (!). De reactie van de verzekeraar was laconiek: dit riekt naar zwendel, meneer. We gaan het onderzoeken. Waarna oorverdovende stilte…
Wat ik dan nav bovenstaande artikel niet begrijp is, dat de zorg in Duitsland veel beter geregeld is en ik vanuit dat land nooit klachten hoor over onbetaalbaarheid.
Iwonend aan de grens en met famimie un Duitsland, spreek ik daardoor regelmatig Duitser w.o. veel ouderen.
Voorbeeld: nieuwe knie: 10 dagen in het ziekenhuis en 2 weken revalideren, intern in een kurort. De Krankenkasse vergoed deze behandeling.
Nederland. Nieuwe knie: met een beetje geluk toch nog 1 nachtje in het ziekenhuis. 1 week de fysio aan huis en daarna op eigen kosten verder behandelen in de fysio praktijk.
Behoorlijk verschillend zou ik zo zeggen. En dit is maar één voorbeeld.
Het houdt mij bezig hoe dit verschil mogelijk is. Vergeleken met Duitsland is het basis pakket hier zwaar uitgekleed.
Minister de Jonge kleed het basis pakket uit om sneller van ouderen verlost te zijn. Dat is ook een manier van de zorg én de AOW kosten te drukken.
Hij heeft dat tijdens de Corona periode uitgeprobeerd en met succes. Voor het eerst sinds de AOW zijn er in april jl minder AOW uitkeringen uitgekeerd.
Moge wij behoed worden voor de onkunde van de Jonge.
Ik hoop zo ontzettend dat Pieter Omtzigt, de enige integere politicus zo’n beetje, lijsttrekker van het CDA wordt.
Netty@ in een land als Tsjechië heb je dan nog extra recht voor 1,2 of 3 weken gratis kuuroord om bij te komen. Een netto ontvanger van Brusselse geld die ontvangt jaarlijks cca. hetzelfde wat Nederland jaarlijks betaalt. Ik zou zeggen dat hier iets niet klopt.
Het ontbreekt er nog maar aan, dat het de zorgverzekeraar in Tsjechië niet de gederfde inkomsten tijdens de ziekte uitbetaalt aan de patiënt.
In Slowakije doen ze dat weer wel……..
Maar ff serieus.
In Nederland geven we jaarlijks ca. 100 miljard -laat dat even tot je doordringen, 100 miljard- uit aan de zorg. Uiteraard kunnen we dit financieren uit bijvoorbeeld een stevige verhoging van de inkomstenbelasting.
Goed, je betaalt dan wel meer belasting maar de zorg is gratis….. heet het dan.
Dat is hoogstwaarschijnlijk de manier, waarmee die goedkope landen hun zorg financieren.
ja, hier ben ik het wel mee eens. Onze Duitse vrienden krijgen veel meer zorg dan wij en betalen er minder premie voor. Dus het kan wel.
In Belgie ook.
Er is gewoon iets goed mis met Nederland. Te beginnen bij de politici en bestuurders en bij de zakkenvullende zorgverzekeraars EN de overhead. Ik werk al 40 + jaar in academisch ziekenhuis en er is veel burocratie.
In Duitsland bestaat ook de verplichting om naar draagkracht mee te betalen aan de zorg voor familieleden die in een instelling verblijven (verpleeghuis of wat ook). Dat kan flink oplopen. Duitsland spoort iedereen op die in de verte familie is, ook al wonen ze al jaren in een ander land.
In Duitsland krijgen de patiënten geen eten, maar moeten de familieleden zelf eten koken in de afdelingskeuken. De gebouwen zijn verouderd en er wordt minder technisch geïnnoveerd. Dat verklaart de lagere kosten.
Ik heb in Duitsland in een ziekenhuis gelegen na een auto ongeluk en ik kan je vertellen dat de maaltijdvoorziening keurig door het ziekenhuis werd verzorgd.
De oorzaak van de druk op het nederlandse zorgstelsel is voor een belangrijk deel te wijten aan de grote toevloed van niet-westerse migranten de laatste decennia en het aanzienlijk grotere gebruik dat zij maken van onze gezondheidszorg.
(Zij brengen oa ziektes mee uit onderontwikkelde gebieden en neef-nicht huwelijken komen veel voor)
Rutte verkeerd al jaren in de “ontkenningsfase”. De marginale meerderheid in de Tw. Kamer, de helft plus een, wordt rigoreuze misbruikt. Oppositie compleet uitgeschakeld. Economisch; een run naar de afgrond.
zo is dat.
Bewijzen alstublieft?
“Veel allochtonen gehandicapt”
Het Parool 10 sept 2005
“Forse stijging ziekmeldingen door ramadan” Elsevier okt 2008
“”Immigratie kost nederland 200 miljard” Elsevier 1 aug 2009
“Kosten en baten van immigratie”
Nyfer for economic research” febr 2010
Enz enz ….
Toen de marktwerking in onze gezondheidszorg zijn intreden heeft gedaan werd het voorgesteld als kostenbesparend. Het is alleen maar duurder geworden terwijl de zorg op achteruit ging. De artsen waren helemaal niet blij mee want die hadden niets meer in te brengen. Alleen degene die over het geld ging mocht praten. Ook tijdens het oude systeem waren er veel misstanden. De gast medemens kwam snel achter dat een arts hier altijd hulp moet verlenen, ook voor mensen zonder verzekering. De huisarts door de week trapte er veelal niet in dus waren de EHBO extra belast in het weekend wanneer de wachtkamers zwart van mensen waren. Misstanden tot en met. Dat heeft de zorg enorm belast en door niet betalende mensen heel wat gekost. Maar niemand zei wat want ook toen was het al racistisch. Het systeem van de subsidies die voor het eind van het jaar op moesten omdat men anders de volgende jaar gekort zou worden was fout. Maar de marktwerking heeft niets goeds opgebracht en kan zich verdedigen alleen met een niet bewezen dreiging van dat het zonder nog erger was geworden. En het gaat nog duurder worden omdat wij met een overbevolking te maken hebben waarbij te veel mensen bijkomen en veel ouderen ouder worden. Hier zou de keuze duidelijk moeten zijn maar er wordt gekozen voor minder ouderen. Tijdens de corona crisis was het al te merken wie de minste aandacht kreeg. Zorg dat de populatie de planeet niet overwoekerd en er komen minder virussen en andere onheil op ons af. En dan wordt het vanzelf ook goedkoper.
De laatste keer dat iemand mij, op bijna alle vragen als antwoord gaf: privatisering, was een decennia geleden: Sophie in ’t Velt. En we zien welke debacles ons dat gebracht heeft! Privatisering heeft geen boodschap aan de patiënt, net als nu al steeds meer : u bent een VERDIEN MODEL! Wat voor argumenten lobbygroepen ook gebruiken: U blijft nog steeds dat verdien model, en altijd de dupe van winst-maximalisatie, bonuszucht, aandeel(houders)value etc. Privatisering is een OXYMORON.
Misschien kunnen ze stoppen met miljarden aan landen geven die het omzetten in oorlogstuig of waarvan de leiders de eigen Zwitserse rekening er mee spekken.
Ook moet men een stop op migratie zetten en ophouden met AL die nieuwe mensen zomaar alle zorg te geven die door ons betaald moet worden.
En dat van die vergrijzing is onzin. Over 20 jaar is een groot deel van de babyboom dood, dus met die vergrijzing valt het mee, ja misschien door de giga migratie van mensen die nu al halverwege hun leven zijn en nu hiernaar toe komen zonder bij te dragen. Ja, dan zou het kunnen, maar van de autochtonen zullen er veel uitgebalanceerder leeftijdsgroepen zijn, omdat de babyboom van na de oorlog dan weg is.
over 20 jaar ben ik 82 als ik er nog ben. Maar zoveel zorg heb ik tot nu toe nog niet geconsumeerd en dat wil ik graag zo houden. Maar dan is mijn generatie van eind jaren 50 geboren ook bijna weg, dus waar zaniken die beleidsmakers over. Mensen bang maken en schuldgevoel geven en financieel uitkleden. Het lijkt een vorm van chantage.
Dit is gewoon het Nederland van deze nieuwe eeuw.
Er is niets meer normaal, er is een cultuur ontstaan die is gerecreëerd door personen die gestudeerd hebben voor zakkenvullers, het interesseert ze geen ene malle moer, wat er om zich heen gebeurt, ze hoppen zo naar een nieuwe job.
Waardeloze gasten, die ieder ander met een tegengeluid in het racisten bankje plaatsen.
En zij worden geholpen door Rutte want die roept een Cordon-Sanitair af.
Kijk maar naar het simpel afserveren van de democratie, door het Links Rutte Kartel.
Dit komt met nooit meer goed.
De wachttijd voor een eerste bezoek aan een Uroloog is in mijn regio opgelopen tot ca 8 Maanden.
H.J. dat vrees ik ook, zou dit nieuwe Nederland misschien ook iets te maken kunnen hebben met welvaart en opvoeding? Ik vraag het maar heel voorzichtig.
Misschien eens kijken naar het aantal managers en managementlagen in de zorg…
Mijn echtgenote werkt in de thuiszorg… de ene manager naast de andere en die worden vervolgens weer gemanaged door de volgende manager…???
Ook maar eens al die zgn. zorgbureaus doorlichten… veel fraude in die sector, zie onderzoek FTM over de zorgcowboys.
Zijn eigenlijk niet meer dan zorgdeclaratie indienende fabrieken voor niet verleende zorg geworden…
Lijkt mij dat alleen al in deze 2 voorbeelden genoeg “te halen” valt qua effectiviteit en besparingen…
De privatisering heeft in Belgie geleid tot desastreuze behandeling van bewoners en verzorgers.
De theorie van de marktwerking is prima, maar de uitvoering is slecht. De patiënt is zelf het subject van marktwerking. Ben je te ziek, dan kun je niet meer bijverzekeren. Het eigen risico is het risico van de patiënt. Zorgverzekeraars hebben alle macht, en hebben eveneens een kafkaanse bureaucratie geïntroduceerd. Die kost op zich al vele miljarden en voegt weinig toe. De zorg is met name een immens controlesysteem op misbruik. Hulpverleners zijn een groot deel van hun tijd kwijt met verantwoording afleggen. In die tijd leveren zij geen zorg en zij raken gefrustreerd. En dan kosten de zorgverzekeraars zelf ook nog bakken met geld.
Het lijkt mij sterk dat privaat geld en oplopend winstbejag leidt tot lagere prijzen. De zorg is geen autofabriek. En zelfs de autofabriek overleeft niet zonder belastinggeld als het moeilijk wordt. Ziekenhuizen gaan failliet; de gevolgen voor patiënten zijn immens.
Als er één ding moet veranderen, dan is dat het verminderen van bureaucratie. Dat gaat bij verregaande marktwerking nooit gebeuren.
Hoezo premie omhoog wegens corona? Corona was om te beginnen een tijdelijke kostenpost maar nog belangrijker, omdat er gemiddeld wel 5 of 6 corona patienten per ziekenhuis waren werden hele polis voor maanden gesloten, onderzoeken als radiologie werden afgelast en zelfs chemotherapieën gingen niet door. Bovendien mochten mensen niet meer naar de huisarts. Denk dat de verzekeraars dankzij corona miljarden hebben bespaard.
Edith Schippers heeft een reeks goede initiatieven doorgevoerd. De aversie tegen de marktwerking heeft volgens mij puur met USA & Trump te maken.
Wat de toekomst betreft zit de oplossing in vroege detectie en via minimaal chirurgisch ingrijpen, zoals bij kijk-operaties, hartklepvervanging via de lies of arm zonder de borstkas te kraken. Zo zijn er vele fantastische technologische ontwikkelingen. Verder moet in de toekomst meer naar effectiviteit van ingrepen worden gekeken. Edith Schippers maakte al een aanzet door ziekenhuizen te specialiseren en niet af en toe alle ingrepen te laten doen. Specialisatie verbeterd kwaliteit en lange termijn uitkomsten. Z’huizen zijn een P&L organisatie dus ze kunnen niet zonder investeerders en industrie om ziekenhuizen efficienter te laten functioneren. Als NHS in Engeland als voorbeeld wordt aangedragen dan ontbreekt kennis van de vaak erbarmelijke situatie in de VK ziekenhuizen.
Onzin. Marktwerking in de zorg werd doorgevoerd ver voordat Trump aan de overkant van de Atlantische Oceaan aan de macht kwam.
Als meer privatisering leidt tot een groter aantal zorgverzekeraars en nog meer verschillende verzekeringspakketten, dan wordt het voor de consument een nog ingewikkelder doolhof. Als die van zijn door Schippers zo bezongen ‘keuzevrijheid’ gebruik wil maken moet hij er elk najaar minstens een week studie aan besteden.
Mij niet gezien, ben blij met mijn collectieve verzekering ook al is die niet (meer) goedkoper. Zij hebben het voor mij al uitgezocht.
Mensen in hun laatste levenfase consumeren relatief veel en dure zorg. Omdat de bevolking qua leeftijdsopbouw volledig in onbalans is, moet een relatief kleine groep de kosten dragen. Dat is de hoofdreden dat de zorg onbetaalbaar wordt. Veel of juist weinig marktwerking gaat dit probleem niet oplossen.
Marien, in Dld heb je de staats en privat verzekeringen afhankelijk van inkomen zoals wij dat ook hadden. Een oud collega is prive verzekerd en betaald maandelijks 800 Euro aan de krankenkasse. Dan mag je ook wel extra’s verwachten zoals kuurort etc.
Winst maken in de zorg is inderdaad een doodzonde. Want de zorg draait om mensen, niet om geld.
Geachte redactie.
Als het plaatsen van mijn stukje van omstreeks 12.30 uur een probleem is.
Gewoon uitstuffen.
Vr Gr H.J.