Het opgeklopte gevaar van nepnieuws

Toen media zoals The Guardian begonnen te berichten over fake news annuleerde ik direct al mijn tickets voor cabaretshows. MSM als The Guardian maakten een oorlog in Irak mede mogelijk door het publiceren van nieuwsberichten die achteraf leugens bleken te zijn.

Uitgerekend dit soort media klaagt nu over zogenaamd nepnieuws. Dan snapt u wel dat ik niet nóg meer ironie in mijn leven nodig heb.

Moord en brand
Fake news is een probleem van alle tijden. Of je nu vandaag de dag een artikel op je Iphone leest of dat je in 500 v.C. een bekendmaking op een kleitablet las. De kans is altijd aanwezig dat het nieuws dat je tot je neemt niet de (hele) waarheid is. Aan de ene kant verbaast het me dus dat gevestigde media anno 2016 opeens moord en brand schreeuwen. Komen ze nu mee, zou je zeggen.

Aan de andere kant verbaast het totaal niet, als men zich realiseert dat het gezanik over nepnieuws pas de kop opstak na de verkiezingsnederlaag van Hillary Clinton. Het was volgens de overwegend Democratisch gezinde Amerikaanse pers tenslotte toch de alt-right die – geleid door Satan Donald zelf – de verspreiding van leugens op zich nam.

Inquisitie
De kruistocht tegen zogenaamd nepnieuws is niets anders dan de Inquisitie in een 21^e-eeuws jasje. Een gevestigde orde die haar monopolie op wat zij als de waarheid ziet wanhopig probeert te behouden in het licht van de nieuwe nieuwsgaring via de sociale media. Ooit werd door autoritaire machthebbers tegen het brengen van onwelgevallig nieuws door middel van geweld, bestraffing en intimidatie opgetreden. Nu klinkt uit de pers de schaamteloze roep om censuur. Deze censuur moet ook nog eens worden gefaciliteerd door de sociale media zelf. Lees: door Twitter en Facebook. En de leiding van deze bedrijven lijkt daar ook nog eens aan te willen meewerken.

Censuur
Nu is censuur op nieuws überhaupt al een slecht idee, maar die ook nog eens uitbesteden aan niet-democratisch gecontroleerde bedrijven slaat werkelijk alles. Censuur is in een vrije, democratische maatschappij uiteraard geen overheidstaak, laat staan de taak van een particulier bedrijf als Twitter. Waarvan een van de grootaandeelhouders een of andere Saoedie-Arabische prins is.

Zeemeermin
Door de voorstanders van bestrijding van nepnieuws wordt beweerd dat de factchecks bedoeld zijn voor overduidelijk parodiërende of fantaserende nieuwssites. De praktijk zal echter uitwijzen dat er ook serieuze berichten van serieuze nieuwsbronnen zullen worden weggemoffeld. Ik herinner me nog dat alle plaatjes op Facebook van de wereldberoemde Deense Zeemeermin waren verwijderd vanwege naakt. Voor de goede orde: het ging hier om de weergave van een standbeeld. Deze actie werd door Facebook ongedaan gemaakt vanwege de vele protestreacties. Maar in de praktijk blijven natuurlijk de meeste ten onrechte verwijderde berichten gewoon weg, felle reacties of niet.

Bullshit
Hoe creatief de argumentatie voor de beoogde nepnieuws-verwijdering ook moge zijn, het blijft censuur. De burger is blijkbaar niet in staat om zelf een oordeel te vellen. En dat is vreemd, want ieder mens heeft al een mechanisme om het hoofd te bieden aan nepnieuws: de Bullshitdetector. Het begrip werd ooit geintroduceerd door Geenstijl en zou wat mij betreft nu direct moeten worden opgenomen in de Dikke van Dale.

Een voorbeeld. Stel dat u op Facebook aan het scrollen bent en u komt plotseling de volgende kop tegen: Rutte belooft kiezers €1000. Grote kans dat u hardop uitroept ‘Bullshit!’, omdat u op uw klompen wel aanvoelt dat dat grote onzin is. Dát is uw eigen Bullshitdetector en die behoort aan te staan bij elk nieuwsbericht dat u leest.

Want mensen kunnen zelf factchecken. Iedereen bezit zelf over het vermogen om onzin op te sporen. In plaats van inhoud weg te censureren moeten we ons juist focussen op het verder ontwikkelen van onze eigen onzindetector. Dat is de beste manier om nepnieuws te herkennen. En immens veel beter dan overijverige censoren die ook échte nieuwsberichten verwijderen.

De kern van de zaak is dat wij hier in de Westerse wereld helemaal geen Ministerie van Waarheid nodig hebben. En al helemaal niet in de vorm van een commercieel bedrijf met een moreel kompas in Saoedi-Arabië.

===============================================================
Foto: The Worst Thing about Censorship by Tyler Menezes is licensed under CC BY-SA 2.0
===============================================================

Over de auteur

Victor Weerensteijn

Recent gepubliceerd

Archief

• Politiek Nederland2 februari 2018Open brief aan Eerste Kamer: WEG met de Donorwet!
• Politiek Nederland11 oktober 2017Bye bye, raadgevend referendum!
• Linkse politiek2 september 2017In Venezuela is de waarheid landverraad
• Joden4 mei 2017Dodenherdenking: Less is More