Stikstofproblematiek: RIVM moet af van stalorders uit Den Haag
Wetenschappelijk instituut dient onafhankelijk te opereren
Titelfoto: RIVM te Bilthoven. Bron: rivm.nl. Citaatrecht ex art 15a Auteurswet.
Het nieuws deze week wordt gedomineerd door de boerenprotesten tegen de stikstofregels van het kabinet. Een onderwerp waar ik de afgelopen tijd steeds meer betrokken ben geraakt. Van veel kanten krijg ik vragen over wat eigenlijk mijn motivatie is en de kern van mijn kritiek. Ik zal dit kort uiteenzetten. Eerst even de setting.
Situatie
Vandaag is er een belangrijk debat in de Tweede Kamer over het stikstofbeleid. Wil je weten hoe deze problematiek al jarenlang voor parlementaire kopzorgen heeft kunnen zorgen, lees dan deze overzichtelijke reconstructie in Trouw.
In de aanloop naar het Kamerdebat vond gisteren in de Tweede Kamer tijdens een vergadering van de Vaste Commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een Rondetafelgesprek plaats met deskundigen.
Het ging om informatieverstrekking aan Kamerleden. Bij deze ingelaste vergadering waren twee blokken: het eerste blok over de getallen en de modelgegevens, het tweede blok over de juridische aspecten van het stikstofbeleid.
De conclusies van het Rondetafelgesprek waren wat mij betreft duidelijk:
- Er is heel wat aan te merken op de praktische toepassing van de door het RIVM gebruikte meetmethoden.
- Het kabinetsbeleid is juridisch onhoudbaar.
De aanwezige Kamerleden bleven daarop in verwarring achter. Dat lijkt de laatste tijd overigens meer regel dan uitzondering te zijn.
Proces
Tijdens het eerste blok van de hoorzitting was ik uitgenodigd om een terugkoppeling te geven over het bezoek van Jan Rhebergen, Robert Bor en ondergetekende aan het RIVM afgelopen maandagavond. Het weekend daarvoor hadden we hard gewerkt om de modellen en de berekeningen van het RIVM kritisch te bekijken. Ook hebben we vanuit de wetenschap ondersteuning gekregen bij het formuleren van vragen aan het RIVM. Uiteindelijk hadden we 94 vragen voor het gesprek. Vragen die u hier kunt bekijken.
We hebben een prettig gesprek gehad vanavond met o.a. @RutgervdNoort. De vragen en antwoorden staan op onze site en de bijeenkomst kunt u ook terugkijken: https://t.co/ATSgGFwah3 pic.twitter.com/emQHpLqMcM
— RIVM (@rivm) October 14, 2019
Position Paper
Bij ons bezoek op maandag zijn de antwoorden van het RIVM op deze vragen doorgelopen. Daarna heb ik een position paper ten behoeve van het Rondetafelgesprek ingeleverd bij de Tweede Kamer. Op de hoorzitting heb ik duidelijk de samenvatting van onze bevindingen aangegeven. Een belangrijke conclusie ten aanzien van de door het RIVM gebruikte modellen is de volgende:
A) Het aangeven van een landelijke trends op jaarniveau
B) Het voorspellen van de impact van ingrepen van beleidsmaatregelen op nationaal niveau
(dus niet op maandniveau en dus niet op provincie of gemeentelijk niveau)
Waar de modellen niet voor gebruikt kunnen worden (door de beschreven significante onzekerheid)
C) Het berekenen van de impact van ingrepen op specifieke Natura2000 gebieden, dan wel de impact van specifieke emissiebronnen naar delen van Nederland.
D) Het berekenen van specifieke cases, bij het bijvoorbeeld bij het verlenen van een milieuvergunning”
Rutger over zijn bevindingen bij het RIVM (@RutgervdNoort )
— Judith Snoek-Romkes 🥛🍔 (@JudithSnoek) October 16, 2019
Metingen van RIVM zijn dus niet geschikt om provinciaal of gemeentelijk beleid op te maken. #boereninactie pic.twitter.com/aTmwWPU6cr
Onafhankelijkheid
Wat is mijn motivatie? Sinds een aantal jaren maak ik me zorgen over de onafhankelijkheid van wetenschappelijke instituten. Goed functionerende en onafhankelijke instituten zijn cruciaal voor het functioneren van een democratische rechtstaat. Politici hebben van nature de neiging om de waarheid uit te leggen binnen hun ideologische frame. Van instituten mag je daarentegen pure wetenschap en feiten verwachten. Het is daarbij cruciaal dat instituten en hun wetenschappers zonder last en ruggespraak met slechts de waarheid voor ogen moeten kunnen opereren.
Podium
De onafhankelijkheid van de instituten begint steeds meer onder druk te komen. Dit werd bijvoorbeeld gisteren nog haarfijn geïllustreerd toen RIVM-directeur Hans Brug even moest overleggen met zijn baas of hij weer terug op het podium mocht.
Beïnvloeding
We praten hier wel over de directeur van een Rijksinstituut met 1800 mensen in dienst dat als doel heeft om namens de belastingbetaler zo goed mogelijk advies te verstrekken aan het ministerie, de politiek en de burgers over de thema’s die binnen zijn domein passen. Dat dit instituut nou toevallig in de financiering van het ministerie van VWS valt, is slechts een organisatorische ophanging. Die omstandigheid zou onder geen enkel beding een rol moeten spelen, hoewel het dit dus feitelijk wel doet. Vandaar dat ik eerder heb aanbevolen om instituten onder het parlement te hangen om ministeriële (lees: politieke) beïnvloeding uit te schakelen. Wie betaalt, bepaalt immers.
Model
Inzoomend op het stikstofdossier maak ik mij grote zorgen over de onafhankelijkheid van het RIVM. Wat ik hiermee bedoel is het volgende. Het RIVM heeft als opdracht een inschatting te maken van de effecten van stikstofemissies, waaronder ammoniak. Hiertoe is een model (Aerius/OPS) ontwikkeld. Dit model is goed opgezet en daar zit echt heel veel wetenschappelijk werk in. De kwaliteit van dit model is zo goed als we het nu kunnen krijgen. Er zijn echter nog wel alternatieve modellen die via een andere methode inzichten geven over de uitstoot, waarbij iedereen het erover eens is dat deze modellen naast elkaar zouden moeten gelegd om een beter beeld te krijgen. Tot zover loopt alles goed.
https://twitter.com/jetpack/status/1183610318448222208
Onzekerheden
Het model echter bevat onzekerheden die ook door het RIVM worden onderkend. Landelijk is deze afwijking +/- 30% (zie antwoord op vraag 14) en locatiespecifiek kan dit oplopen tot 50-100%. Het model kan dus goed worden gebruikt om uitspraken te doen over beleidsmaatregelen en wat de impact daarvan is op de nationale uitstoot (met een 30% afwijking).
Maar als dit model wordt ingezet bij het berekenen van de lokale uitstoot van een boerderij bij een Natura2000-gebied, dan zegt deze modeluitkomst niet zo veel. Het heeft een potentiële afwijking tot 100%, maar dit is juridisch en rekenkundig onvoldoende om bijvoorbeeld een vergunning op te verlenen. Sterker nog: als dit model wordt gebruikt om daarmee te besluiten over de toekomst van een boerengezin terwijl dit bedrijf misschien al eeuwen in de familie is, is dit maatschappelijk totaal onacceptabel.
Tot de orde roepen
Nu is het slechts een kwestie van logisch doorredeneren voor het RIVM om deze bovenstaande kritiek heel helder te uiten in de richting van het ministerie en de politiek, maar toch gebeurt dit niet. En juist dit, en eigenlijk alleen maar dit, is mijn motivatie om op dit dossier in te stappen. Juist omdat mij de wetenschappelijke instituten dierbaar zijn in Nederland vind ik dat deze onafhankelijk moeten zijn. Maar onafhankelijkheid werkt wel alle kanten op.
En dus moet het RIVM inzake het stikstofdossier het ministerie aanspreken op de manier waarop het departement van Carola Schouten (Landbouw) de RIVM-modellen misbruikt voor politieke doeleinden. En omdat dit zelfreinigende vermogen blijkbaar niet meer bestaat bij het RIVM, zijn wij afgelopen maandag bij het RIVM op bezoek gegaan.
Zelfbewust
Dus directeur Hans Brug had niet moeten bellen met het ministerie of hij opnieuw het podium op mocht. Nee, Hans Brug moet het ministerie vertellen dat hij voor de wetenschappelijke onafhankelijkheid van het RIVM opkomt. ”De politiek” moet het instituut en de zorgvuldig opgebouwde methodieken met de bijbehorende onzekerheden serieus nemen. Voor de directeur van het RIVM dient in de eerste plaats de kennis van zijn wetenschappers leidend te zijn, niet de stalorders uit Den Haag.
De werkvloer – de wetenschappers – van het RIVM treft natuurlijk geen blaam. Het is het management dat teveel gepolitiseerd lijkt te zijn.
Na de rumoerige gebeurtenissen van afgelopen week is de hoop nu gevestigd op de Tweede Kamer om Minister Schouten vanavond tot de orde te roepen.
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Klimaat en Milieu17 september 2023Hoezo piekbelasters? Harde stikstofmetingen tonen falen overheidsbeleid aan
Politiek Internationaal21 mei 2023Bilderberg-conferentie symboliseert gestage neergang van het Westen
Politiek Nederland31 december 2022We hebben een laf kabinet dat geen enkel probleem durft op te lossen
Economie6 oktober 2022Remkes’ mislukte zoektocht naar de stikstofsleutel
Kritisch denken is het ondergeschoven kindje in de gepolariseerde samenleving. Wetenschap moet zelf-kritisch blijven en niet doen alsof het in allerlei praktische, toegepaste situaties de wijsheid in pacht heeft. Dit kernpunt is al tientallen jaren in de wetenschapsfilosofie bekend. Wensdenken in de wetenschap is prima als motivatie tot wetenschappelijk denken, maar er komt een punt, waarop men de ‘wenshanddoek’ in de ring moet gooien. Dat punt is kennelijk bij het RIVM al jaren geleden gepasseerd. De wetenschappers treft geen blaam, zo wordt beweerd. Daar ben ik niet zonder meer van overtuigd. Ook wetenschappers kunnen klokken luiden.
Het grote probleem van de CO2 en stikstofcrisis zijn de metingen die veel te wensen over laten. Nog belangrijker probleem zijn de modellen die de niet toereikende metingen in de gewenste vorm persen. De TNO kwam op de dag van de Tour de Boer snel met cijfers. De timing verraad al de bedoeling. Nederland produceert volgens TNO de meeste stikstof van Europa. Wordt er bij de berekeningen rekening gehouden met het aantal inwoners ook? Nederland moet 17 miljoen mensen voeden terwijl andere landen veel minder inwoners hebben. Conclusie, Nederland is de meest dichtbevolkte land van Europa en heeft dus ook grotere productie van voedsel over. De regering besteld cijfers bij de TNO maar laat andere cijfers gemakshalve achterwege. Het wetenschap is gepolitiseerd, wetenschappers die niet meedoen tellen niet mee en worden op de zijspoor gezet. Dat lijkt de reinste inquisitie in moderne tijden. Het wetenschap wordt dan nog maar een mening niet serieus te nemen. Er is geen wetenschappelijke dialoog en dus komen wij de waarheid niet te weten. Men luistert liever naar autistische tiener die maar wat roept en bijna de Nobelprijs voor krijgt. De klimaat wordt gekaapt door klimaathysterie die ons waarschijnlijk onnodig op enorme kosten jaagt. Je wordt bedolven door aanbiedingen van de nieuwe klimaatindustrie. Als je overal op ingaat is je rekening zo leeg als je het al kan betalen. Als niet wordt je een lening aangesmeerd en wordt de totale schuld alleen maar groter. De klimaathysterie is niet goed voor de klimaat en desastreus voor de economie. Naïeve ideologie overwoekerd de verstand. Men holt achter de schimmen zonder te weten waarheen.
Een Rijksinstituut met 1800 mensen in dienst ,dat moet blijven draaien,kabinet heeft daarbij nog 700 raadgevers lopen die media en Internet controleren en beinvloeden ,alles moet worden geregisseerd,en blijven draaien ,geen mens wordt weggestuurd omdat het werk op is ,daarbij komt nog het asielprobleem wat de spuigaten uitloopt ,en er wekelijks ladingen van bij komen ,en als iets buiten beeld moet blijven ,worden alle middelen ingezet ,klimaat,mensen wordt toch wakker .
Wat er echt mis is in dit Nederland, is de angst onder de bevolking om zich te uiten, voor je het weet, noemt men je een racist of een fascist.
Zo ontstaat een bevolking, die een laat maar waaien mentaliteit ontwikkelt.
In alle lagen van de overheid, zit een vriendjes cultuur, vaak partij gebonden.
Niets wat de overheid de laatste jaren bedenkt en of uitvoerde, is goed doordacht en wordt niet ondersteund, door eerlijke echte cijfers.
Er wordt door de overheid (regering), bewust een grote hoeveelheid veranderingen, op de burgers losgelaten.
De burgers hoeven niet eens te verzinnen, wat zij allemaal niet meer snappen.
Iedere dag is er wel een vakgebied wat staakt, of hun ontevredenheid openbaar maakt.
Een land wat zo makkelijk een CordonSanitair instelt, is ver weg van een democratie.
Ja, Fluitje, verschrikkelijk hoe de bevolking bang is om zich uit te spreken om niet fout te gaan. Dat zou in een democratie niet mogen. Hetgeen wijst op de vraag, welke democratie hebben wij eigenlijk? Waar blijft de Nederlandse directheid en openheid? Men klikt kennelijk liever.
Die boerenopstand is een groot racistisch gebeuren. Een gekleurde boer gezien op het Malieveld?
Nu druk JIJ het in een racistisch hoekje, terwijl dat niet het onderwerp is
Ik twijfel aan uw analytisch vermogen: wat heeft racisme nu met dit boerenprotest te maken? Hebben de boeren hun gekleurde mede-agrariërs belet om mee te protesteren soms? Ik geloof sowieso al niet dat die er zijn!
Joost Visser, ik lees geen enkele bijdrage van u bij dit artikel. Ik beschouw dat als stoken omdat wij hier niet, zoals u lijkt te doen, klakkeloos hakkenklappend achter het haatzaaien van Groen Links en D66 aanmarcheren. Mogen wij een volledige 5 of 10 specifieke punten uitleg? Van mij kunt een een 5 tot 10 specifieke punten uitleg tegemoet zien, komende dagen.
Helder. Het zou die 1800 duurbetaalde ambtenaren sieren als zij in gaan zien helemaal niets bij te dragen aan onze economie. Nul. De hele dag vergaderen en dure rapporten produceren voedt geen monden. Dit land is overbevolkt. Vol. Om dan in opdracht van de EU iedere week 800 asielzoekers binnen te laten wordt die stikstof-productie alleen maar groter. Dat kan een kind zien. Tenzij je ze met klimaathysterie bang maakt. Onze bestuurders zijn knettergek. Het niveau van types als Dijksma bedroevend (Zie Trouw-artikel). In Nederland is er amper natuur, het is allemaal door mensen gepland. Baudet heeft dat gisteren prima verwoord in de Kamer. We worden geknecht door juridisch autisme.
[…] wordt geboden door één van de vragenstellende experts, Rutger van den Noort, in het artikel Stikstofproblematiek: RIVM moet af van stalorders uit Den Haag. Aan het eind van zijn artikel komt hij tot de […]
[…] Opiniez – ‘Stikstofproblematiek: RIVM moet af van stalorders uit Den […]