Het slepende gezever over multicul en diversiteit

Het publieke debat omtrent immigratie en integratie zit nog steeds muurvast. Suggereren dat “de multiculturele samenleving mislukt zou zijn”, wordt gepareerd met “hoe kan je dat nou zeggen, Nederland IS een multiculturele samenleving!”.

Het is weliswaar een feit, divers is het wel, maar je kan toch op zijn minst vaststellen dat het collectief van parallelle gemeenschappen en culturen, die op gespannen voet met elkaar leven, niet het idee was dat men oorspronkelijk voor ogen had.

Ebru Umar, die op Erdogan stemmende Nederlandse Turken zag als indicatie voor het niet geslaagd zijn, kreeg er van langs van Sunny Bergman. Wierd Duk, die wees op al jaren beschikbare data dat Turken en Marokkanen bij voorkeur binnen de eigen gemeenschappen trouwen, eveneens. Islam noemen als verklaring is al helemaal not done, want dat werkt ‘polariserend’. En polarisatie is de schuld van Geert Wilders. Of, als je Sylvana Simons mag geloven, de schuld van een koloniaal, racistisch, wit systeem dat minderheden onderdrukt en uitsluit. Standaard intersectioneel feministische feitvrije retoriek doorspekt van buzzwords. Geen zinnig gesprek mee te voeren. Hopeloos.

Academische kringen
Vreemd is echter dat in academische kringen debat wel gewoon mogelijk is. Al in 2013 verscheen het boek Superdiversiteit – een nieuwe visie op integratie van socioloog Maurice Crul, professor aan de Erasmus Universiteit en tevens houder van de leerstoel Onderwijs en Diversiteit aan de VU. Het boek is onderdeel van een grootschalig Europees onderzoek, genaamd Elites: Pathways to Succes, naar intergenerationele mobiliteit van migranten, met een focus op de tweede generatie.

In het voorwoord wordt al meteen duidelijk aan welke zijde van het politieke spectrum Crul zich bevindt. Hij schrijft:

“…We zijn ondertussen beland in het post-Wilders tijdperk. Niet omdat Nederland is veranderd, maar omdat Wilders politieke zelfmoord heeft gepleegd. Voorlopig zal geen enkele partij zich wagen aan een coalitie met zijn partij. Wilders lijkt zijn greep op het integratiedebat te verliezen. Langzaam worden de scherven opgeruimd van wat hij met zijn populistische retoriek heeft kapotgemaakt in onze samenleving. Een antwoord op zijn visie blijft echter vooralsnog achterwege. De polarisatie die Wilders nastreefde laat ons een raar leeg en misselijk gevoel na. Het is tijd om die leegte te vullen met een nieuwe visie op integratie…”

Om te vervolgen met de speech van Nasrdin Char, die het winnen van een “FOKKING Gouden Kalf” aangreep om een politiek statement te maken. Met de passie van Char zegt Crul dit werk geschreven te hebben. Prima, transparantie is altijd prettig. Het voorwoord klinkt als hetgeen bij talkshows wordt gezegd, maar al in de introductie verdwijnt elke gelijkenis.

Amsterdam als superdiverse stad
Crul erkent dat multiculturalisme als idee heeft afgedaan, maar dat multi-etnische “superdiverse” (wanneer de autochtone populatie niet langer de meerderheid vormt) steden, zoals Amsterdam, reeds een feit zijn en deze beweging niet te stoppen is. Ook erkent Crul dat links verantwoordelijk kan worden gehouden voor het falen van de multiculturele samenleving, met de introductie van cultuurrelativisme. Niet enkel de sociaal-democraten en socialisten, die in de arbeidsmigranten natuurlijke bondgenoten zagen en deze romantiseerden als de “moderne verbeelding van uitbuiting en onderdrukking”, maar ook de linkse elite:

“…De naoorlogse links-intellectuele generatie schrijvers, wetenschappers en kunstenaars benadrukte tegelijkertijd, in het verlengde van de opdracht om fascisme nooit meer een kans te geven, het gevaar van het geloof in de suprematie van de westerse beschaving. Het idee van gelijkwaardigheid van culturen en religies, het cultuurrelativisme, werd het hart van het multiculturalisme. Begrip kweken voor – of tenminste een zekere tolerantie vragen ten aanzien van – ‘niet-westerse’ culturele en religieuze gewoontes was de regel. Dit gedachtegoed werd in toenemende mate op de proef gesteld op het moment dat sommigen uit naam van diezelfde religieuze of culturele gewoontes de rechten van andere minderheden (Koerden, christen-Turken of Alevieten) of vrouwen of homoseksuelen bedreigden. In feite werd in naam van het multiculturalisme om tolerantie gevraagd ten aanzien van intolerantie…”

Daar valt weinig aan toe te voegen, het zijn “de puinhopen van Paars”. In plaats van – met de kennis van nu – het volkomen absurde en perverse idee van cultuurrelativisme te verwerpen, betoogt Crul dat het tijd is om met een post-multicultural-strategy te komen, als alternatieve visie voor het rechtse geluid van dwang tot aanpassing.

Correlatie en causaliteit
Zegeningen tellen, lijkt de beoogde oplossing te zijn van Crul. Anekdotische succesverhalen van de tweede generatie aanhalen door hun positie, maatschappelijke status en sociale mobiliteit gemakshalve gelijk te stellen aan mate van integratie. Me dunkt, dat het feit dat er succesverhalen bestaan, afdoende aantoont dat de complottheorie van Sylvana het raam uit kan. In een werkelijk onderdrukkend wit regime zouden minderheden niet eens gelijke rechten hebben en bestond wetgeving tegen discriminatie niet. Ze kan terug naar de tekentafel.

De hypothese van Crul is redelijker, een soort Sylvana-ultralight. In de kern hanteert hij het klassieke argument van socialisten, namelijk dat van de onderdrukte onderklasse. Crul betoogt dat de mate van het omarmen van progressieve waarden, die leiden tot integratie en vervolgens tot succes, afhankelijk is van sociaal-economische factoren. Dit zal ongetwijfeld blijken uit statistiek, maar correlatie is niet hetzelfde als causaliteit. Het zou evengoed andersom kunnen werken: het omarmen van progressieve waarden leidt tot verbetering van de sociaal-economische positie. Waar rechts pleit voor de stok, wil Crul het nogmaals proberen met een bos wortels, maar in tegenstelling tot vroeger, nu zonder bemoeienis. Dat is het “vernieuwende”.

Laat emancipatie maar aan de succesvolle anekdotes in de tweede generatie, zegt Crul. Laat ze zelf het wiel uitvinden. Dat is empowerment. Leg ze onze normen en waarden niet op, ze komen er heus vanzelf mee. Tofik Dibi betoogde onlangs hetzelfde. Een jaartje geen bemoeienis en homofobie zal verleden tijd zijn. Als je de gemeenschap maar even zelf de gelegenheid geeft.

Succesverhalen
De onderbouwing van Crul in het boek baseert zich op data uit onderzoek binnen de Turkse migrantenpopulaties (prettig, want die zijn nu ook onderwerp van debat) in Europa en de tweede generatie. Het zou moeten aantonen dat zijn theorie, gebaseerd op succesverhalen van de tweede generatie, al reeds in de praktijk zou werken:

“Zij zijn het die zelf de thema’s oppakken waardoor het multiculturalisme onder vuur ligt: de gelijkheid van mannen en vrouwen en het recht om over je eigen seksualiteit te beslissen. Zij zijn het die het recht van meisjes om door te studeren bevechten en zij maken zelf de weg vrij voor vrouwen om de arbeidsmarkt op te gaan. Zij staan voor de vrijheid om je eigen levenspartner te kiezen en eisen het recht op zelf te beslissen over hun seksualiteit.”

Hier valt rustig over te debatteren. En er is genoeg tegenin te brengen. De brede steun voor Erdogan bijvoorbeeld. Turkse Nederlanders, hier geboren, die zich meer verbonden voelen met het islamiserende Turkije. En zoals bij Pauw aan tafel al werd opgemerkt, wordt er bij hoger opgeleiden thuis ook met regelmaat gewoon Turks gesproken.

Blijkbaar is sociale mobiliteit niet simpelweg door te trekken naar de mate van integratie. Zo is Ebru bijvoorbeeld volgens de criteria een succesverhaal, maar zijn de mannen van Denk dat ook. De volksvertegenwoordigers. Met topinkomens. Ze vertegenwoordigen praktisch alle onzin die Erdogan propageert. En haten eigenlijk alles waar Nederland voor staat. Vrijheid van meningsuiting voorop.

Democratie en verbondenheid
Integratie lijkt derhalve eerder samen te hangen met de verbondenheid die iemand voelt met de seculiere democratie Nederland en haar humanistische grondslag en vrijheden, dan dat het een centenkwestie is. “Superdiversiteit” mag dan wellicht realiteit en toekomst zijn, maar kansen voor een “hoopvol alternatief voor rechts” biedt het niet. Eerder benoemt het enkel een zeer zorgwekkende demografische trend.

Het idee dat als iedereen minderheid wordt, identiteit er steeds minder toe doet, ook. Een soort “als we allemaal verdeeld zijn, is niemand meer verdeeld”. Zonder dat er een oplossing voor de parallelle samenlevingen wordt gevonden, voorzie ik juist meer polarisatie en verworven vrijheden, die steeds meer onder druk komen te staan.

Met hippe slogans als “vier de verschillen!”, holle frasen als “we moeten verbinden”, en roepen dat we naar “inclusiviteit en diversiteit” toe moeten, komen we er niet. Het is gewoon multiculturalisme (het achterhaalde idee) en cultuurrelativisme (het slechte idee) in een nieuw jasje.

Is het wellicht een idee de normen, waarden en wetgeving die in Nederland gelden, leidend te laten zijn? En te verwachten dat iedere ingezetene, die rechten geniet, tevens van de voorwaarden doordrongen is? En dat het absurde idee van tolerantie voor intolerantie eindelijk eens definitief het raam uit kan? Of wordt dat nog steeds gezien als not done door het “nieuwe-links” van tegenwoordig? En waarom eigenlijk? Enkel omdat het teveel op “rechts” lijkt? Dat lijkt me nauwelijks een steekhoudend argument.

Wensdenken
Crul mag dan wel afgeven op zijn wensdenkende voorgangers, hij is zelf niet echt veel beter. En zijn ‘vergezicht op integratie’ kan de kliko in, achterhaald door de werkelijkheid. Met de derde generatie, kinderen van zijn ‘succesvolle tweede’, weet men onderhand al helemaal geen raad meer. “Laat de gemeenschappen het zelf oplossen”, weerklinkt ook steeds vaker. Benieuwd van wie ze dat idee hebben.

Ik zou ook graag van Crul willen weten waarom hij denkt dat nieuwe generaties onze “minderheden” “empoweren” door ze wijs te maken, dat ze achtergestelde slachtoffers zijn van het westerse systeem. En hoe is het propageren van een dergelijk polariserend idee op enige wijze “hoopvol” voor de toekomst van onze samenleving?

De Nederlandse cultuur is immers bepaald niet datgene waaraan ze zich dienen te ontworstelen.

bronnen:
[1] Superdiversiteit, een nieuwe visie op integratie. Crul, Schneider en Frans Lelie (2013
[2] Homepage Elitesproject.EU

Over de auteur

Arend-Jan Smit

Emigrant, huisvader en microblogger. Met soms wat macro.

Recent gepubliceerd

Archief

• Feminisme23 maart 2017Feministisch Gender Gap riedeltje klopt niet
• Feminisme14 maart 2017Deugende feministische en inclusieve stem-adviezen
• Cultuur21 februari 2017Baudets ijle herwaardering van het christendom
• Feminisme5 februari 2017Onwil tot integratie leidt tot gelijkheidsdwang