Interview met Pieter Omtzigt: “de EU moet veel transparanter!”
Onvoldoende inzicht Tweede Kamer in Brusselse besluitvorming
Foto: Europese Raad - bron: EuraNet Plus Inside
Een van de grote thema’s waar het CDA-kamerlid Pieter Omtzigt al jaren mee bezig is, is transparantie in de EU. Tijdens een van zijn treinreisjes van Brussel naar Enschede vond hij tijd om wat vragen te beantwoorden. Want hij heeft groot nieuws!
Waar was je vorige week?
Ik ben nu onderweg terug vanuit Brussel waar ik een aantal politici heb gesproken over transparantie. Vorige week was ik in Tallinn (Estland), bij de COSAC (Conference of Parliamentary Committees for Union Affairs), een EU-orgaan van nationale parlementen. De COSAC bestaat uit 41 parlementen vanuit 28 lidstaten. Nederland heeft twee leden: de Tweede Kamer en de Eerste Kamer.
Je hebt ook zelf een speech 
gehouden over meer transparantie in de EU?
Dat klopt. Al vier jaar geleden ben ik begonnen met het strijden naar meer transparantie in de EU. Simpel gezegd krijg ik als volksvertegenwoordiger niet de documenten vanuit de EU-besluitvorming, terwijl ik die nodig heb om de regering te controleren.
Hoe bedoel je dat? Je kan die documenten toch gewoon opvragen?
Eigenlijk zou dat moeten, maar zo simpel werkt het helaas niet. Ik heb een hoorzitting belegd en meer recent samen met Renske Leijten van de SP onderzoek laten doen door experts (de Commissie Meijers) naar de besluitvorming in de Raad van Ministers van de EU. En daarna zijn we veel verder gegaan en hebben we een paper geschreven om te presenteren aan de COSAC vergadering. Dit rapport hebben we genoemd “Opening up closed doors: making the EU more transparent for its citizens“.
Over welk EU-orgaan praten we hier, gaat het om Rutte?
Nee, Rutte zit in de Europese Raad. Het gaat hier om de Raden van Ministers van de EU, dat zijn een stuk of 10 raden van 28 ministers van de lidstaten, zij maken daadwerkelijk de wetten in de EU. Een goed voorbeeld is de Ecofin, daarin zitten de ministers van Financiën van alle lidstaten.
En wat is dan exact het probleem?
In een plaatje is het probleem simpel uit te leggen.
Iedere burger heeft een parlement gekozen om de regering te controleren. Leden van de regering zitten in de verschillende raden van ministers. Tijdens deze vergaderingen worden er stemmingen gedaan en besluiten genomen op basis van vertrouwelijke documenten die niet ter beschikking worden gesteld aan de nationale parlementen. Ook kan er niet uit deze documenten worden geciteerd en burgers en nationale parlementen kunnen niet zien wat er in staat. Dit gebrek aan transparantie kaart ik aan en moet verdwijnen. Ik wil weten wat onze minister van Financiën heeft gestemd tijdens een EcoFin-vergadering.
Dus wat is je aanpak geweest?
De route die we gekozen hebben is het verwerven van steun onder de 41 parlementen vanuit de EU. Tijdens de dagen in Estland heb ik veel gesproken met de vertegenwoordiging van landen en we hebben nu al 19 van de 41 parlementen zover dat ze ons vier-punten-plan uit het rapport gaan ondertekenen.
Waarom heeft niet iedereen dit rapport ondertekend?
Niemand is openlijk tegen transparantie, maar sommige ministers vinden het maar wat handig dat niet gecontroleerd kan worden wat ze doen.
Dat is toch vrij typisch in een democratie?
Ik vind het belangrijk dat ik openbaar stem bij elke wet in het parlement zodat jij mij kan controleren. Anders kun jij niet controleren wat ik doe. Dat is de basis van een democratie. Ik constateer dat deze transparantie in sommige EU-organen ver te zoeken is en daarom probeer ik te veranderen wat ik kan. Standaard wil ik dat alle wetgevende documenten openbaar worden gemaakt, zowel in theorie als ook in de praktijk.
Ben je trots op wat je bereikt hebt?
Het is zeer zeldzaam dat je de handtekening van zoveel parlementen onder een brief krijgt, dus 19 ondertekenaars is alvast een mooi tussenresultaat. Sommige landen behandelen de brief eerst in hun eigen commissievergadering, dus ik verwacht zeker nog meer ondertekenaars.
En dan?
Als we alle handtekeningen binnen hebben gaan we deze brief opsturen naar Juncker, naar Tusk en naar Centeno (de opvolger van Dijsselbloem). Als dan de Europese Commissie en het Europees Parlement het ook nog gaan steunen, dan komt er fors druk op de ministers om hun manier van opereren aan te passen.
Dankjewel voor je tijd!
Naschrift Rutger van den Noort:
Het is schokkend om te horen van een Tweede Kamerlid dat bepaalde essentiële ingrediënten voor een goeddraaiende democratie in delen van het EU-systeem ontbreken. Het is goed dat er luizen in de pels (zoals Omtzigt) zijn. Daarnaast hoort in alle realiteit een vorm van intransparantie bij de politiek, soms kunnen bepaalde besluiten alleen maar worden genomen door iets te nemen en iets te geven. Dit verfijnde spel is een vak, waarbij vrijheidsgraden nodig zijn.
Toch zou voor 95% moeten worden gestreefd naar transparantie in de EU-besluitvorming, om het voordeel van de twijfel te krijgen bij de critici. De uitzonderingen zullen er altijd blijven. Wel moet bij 100% van de wetten duidelijk zijn welke regeringen voor of tegen hebben gestemd.
Maar als transparantie de uitzondering is, dan zijn we ver van huis. Uit dit interview wordt eens te meer duidelijk dat de governance van de EU diepgaand hervormd moet worden.
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Klimaat en Milieu17 september 2023Hoezo piekbelasters? Harde stikstofmetingen tonen falen overheidsbeleid aan
Politiek Internationaal21 mei 2023Bilderberg-conferentie symboliseert gestage neergang van het Westen
Politiek Nederland31 december 2022We hebben een laf kabinet dat geen enkel probleem durft op te lossen
Economie6 oktober 2022Remkes’ mislukte zoektocht naar de stikstofsleutel