Een huis met verhalen
“Zij die herinnerd worden, blijven eeuwig in leven”
Titelfoto: Ouders en grootouders van Freek van Beetz (1942)
Onlangs werd ik gebeld. De Amsterdamse zender AT5 gaat een speciale 5 mei-uitzending maken over huizen en straten met een oorlogsgeschiedenis. Of ik wilde meewerken aan een reportage over één van die huizen: Plantage Doklaan 28.
Ik ken het adres. Een huis met een bijzondere geschiedenis, met aangrijpende verhalen, maar ik was daar – ook als ik in de buurt was – nooit geweest; bij mijn weten niemand van onze familie in de jaren na de oorlog. Over dat adres lag een sluier van stilzwijgen. Het was het huis van mijn grootouders, het huis waar mijn moeder met haar zuster en broer opgroeide.
Het is het huis van de trouwfoto, waarover ik vorig jaar schreef in Mijn ongemakkelijke gevoel bij 4 en 5 mei.
Trouwfoto
We hebben maar een paar foto’s van dat huis, naast die iconisch geworden trouwfoto. De titelfoto boven dit artikel moet vlak voor het huwelijk en de invoering van de Jodenster zijn genomen.
Was het huis van buiten nog herkenbaar, alhoewel ontsierd door grove kunststofvensters, van binnen herinnerde niets aan het beeld op de foto van de woonkamer van destijds, met dat huwelijksdiner.
Vlak voor de TV-opname bezocht ik mijn oom (95) die dat huis nog heeft gekend; hij trouwde met mijn moeders zuster. Ik kende de meeste verhalen inmiddels.
Familiegeschiedenis
Mijn onlangs overleden broer Lou heeft veel werk verzet met het achterhalen van onze familiegeschiedenis die we nauwelijks kenden en waarvan we eigenlijk nog steeds te weinig weten. Een schets van het dagelijks leven in de Plantage Doklaan 28 beschreef Lou in deel 4 van Joodse Huizen, verhalen over vooroorlogse bewoners. Drie aangrijpende gebeurtenissen bleven daarin echter onvermeld.
Over mijn moeders broer Simon wordt op de website van het Joods Cultureel Kwartier geschreven :
“Met zijn blonde haar heeft Simon geen ’typisch joods’ uiterlijk. Wanneer hij de verplichte J in zijn persoonsbewijs moet gaan halen bij de gemeente, zegt de beambte dat hij met zijn ‘christelijk gezicht’ beter kan gaan onderduiken, en geeft hem geen J. Zijn gezagsgetrouwe vader laat Simon alsnog een Joods persoonsbewijs halen. Niemand beseft dan nog de ernst van de situatie. Wanneer Simon een ‘werkoproep’ krijgt, zegt hij vrolijk tegen zijn familie dat hij over drie maanden wel weer terug zal zijn. De avond voor vertrek laat hij voor zijn nieuwe werkgevers een representatieve pasfoto maken. Op 20 juli 1942 gaat hij zingend naar het Centraal Station. Zijn gitaar neemt hij mee. De trein brengt hem naar het doorgangskamp Westerbork, waar hij meteen de volgende dag op transport wordt gestuurd naar het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Hij wordt nooit in het kamp geregistreerd, waaruit men moet concluderen dat hij direct na aankomst op 22 juli is vermoord.”
Razzia
We kunnen er alleen naar gissen op welk moment mijn grootvader zijn fout besefte. Het moet zijn hele verdere leven hebben belast, al sprak hij daar nooit over, voor zover ik weet. Het gezin was tijdig gewaarschuwd voor een razzia en verliet het huis voor een blokje om.
Mijn grootmoeder besloot in een opwelling nog even terug te keren om te stofzuigen: toen reden de overvalwagens de Plantage Doklaan binnen en werd zij weggevoerd naar de treinen die gereed stonden voor vertrek naar Westerbork. Een ‘goede’ politieagent waarschuwde haar dat de wagondeuren nog even zouden openblijven en dat ze nog uit de trein kon springen. Dat deed oma, als enige. Kort daarop dook het gezin onder, op de beroemde “Zwarte Plak”.
Mijn ouders hebben de oorlog overleeft dankzij onderduiken op de Zwarte Plak van de families Poels en Snellen @RowwenHeze voor eeuwig dankbaar ( foto links mijn moeder en haar ouders op de Zwarte Plak) 🙏🙏https://t.co/ZJJqHTw08a pic.twitter.com/55SADUPqlO
— Joop Soesan 🇮🇱🇳🇱 (@JoopSoesan) May 1, 2019
Verzet
Mijn ouders vonden een veilige schuilplaats op de Veluwe, waar mijn vader zich aansloot bij het verzet. Daarover schreef ik eerder op OpinieZ in De Russische Revolver.
Na de bevrijding ging grootvader terug naar het huis: toen hij de sleutel omdraaide was alles leeggeroofd, ook de berging daaronder met het restant van zijn winkelvoorraad en de huwelijksuitzet van mijn ouders. Dat was zijn laatste bezoek aan de Plantage Doklaan 28.
Huwelijksgasten
De meeste gasten aan het trouwdiner overleefden de oorlog niet. Drie van mijn vaders broers, eenvoudige werklieden, werden in Auschwitz vermoord, zijn vader (mijn andere grootvader dus, een doofstomme straatventer) en moeder – straatarme mensen voor wie geen schuilplek kon worden gevonden – werden in Sobibor omgebracht.
Mijn grootmoeder van moederskant kwam uit een groot gezin. Haar vader Heiman Leezer, veehandelaar (“een eenvoudig Gronings boertje”) was 87 jaar oud toen hij in Auschwitz werd vermoord. Van zijn vijftig nakomelingen die in 1942 nog in leven waren, overleefden er slechts vijf de verschrikkelijke oorlogsjaren, waaronder mijn grootmoeder, mijn moeder en tante. Vijf van de vijftig. Ik beschreef hen eerder op OpinieZ.
Waarom schrijf ik dit nu op?
“Zij die herinnerd worden, blijven eeuwig in leven. Dat is een joodse wijsheid die bij mij erin is gestampt. Door de naam van een overledene hardop uit te spreken en op bewuste momenten te noemen, is diegene er altijd.” (Judith Zilversmit, Parool, 9 maart 2019)
Dat spreekt mij meer aan dan die officiële herdenkingsplechtigheden. “Want wie iedereen herdenkt, herdenkt in feite niemand”, citeerde Simon Hammelburg professor Smelik. Bovendien krijgen de volgende dag na de plechtigheid op de Dam op 4 mei, Hamas-sympathisanten alle ruimte voor hun antisemitische propaganda.
Dat is tekenend voor het ‘klimaat’ van nu…
Over de auteur
- Freek van Beetz, studeerde Planologie en Politicologie, was van 2001-2010 adviseur van de MP van de Ned.Antillen. Auteur van Vergeefse Moeite ( roman,2023),Uitzicht op Zee (roman, 2015) en van Het laatste Kabinet (2010) en Het einde van de Antillen (2013).www.freekvanbeetz.nl
Recent gepubliceerd
Antisemitisme9 maart 2024Enkele gedachten bij de opening van het Nationaal Holocaustmuseum
Antisemitisme30 januari 2024Over de obsessieve anti-Israël berichtgeving in de media
Antisemitisme6 november 2023Huiveringwekkend: antisemitisme is weer volop aanwezig
Islam/Moslims13 oktober 2023Moreel kompas is afwezig bij verslaggeving over Israël
De persoonlijke herinneringen naar oorlogsjaren zijn altijd aangrijpend en zeker voor Joodse bevolking is dit een echte zwarte bladzijde in hun geschiedenis. Ik kende een Joodse echtpaar met hun zoon en een aangenomen jongen wiens ouders werden vermoord. Als kind vond ik ze altijd zo zielig maar later heb ik dat woord verruild voor gebroken. Zij hebben het overleeft als weinige van hun families en waren voor het leven getekend. Nooit bovenop gekomen deze zo aardige mensen. Zij hebben ook nooit over gesproken en als kind mocht ik alleen hun getatoeëerde nummer op de arm zien. Je beseft pas later hoe een leven verziekt kan worden en hoe erg het voor de nabestaanden is. Dat het officieel herdacht wordt is natuurlijk goed maar het verwaterd ook na jaren. Zeker in een tijd waarin de natuurlijke vijanden van de Joden massaal geïmporteerd en gekoesterd worden en Israel als enige democratie in het Midden-Oosten dwars wordt gezeten door dezelfde mensen die de 4 de mei met strak gezicht herdenken. Een gevoel van verbijstering overmand je op zo moment en je vraag je af hoe serieus dit moment of beter deze dubbelspel nog te nemen is.
Het verbinden van de vreselijke joodse geschiedenis met WO II is logisch. Meer dan 100.000 van de 140.000 Nederlandse Joden zijn toen vermoord. ‘Nooit meer’, zegt men dan. Maar dan komt het ‘klimaat’ van nu. Wat zegt men daar dan over? Of zwijgen we, in alle politieke correctheid. Net als toen. Ik herhaal het nog maar even: dat ‘klimaat’ wordt hoofdzakelijk gevoed door het genocidale anti-joodse karakter van de islam. En het wordt gedoogd door de linkse kerk. En daar horen het CDA en de VVD tegenwoordig ook bij.
@ BegrensEuropa!
Ik ben het met u eens.
Over het afgrijselijke verleden hoef én kan ik niet veel meer zeggen daar bestaan gewoon géén woorden voor.
Maar het feit dat de ‘leiders’ in Europa incl. de EU-“leiders” het huidige “klimaat” voeden met het anti-Joodse karakter van de islam, geeft mij zéér te denken.
Wéér kijkt men weg en denkt, zeer vermoedelijk : “Ach, zodra het écht uit de hand gaat lopen zijn wij vertrokken uit dit verziekte landje”; er niet aan denkend dat zij zélf de veroorzakers zijn van de ontstane ellende.
Dát het uit de hand gaat lopen is voor mij 100% zeker.
BegrensEuropa!
Ik ben het volkomen eens met u. U vergeet naast de VVD en CDA de CU te noemen. Verbazingwekkend, de oproep van Segers, dat het antisemitisme bestreden moet worden terwijl hij meeregeert in een coalitie die de grenzen wagenwijd open laat voor duizenden antisemieten. Hoe huichelachtig wil je het hebben?
https://www.hpdetijd.nl/columns/meneer-segers/
Dank Freek van Beetz voor het delen.
Verschrikkelijk dat er in Nederland politieke partijen zijn die anti Israël zijn Groen Links voor op.
Het moet anders worden in Nederland! Er is veel werk te doen.
Heel indrukwekkend! Ik ben erg bezorgd om het welzijn van joden in nl.
Ik heb geen woorden kunnen vinden, maar weet, dat ik blijvend herinnerd wil worden, aan wat Gods volk toen is aangedaan en vraag mij steeds weer af: hebben we zelfs daar niets van geleerd? Onbegrijpelijk.
@ Henny Keur.
Ik denk dat wij, zeg maar de “Jannen met de pet”, van iedere oorlog en/of onderdrukking hebben geleerd.
Wie er nóóit iets van zullen leren zijn veelal onze “leiders”, de z.g. “elite”.
ZIJ hebben de wereld steeds weer opnieuw in een oorlog gestort waarbij miljoenen onschuldige mensen werden gedood.
Maar weet u, zolang de huidige “elite” de touwtjes in handen heeft zullen ze dat blijven doen. U kent toch wel het gezegde :
“Hoe groter geest hoe groter beest” ?
Het hele stel van de z.g. “boven-ons-gestelden” zou moeten worden weggevaagd en vervangen door échte mensen en niet door graaiers, wegkijkers en meer van dat soort.
Ik zal het nú niet doen maar ik kan mij vreselijk opwinden als ik bijv. een Merkel en/of Rutte met hun uitgestreken smoelen hoor zeveren over hun “rijke landen” waarin ’t volgens hen erg goed gaat. Ze zeggen het met droge ogen !! Je moet toch wel tot een zéér minnen soort behoren om zulks uit je mond te kunnen krijgen.
@karton,
Inderdaad. Wij is eigenlijk ‘onze maatschappij als totaal’. Individueel zullen de meesten daarvan elke vorm van uitsluiting en uitroeiing verfoeien. Gelukkig maar.
Toch zien we gelijkertijd zovelen wegkijken, alsof het hen niet aangaat. Ik kan je verzekeren, dat ik het foute binnen welk systeem altijd zal blijven benoemen en weiger me neer te leggen bij onrechtvaardige besluiten van de leiders van toen en nu. Daarin denken we vast gelijk, als ik uw reacties lees.
Dus wij is niet alleen voor de bedrijvers, maar ook op de wegkijkers van toepassing.
Als ik geen woorden heb tot vertroosting, dan heb ik dat zeker ook, omdat het voor mij echt onbegrijpelijk is dat zovelen zo gemakkelijk weer overgaan tot de orde van de dag, hun medeverantwoordelijkheid niet zien enzovoort.
Geachte heer Beetz,
Met het delen van uw familie geschiedenis -en het delen hiervan door, helaas, vele, vele anderen o.a. de heer Lissauer (Etty Hillesum, Marga Minco, Hanny Michaelis)- waarbij het denken stilvalt, vindt het het hardop uitspreken -lezen- van de namen een echo en …
bedankt, Ron Heekelaar
Goed dat deze vreselijke historie verteld blijft. Indrukwekkend en mensontwaardig. Opdat wij nooit vergeten!
[…] Source: OpinieZ Een huis met verhalen […]