De overheid laat haar burgers in de steek
Publieke dienstverlening als complexe invuloefening
Titelfoto: minister van Financiën Wopke Hoekstra. Screenshot YouTube-video, kanaal EW. Publicatie op basis van citaatrecht
ex. Art 15a Auteurswet.
Het was te verwachten: de linkse goegemeente sabelde met opmerkelijke eenstemmigheid en nauwelijks verholen genoegen, de ‘rechts-conservatieve’ Schoo-lezing van Wopke Hoekstra neer. De Volkskrant: “CDA-kroonprins Hoekstra laat rechts geluid horen” en NRC: “Hoekstra biedt net als Buma geen oplossingen voor de problemen die hij benoemt.”
Volgens NRC-redacteur Lamyae Aharouay presenteerde de CDA-er zich “als een politicus met rechts-conservatieve ideeën, sociaal-economisch en cultureel” en dat kan natuurlijk niet door de beugel bij deze voorheen liberale krant. Trouw en het AD concentreerden zich vooral op het strenger immigratie- en integratiebeleid waar de minister een lans voor wilde breken.
Aan de linkerkant van het politieke spectrum leefden ook de commentatoren en columnisten zich uit: hoon viel Hoekstra’s lezing ten deel. Sheila Sitalsing ging er eens goed voor zitten: het verhaal van Hoekstra doet “geen enkele poging om bij het CDA de ramen lekker open te zetten” en: “Niet één originele gedachte, niet één interessant voorstel dat niet al zestien keer eerder is gedaan, niet één zin die beklijft.” En Clarice Gargard – die in de NRC zo’n beetje elke keer dezelfde column schrijft met de boodschap dat de bevoorrechte witte man niet deugt – vond dus ook Wobke’s rede niet deugen.
Middenklasse bedreigd
De Telegraaf en het AD pikten een onderdeel uit Hoekstra’s betoog dat mij al een tijdje bezig houdt: namelijk de bedreigde positie van de middenklasse in Westerse landen. Diezelfde middenklasse, ooit geduid als het cement van een goed functionerende samenleving.
Hoekstra koppelde die bedreigde positie aan het wegrelativeren van onze identiteit en cultuur en aan immigratie: ”als we niet ingrijpen, zal het er voor de middenklasse de komende decennia slechter in plaats van beter op worden.(…….) Met economische onzekerheid, maar ook met politieke en maatschappelijke spanningen tot gevolg.” Die onzekerheid vindt volgens Hoekstra ook haar wortels in “het etaleren van de politieke onmacht”: politici die weglopen voor leiderschap en schermen met voldongen feiten als excuus voor genomen besluiten.
Hoekstra zei te beseffen dat de burger heus wel snapt dat een politicus niet kan toveren, maar waarom, zei hij, zou die burger op iemand stemmen als die voortdurend uitlegt dat hij wel anders wilde stemmen, maar niet anders kon: omdat het moest van Brussel, of omwille van de coalitie, of omdat de doorrekeningen nu eenmaal zo waren?
Machteloze burger
Maar wat moet die machteloze burger dan? Andere leiders kiezen, in de wetenschap dat het beleid toch hetzelfde blijft, zoals de Bulgaarse politiek filosoof Ivan Krastev oppert?
Daniel Boomsma en Abele Kamminga betoogden dit voorjaar in Trouw dat lager en middelbaar opgeleiden steeds minder mogelijkheden hebben om hun burgerschap uit te oefenen. De politiek, het politieke speelveld en politieke functies, raken steeds meer samengebald bij de hoog opgeleide bovenlaag: volgens hen een groeiende tweedeling, met gevaarlijke gevolgen. Een steeds grotere groep burgers zal zich miskend – en niet vertegenwoordigd – voelen door partijen die onderling de functies verdelen en het beleid bepalen.
Nederland is een diplomademocratie waarin een klein groepje hogeropgeleiden de posities verdeelt, aldus Daniël Boomsma en Abele Kamminga. Dat moet anders #opinie https://t.co/AKS4HjyLIj
— Trouw (@trouw) May 1, 2019
Kongsi
En dat beleid wordt steeds meer gemaakt in een nauwer wordende kring van gelijkgestemde, hoogopgeleide ambtenaren en vertegenwoordigers uit wat ooit het ‘maatschappelijk middenveld’ heette en inmiddels is verworden tot een kongsi van belangengroepen en belangenbehartigers. Daar danken we o.a. de ‘zegeningen’ van de Klimaattafels, Natura 2000 en het verlammende stikstofbeleid aan.
En zo is de politiek steeds verder buiten de directe leefwereld van die middenklasse geraakt en hult de overheid zich steeds meer in afstandelijke instituties met weliswaar creatief gevonden fantasierijke namen en logo’s, maar die, als het er echt op aankomt, zich verschanst in bijna ondoordringbare bastions. Zie de recente problemen van burgers me het barse invorderingsbeleid van de Belastingdienst over de hen toegekende toeslagen.
Waar is de overheid?
Dat brengt mij op een ontwikkeling waarover ik al wat vaker mijn verwondering heb uitgesproken: de overheid zelf en publieke diensten, zijn steeds meer uit de directe omgeving van de burgers verdwenen of zijn opgegaan in of overgeleverd aan ‘de markt’. Dit is een punt waar Hoekstra naar mijn mening ook wel wat had mogen zeggen: waar is die overheid als je die als burger nodig hebt? Wat is de winst voor de middenklasse waar Hoekstra zich zo bezorgd over uitspreekt, van al die gemeentelijke herindelingen, van al die verzelfstandigingen en privatiseringen? Heeft de overheid die benarde middenklasse niet zelf in de steek gelaten?
Eerherstel voor de middenklasse. Politieke strijd om de middenklasse https://t.co/c0FbOYtZ5r via @telegraaf
— Willem Vermeend (@WillemVermeend) September 7, 2019
Digitaal universum
In het ‘dorp’ waar ik woon (24.000 inwoners, in het omringende buitenland heet zoiets toch al snel een kleine stad) is het politiebureau al jaren geleden gesloten. Na al die reorganisaties en herindelingen wordt onze openbare veiligheid vanuit een naburige gemeente verzorgd. Ook de plaatselijke vrijwillige brandweer, die onlangs haar 300-jarig (!) bestaan vierde, dreigde haar kazerne te moeten sluiten. Dat ging uiteindelijk – voorlopig – niet door, omdat de ‘aanrijtijd’ vanuit de naburige grote stad de wettelijke norm leek te overschrijden.
Dat het postkantoor al lang geleden de deuren sloot is in Nederland inmiddels een algemeen aanvaard gegeven. En zo is de publieke dienstverlening in Nederland geleidelijk aan uit het zicht van de burger verdwenen. Openbare nutsbedrijven, ooit in handen van lokale en regionale overheden zijn vermarkt. Metercontroleurs, ziekenfondsbodes, kwitantielopers: ooit aanspreekbare vertegenwoordigers van dienstverlenende instanties, zijn in een digitaal universum opgelost. Efficiency en schaalvergroting voert de boventoon, maar tegen welke prijs?
Benaderbaar
Niet lang geleden zag ik in Oostenrijk in elk dorp, zelfs tot in de kleinste nederzettingen, fier en bijna beeldbepalend, een moderne, goed geoutilleerde post van de vrijwillige brandweer. Bijna vanzelfsprekend kent daar ook elk dorp een politiebureau, een postkantoor en gemeentehuis.
Foto: Gemeentehuis in Frans dorp: foto F. Van Beetz
Voor de Oostenrijkers is hun overheid in de buurt.
En iedereen die de autoroute verlaat en de Franse binnenwegen opzoekt, herkent het onmiddellijk: in het centrum van elk Frans dorp is er een Mairie. Ook in alle eenvoud straalt dat gemeentehuis trots en zelfbewustheid uit: in Frankrijk is de lokale overheid nabij en benaderbaar.
Hoe ‘normaal’ is het eigenlijk, dat de publieke dienstverlening, zoals dat zo mooi heet, uit ons blikveld is verdwenen? Weegt de onmiskenbare winst (efficiency, transparantie, eenduidigheid) van het digitale tijdperk op tegen het verlies van een toegankelijke, benaderbare overheid?
Hindernisloop
Waar is, voor hen die het spoor in dat digitale verkeer met de overheid dreigen kwijt te raken, dan de helpende hand van een civil servant, een dienstbare overheid, in de buurt die de burger helpt? Die vraag kwam bij mij op, toen ik onlangs een kennis – geen academicus – wilde helpen bij het aanvragen van een vergunning in het kader van de Omgevingswet.
Publieke dienstverlening bleek een lastige, weerbarstige invuloefening geworden, een bijna niet te nemen hindernisloop met vragen en doorverwijzingen. In arren moede belde ik het gemeentehuis. “U bent echt niet de eerste. Leg uw klacht vast en geef maar in een paar woorden aan wat het probleem is….”, dat kan in mijn dorp gelukkig nog, nu nog wachten op de afloop.
Maar zullen al die medeburgers, de niet hoog-opgeleide middenklasse, minder (politiek) betrokken, minder deskundig, die de digitale weg naar die ‘overheid op afstand’ niet zo gemakkelijk meer kunnen vinden, zich niet door hun overheid in de steek gelaten voelen?
Over de auteur
- Freek van Beetz, studeerde Planologie en Politicologie, was van 2001-2010 adviseur van de MP van de Ned.Antillen. Auteur van Uitzicht op Zee (roman, 2015) en van Het laatste Kabinet (2010) en Het einde van de Antillen (2013).
Die jaarlijkse Schoo-lezing is niet meer dan een podium om een controversieel onderwerp aan te snijden om de burgers het idee te geven dat er best wel goede ministers zitten van politieke partijen met ideeën die breed gedragen worden. Maar net als elk jaar opnieuw, na de ophef hoor je er niets meer en loopt iedereen weer in de maat van zijn politieke partij.
Je moet die Schoo-lezing meer zien als de jaarlijkse prietpraat waarmee ministers of andere hoogwaardigheidsbekleders uit het politieke kartel een leuk zakcentje of een leuke herinnering aan overhouden, het staat goed op het CV.
Laat jullie niet in de uren leggen door het gekissebis van linkse en rechtse ideeën, er is namelijk geen links of rechts meer.
Elke politieke partij uit het kartel voert gewoon EU beleid uit.
Ten tijde van de verkiezingen krijgen de politieke partijen ineens weer “kleur” maar dat is alleen om de burger de indruk te laten krijgen dat hij wat te kiezen heeft.
De media -ook in dienst van datzelfde kartel- wakkert het nog eens lekker aan door voor en tegens, links en rechts tegenover elkaar te zetten.
Allemaal voor de bühne, net als die nep Schoo-lezing.
Na de verkiezingen stelt het kartel een kabinet samen in wisselende samenstelling die gewoon Europees beleid uitvoert.
De Schoo-lezing gaat over een vorm van waarheid waar niemand iets mee doet.
@ Cornelia.
Volledig met u eens.
Echter……..ieder wéldenkend persoon in Nederland weet dat ook wel, maar stemt de aankomende keer wéér op de verkeerde partijen.
De verkeerde partijen (linkse partijen dus ook VVD) hebben de media volledig in handen en alles wat iets naar rechts ruikt, neer te sabelen!
Ook het onderwijs( Universiteiten, Hogescholen)doen daar in mee om hun macht te kunnen vast houden.
Dus alles wat gezond rechts is mijn ogen, wordt tegen gewerkt met man en macht. En op een oneerlijke manier!
En helaas zijn er te weinig mensen die dat door zien en zich mee laten slepen.
En juist dat laatste, daar ligt er een taak voor de gezonden rechtse mensen.
Praat met buren, vrienden maak ze wakker op een vriendelijke rechtse manier.
We kunnen blijven schrijven en reageren op columns dat is mooi maar mijn gevoel zegt dat anders moet.
@ Nenne.
Correct !
De huidige linkse “machthebbers” in ons landje zullen er écht álles aan doen om aan de “macht” te blijven, de manier waarop zij dat doen hebben zij al heel vaak gedemonstreerd : iedere anders-denkende wordt uitgescholden voor fascist en/of racist; zélfs voor moord deinst dat soort mensen niet terug ; de heer Fortuyn. In vroeger jaren werd de heer Hans Janmaat tijdens een vergadering van zijn rechts-denkende partij aangevallen in een restaurant in de Betuwe, het rest. werd daarbij in brand gestoken en z’n echtgenote/partner verloor daarbij een been: dat zijn de linkse manieren om de “macht” te behouden.
U zegt dat mensen de volgende keer weer op de verkeerde partijen stemmen. Daarom doe ik graag een suggestie. Lees het partijprogramma van Forum voor Democratie. Als dat kan worden uitgevoerd, heb ik hoop op een kentering van beleid ten goede. Negeer het demoniseren van de FvD door links(e) media, en kijk alleen naar wat er in het partijprogramma staat en of de moties van FvD daarmee in overeenstemming zijn (wat tot nu toe zo is). En wijs anderen daar ook op, zodat ze aan een goede partij hun stem geven. En maak reclame voor FvD is mijn advies en weerleg onterechte demonisering.
@ Paul Schermers.
Uiteraard stemde, en zal ik blijven stemmen, op een partij die door u is gesuggereerd. of PVV, als ’t maar vóór de échte Nederlanders is. Een partij-programma zegt mij niet álles over een partij. Als ik het programma van de VVD, GL, CDA, PvdaA en meer van die clubjes lees, ook dáár staan zinnige dingen in, echter……….ze worden nóóit uitgevoerd, in hun programma’s worden wij dus al bedrogen. Vervolgens stellen de jongens en meisjes een “regeerakkoord” op en zie…….alles is dicht geplakt.
Wij leven in een dictatuur, geleid door “Brussel”, dus vanuit het buitenland. Als een land uit de EU wenst te stappen, BREXIT, doen de dictators er écht alles aan om dat te verhinderen ondanks een geldig referendum in Engeland.
De oplossing zou zijn : NEXIT en Nederland terug naar de Nederlanders. De kosten zullen hoog zijn, maar dat zijn ze nu, IN de EU ook al………dus wat is ’t verschil v.w.b. de kosten?
Ha, tijdens het lezen van dit artikel moest ik direct denken aan die Franse en Oostenrijkse dorpen. Dat er gewoon in ieder gehucht nog een brandweerkazerne is. In Oostenrijk vooral omdat men voorheen in de winter compleet geïsoleerd was. Wachten op hulp van het dorp aan de andere kant van de berg onmogelijk. In Frankrijk zie je gewoon nog een postkantoor en meerdere bankfilialen in de straat. Gesloten van 2 tot 5 maar toch. In Nederland is dat alles verdwenen, want niet efficient. Idem voor lagere scholen in Spaanse dorpen, buiten de zomervakantie zie je in afgelegen dorpen gewoon nog een basisschool, met 11 kinderen. Hier zou dat allang zijn gesloten, want geen budget. Het is intriest. De middenklasse is ook verdreven uit het maatschappelijk middenveld. Bij elke koepel of belangenorganisatie kom je als burger niet meer in aanmerking voor een bestuursfunctie, er wordt altijd wel een oud-politicus uit het kartel benoemd. De middenklasse is zijn stem en rente op spaargeld kwijt. Alleen de superrijken en immigranten kunnen zich nog een groot gezin veroorloven. Dat zie ik dagelijks als ik uit het raam kijk.
Zij, niet alleen Hoekstra nu maar Wilders en Baudet lang voor hem “bieden geen oplossingen” maar zij benoemen wel het probleem. Het benoemen van problemen is al de halve werk. De linkse kliek verzwijgt problemen of bagatelliseert deze. Zij staan juist in de weg voor oplossingen want zij willen niets oplossen omdat de aangehaalde problematiek voor hun geen probleem vormt vanuit hun naïeve en domme overtuiging. Het is makkelijker om een ander zwart te maken omdat die geen oplossingen zou bijdragen. Wilders bij voorbeeld had oplossingen maar die worden meteen neergesabeld als geen oplossing. Zolang wij een ondemocratische beleid zoals nu met de linkse overheersing zullen houden blijft de problematiek bestaan. De sterk groeiende aantal inwoners vaak met andere culturele achtergrond en die niet willen integreren zal alleen tot problemen leiden. Buren ruzies bij een op de vijf inwoners is een teken van onverdraagzaamheid door overbevolking. Zie de groeiende misdaad in Amsterdam enerzijds moorden en de illegale “We are here” criminelen anderzijds straffeloos woningen stelen. Voor links betekent dit vrijheid en democratie maar voor elke normale mens is het onaanvaardbare situatie. De bittere vrucht van de linkse vrijheid/blijheid beleid van tientallen jaren. Sterke en grote middenklasse is de beste garantie voor een rustige samenleving en met de huidige aandacht is de regering erg laat. De regering Rutte heeft Nederlandse burger arm gemaakt. De ouderen blijven gekort worden onder Ruttes beleid. Dienstverlening wordt steeds minder door gemeentefusies. De huidige aandacht voor de middenklasse is puur verkiezingsretoriek. Nederland, een rijke land met steeds meer arme burgers criminelen en illegale herrieschoppers. Als het zo doorgaat zal het klimaat onze kleinste probleem zijn.
ik voel me wel vertegenwoordigd. n.l door Forum voor Democratie en door de PVV. Die proberen voor mij en anderen die op deze partijen stemmen, nog te redden wat er nog te redden valt. Of het lukt weten weten we niet, want de ondermijnende krachten van de kartelpartijen zijn heel hardnekkig. D66 lijkt nog steeds met hun destructieve plannen serieus genomen te worden. Bizar, toch? die Pia Dijkstra bijvoorbeeld? En die niksigheid Jetten?
De politiek en overheden zijn totaal verrot, denkwijze van de linkse kliek moet worden doorgedramd, werken loont niet, Mkb wordt gepakt, uitkeringen zijn heilig, vanmorgen in de krant, groente en fruit niet van het land vanwege tekort aan mensen, grenzen nog verder open zetten, 1.6 miljoen mensen met een uitkering, ja, niet allemaal kunnen ze werken, maar toch wel genoeg om met een bus op te halen en het voedsel van het land te halen, D66 roept dan doodleuk, meer Polen (50.000) binnen halen, en milieu dan? Op en neer rijden Polen Nederland, belasting milieu en 10.000 woonplaatsen (5 personen per woning), we hebben al een woningtekort, maar let op: mocht er straks toch een linkse regering komen, dan krijgen we een nivilering waar je koud van wordt
Zij, niet alleen Hoekstra nu maar Wilders en Baudet lang voor hem “bieden geen oplossingen” maar zij benoemen wel het probleem. Het benoemen van problemen is al de halve werk. De linkse kliek verzwijgt problemen of bagatelliseert deze. Zij staan juist in de weg voor oplossingen want zij willen niets oplossen omdat de aangehaalde problematiek voor hun geen probleem vormt vanuit hun naïeve en domme overtuiging. Het is makkelijker om een ander zwart te maken omdat die geen oplossingen zou bijdragen. Wilders bij voorbeeld had oplossingen maar die worden meteen neergesabeld als geen oplossing. Zolang wij een ondemocratische beleid zoals nu met de linkse overheersing zullen houden blijft de problematiek bestaan. De sterk groeiende aantal inwoners vaak met andere culturele achtergrond en die niet willen integreren zal alleen tot problemen leiden. Buren ruzies bij een op de vijf inwoners is een teken van onverdraagzaamheid door overbevolking. Zie de groeiende misdaad in Amsterdam enerzijds moorden en de illegale “We are here” criminelen anderzijds straffeloos woningen stelen. Voor links betekent dit vrijheid en democratie maar voor elke normale mens is het onaanvaardbare situatie. De bittere vrucht van de linkse vrijheid/blijheid beleid van tientallen jaren. Sterke en grote middenklasse is de beste garantie voor een rustige samenleving en met de huidige aandacht is de regering erg laat. De regering Rutte heeft Nederlandse burger arm gemaakt. De ouderen blijven gekort worden onder Ruttes beleid. Dienstverlening wordt steeds minder door gemeentefusies. De huidige aandacht voor de middenklasse is puur verkiezingsretoriek. Nederland, een rijke land met steeds meer arme burgers criminelen en illegale herrieschoppers. Als het zo doorgaat zal het klimaat onze minste probleem zijn.