Psychotherapie tijdens de Coronacrisis
Telefonische sessies werken goed
Foto: 
Ik werk als psychotherapeut. Het land ligt misschien stil, maar therapiesessies kunnen doorgaan. Niet meer in de spreekkamer, maar telefonisch. Ik moet bekennen dat ik hier tot voor kort geen goede ervaringen mee had. Mijn cliënten gebruikten telefonische consulten doorgaans om te klagen over dingen die hun tussentijds waren overkomen.
Niettemin besloot ik een poging te wagen en vroeg ik mijn cliënten op het tijdstip van hun afspraak naar de praktijk te bellen, vanaf een rustige plek waar zij vrijuit kunnen spreken.
Impact Corona
Ik kom er niet onderuit om het Coronavirus met mijn cliënten te bespreken. Ik wilde echter niet dat Corona de therapie zou gaan beheersen, dus besloot ik cliënten er wel over te laten praten, maar alleen over wat het in hun eigen directe leven betekent. Dit leverde vier soorten reacties op.
- Totale ontkenning. Deze cliënten beweren dat de Coronacrisis een complot is om mensen hun vrijheid te kunnen ontnemen. Eén van deze cliënten vloog een paar dagen geleden, met maar enkele andere passagiers, naar een Oost-Europese hoofdstad om daar een balletvoorstelling bij te wonen.
- Toenadering. Andere cliënten ontdekken wat voor hen belangrijk is in het leven. Niet een Tesla of een duur huis, maar meer aandacht voor hun partner en kinderen. Een van mijn cliënten zei: “Na twee dagen in isolatie met mijn vrouw, begonnen wij te praten. Eigenlijk is zij een heel aardige vrouw.” Later bedacht ik dat dit misschien een grap was, maar wel een die ik kon waarderen.
- Overbelasting. Dit type cliënt verraste mij het meest. Een jongeman van 24, werkzaam voor een onderzoeksinstituut, vertelde dat volgens de voorschriften van de directie alle verkouden en grieperige collega’s, plus alle ouderen die tot de risicogroep behoren, thuis moeten blijven. Mijn cliënt moet daardoor het werk van vier à vijf mensen doen en dreigt binnen een week in een burn-out te raken.
- Relatieproblemen. Een student ziet zijn vriendin een paar keer per week. Door het virus trekt hij samen met haar in bij haar ouders, die ook thuis zijn. Vader werkt op zijn kantoor, maar moeder en vriendin zitten vaak samen in de woonkamer met hem, en van studeren komt niets terecht. Wel ontstaan er irritaties en relatieproblemen. “Het is alsof ik ineens getrouwd ben”, concludeert hij.
Focus
Waar moet je op focussen ten tijde van isolatie? Ik had geen idee. Gelukkig kwam Natan Sharansky, een Russische refusnik die later politicus werd in Israël, op YouTube met een richtlijn. Hij is jarenlang opgesloten geweest in de jaren ’70 en ’80 in Russische gevangenissen, waarvan vijf jaar in isolement. Hij noemt de volgende punten.
1. Houd je psyche sterk, zodat je niet instort.
2. Hoop niet dat het snel voorbij gaat, dat ligt buiten jouw macht. Dan raak je ook niet teleurgesteld.
3. Humor is zeer belangrijk. Dit is een mop uit Boedapest van mijn Hongaarse vriend: Een jood vraagt de rabbijn wat hij moet eten tijdens de Coronacrisis. De rabbijn antwoordt “matses” en ziet dat de vrager verwonderd kijkt. Hij voegt toe: “Omdat die door de brievenbus passen.”
4. Hobby. Een hobby hebben is volgens Sharansky essentieel. Hij schaakte elke dag langdurig. Omdat hij geen bord had, schaakte hij in zijn gedachten, net als de hoofdfiguur van Stefan Zweig in Schaaknovelle. Zelf schaak ik online met mijn kleinkinderen.
Schokkend: telefonische sessies gaan juist béter
Als psychotherapeut met de ervaring van tienduizenden contacturen in een spreekkamer, kwam ik na de eerste week telefonische therapie tot een voor mij vrij schokkende conclusie. De gesprekken verlopen significant beter dan voorheen. In vaktaal: er ontstaat een sterkere contactgroei.
Cliënten lijken tijdens telefoongesprekken minder weerstand en minder schaamte te ervaren en vertellen vrijuit over ervaringen waarover zij eerder nooit durfden te praten, bijvoorbeeld seksualiteit. Wellicht had Freud toch gelijk. Hij situeerde zich haaks achter de hoofdsteun van de chaise longue waar de cliënt languit op lag, waardoor oogcontact niet mogelijk was.
Antipathie
Ook lijkt voor eventuele antipathie aan de telefoon minder plaats te zijn. Een enkele cliënt heeft eigenschappen die subtiele antipathie oproepen, maar die blijkbaar alleen waarneembaar zijn als de sessie in de spreekkamer plaatsvindt. En het gaat hierbij niet alleen om fysieke eigenschappen. Het kan voorkomen dat het face to face gewoon net niet 100% klikt. Maar aan de telefoon is antipathieke lichaamstaal geen factor, en blijkbaar zijn er ook maniertjes die via de telefoon niet merkbaar of zelfs afwezig zijn.
Saamhorigheid
Maar ís het telefoongesprek wel de bepalende factor in de versterkte contactgroei? Wellicht is het ook gewoon een bijwerking van een nieuw saamhorigheidsgevoel in een tijdelijk ontwrichte samenleving. Veel cliënten zien door de Coronacrisis zeer doorleefd in dat hun (familie)relaties het állerbelangrijkst voor hen zijn, en investeren hier nu bewust meer in. Wellicht treedt een variant van dit effect ook op in de relatie met hun therapeut.
Energie
Alle bovengenoemde winst daargelaten, kost een telefonische sessie de therapeut wel meer energie. In de spreekkamer schud je elkaar de hand, de houdingen worden gekalibreerd, je biedt iets te drinken aan en wellicht passeert er eerst een aantal koetjes en kalfjes voordat het echte werk begint. Aan de telefoon lijkt die luxe afwezig, en zijn beide partijen van begin tot eind sterk geconcentreerd.
Maar dat is een kleine prijs vergeleken met het bovenmenselijke werk dat ons ziekenhuispersoneel nu dag in dag uit verzet.
Over de auteur
- Psychotherapeut
Recent gepubliceerd
Politiek Internationaal8 maart 2021Donald Trump laat weer flink van zich horen
Gezondheidszorg6 februari 2021Land van angst, zonder vreugde en hoop
Politiek Internationaal18 januari 2021Afscheid van het tijdelijk wonder Donald Trump
Economie24 oktober 2020Donald Trump: een onconventionele vredestichter (1)
Ik ben geen psycholoog. Maar als ik iemand zie dan is er informatie uit ‘maniertjes’ maar ook uit de ogen [kijkt weg..], de ademhaling [..stokt], de houding [ open / gesloten ] en meer te krijgen. Dit is allemaal aanvullend op wat de persoon wel/niet zegt. Dat de heer Kern later bedacht dat iets mogelijk een grap was, dat had hij geweten aan de hand van de lichaamstaal.
Het probleem is niet allen het virus, de invloed op het werk of iemands bedrijf. Ik las over een kanker patient die zelfmoord pleegde toen hij hoorde dat hij positief was getest. Er vind een grootschalige psychische overbelasting plaats die nog eens intenser wordt door de niet aflatende de stroom van (des-) informatie. Als een [gerenommeerd] Frans viroloog verkondigt dat plaquenil werkt tegen de longontsteking en vervolgens het RIVM gaat roepen dat er niets is bewezen : mensen worden letterlijk vertwijfeld of sluiten zich geestelijk af. Eigenlijk wat 50% van de Nederlanders doet met berichten van de NOS en landelijke media. Mensen raken beurs gebeukt, mentaal. Ik denk dat heel veel psychische klachten ‘verdampen’ tegen de achtergrond van het actuele intellectuele mijnenveld.
Maar ook dat er in de toekomst nog héél veel geschreven zal worden over de tweedeling in ons denken en leven voor en na deze uitbraak.
De soorten reacties zijn genummerd van 1 tot 4. Geeft dit aan dat 1 het meest voorkomt? Ik vermoed van wel, omdat ontkenning van de feiten rond corona wordt ingepast in een al bestaand wereldbeeld en daar is nu eenmaal ruimte voor veel fantasie. En dan wel op twee manieren. Een: het is veel erger dan we aannemen, bijv. omdat de regering het ware dodental verzwijgt of op een andere manier labelt.
Twee: het is niet veel erger dan een griepvirus, maar dan wel in kortere tijd en zonder de zekerheid dat het in de zomer ophoudt, zoals met het griepvirus.
In beide gevallen wordt de ontkenning gebruikt achter de gebeurtenissen duistere motivatie te zoeken. Je hoeft tegen deze mensen ook niet te zeggen dat de EU en Soros en Gates ook wel hun ding doen zonder corona, want dan neem je ze een belangrijk stuk zingeving af.
Neen,de volgorde is willekeurig.De eerste patiënt die ik sprak was type 1.
Het is gewoon een harde realiteit, als de grafdelvers en of de bedieningsman bij het crematorium moeten overwerken, dan is er echt iets aan de hand.
Mijn schaakmaatje heeft een uitvaartbedrijf(je) en via internet schaken we nog net zo vaak als gebruikelijk.
Het sterftecijfer in 2019 was per dag ca 400 personen.
Het aantal uitvaartondernemingen ligt rond de 2000.
Dus globaal ca 70 overleden personen per onderneming per jaar.
[…] mijn patiënten niet ontvangen. Alle therapieën vinden telefonisch plaats. Aanvankelijk was ik er enthousiast over dat therapie telefonisch ook werkt. Nu ben ik er in toenemende mate minder gelukkig mee. […]
Ik lees dit interessante artikel 2 maanden na publicatie en vraag mij af of de therapeut ondertussen is overgestapt op Zoom ipv de telefoon? Kan allebei natuurlijk, maar met Zoom is er toch meer kontakt (lichaamstaal). Of misschien houdt hij het bij Freuds manier van niet gezien te worden en dan – waarom niet altijd telefonische therapie ook zonder corona?