Peilingen zijn dagkoersen

Politici zijn niet geïnteresseerd in peilingen. Want peilingen, zeggen ze zelf, zijn dagkoersen. Over een week zien ze er weer heel anders uit. De enige peiling die telt is de verkiezingsuitslag.

Niemand gelooft dit natuurlijk en het klopt ook niet. Wat politici ook mogen beweren in de media, in werkelijkheid hebben ze maar voor één ding echt belangstelling: hoe doet mijn partij het bij Maurice de Hond of Ipsos? Met trillende vingers openen ze het mailtje met de uitkomsten van het laatste opinieonderzoek. Zijn ze gestegen? Zijn ze gedaald? Hoe scoren de concurrenten? Om die vragen draait het in de politiek. Iedereen die dat ontkent, liegt dat hij barst.

Politieke partijen hechten zoveel waarde aan peilingen dat die een self-fulfilling prophecy worden. Sta je er goed voor, dan schrijd je vol zelfvertrouwen over het Binnenhof, de borst vooruit, een triomfantelijke glimlach om de lippen. Niets kan je deren, want je bent een winnaar. En doordat je je als een winnaar gedraagt, stijg je de week erop meestal opnieuw. Het bandwagon-effect noemen wetenschappers dat. Kiezers stemmen het liefst op een partij die in de lift zit, want ze willen bij de winnaar horen.

Sta je daarentegen in de polls op zwaar verlies, dan ben je voortdurend in de verdediging. Je achterban mort, je partijbestuur sputtert, de roep om je aftreden zwelt aan. Op de ledenraad moet je je in allerlei bochten wringen om het vege lijf te redden. In de hoop op een beter resultaat bij De Hond c.s. ga je wild om je heen slaan. Meestal maak je het daarmee alleen maar erger, want aan wild op zich heen slaande verliezers heeft de kiezer een broertje dood.

In de praktijk hebben peilingen dus een enorme invloed op de gang van zaken in politiek Den Haag. Een te grote invloed, hoor je vaak. Politici volgen niet hun ideologie of hun verstand, maar laten zich leiden door de polls. Het probleem is dat daar weinig aan te doen valt. Peilingen verbieden is uiteraard geen oplossing. Democratie kan niet bestaan zonder het vrije woord en de vrije drukpers. En dus worden we bijna wekelijks getrakteerd op beelden van Diederik Samsom en Hans Spekman, die zich in de onmogelijkste bochten wringen om uit te leggen waarom ze ondanks alweer een nieuw dieptepunt in de kiezersgunst toch maar vrolijk blijven doorgaan. Nou ja, vrolijk. Het imiteren van een oorwurm gaat beiden steeds beter af.

Zo houdt iedereen elkaar bezig. Peilingbureaus storten hun virtuele winst- en verliesrekeningen uit over de politieke partijen. Die partijen halen voor de bühne hun schouders op, maar ondertussen. En kiezers letten bij het bepalen van hun keuze scherp op wat De Hond uit zijn hoge hoed tovert.
Terwijl peilingen zelden kloppen met verkiezingsuitslagen, zoals iedereen zonder moeite kan constateren. Zeker als de verkiezingen nog ver weg zijn, is hun voorspellende waarde laag. Want wat politici steeds zeggen – maar niet echt menen – is wel degelijk de waarheid. Peilingen zijn dagkoersen.

Over de auteur

Ada de Boer

Psycholoog

Recent gepubliceerd

Archief

• Cultuur3 december 2019Nog even over de Zwarte Piet-heisa
• Islam/Moslims8 september 2017VPRO-documentaire negeert duistere kant Bosnische islam
• Islam/Moslims25 mei 2017Het eeuwige keukentrapje na een aanslag
• Politiek Nederland2 juni 2015Peilingen zijn dagkoersen