Ook in de Oekraïnecrisis is debat beter dan censuur
Laat verschillende meningen aan bod komen
Foto: 
De vrijheid in het Westen ligt onder vuur. Niet alleen door oorlogsdreiging, maar ook door onze reactie daarop. Geloven we nog in de vrijheid van meningsuiting? De vrijheid van pers? Het vrije debat? De roep om censuur klinkt al jaren en nu Rusland Oekraïne is binnengevallen grijpen bestuurders hun kans. Russische zenders worden verboden en elke journalist of omroep die ‘verkeerde’ geluiden laat horen, wordt aan alle kanten belaagd. Deze weerstand tegen debat komt uit de samenleving zelf, schrijft Maaike van Charante.
Draagvlak voor censuur
De verbodsgrage bestuurders kunnen rekenen op draagvlak onder de bevolking. Veel mensen lijken niet te begrijpen hoe essentieel het vrije debat is voor een vrije samenleving. Zij trekken zich terug in de bunker van het eigen gelijk en willen geen andere meningen horen. Sommigen gaan zelfs zover om andere meningen ‘kwetsend’ te noemen. Hoe werkt dat in hun hoofden?
Gisteren werd mij tijdens 'n lezing in 'n bibliotheek gevraagd of ik vind dat de boeken van alle Russische schrijvers verwijderd moeten worden. 'Natuurlijk niet,' zei ik. Vervolgens was ik 'n #Poetinfan en 'n #landverrader. Ik schrok ervan. Maar dit is wat massapsychose doet.
— Erick Overveen (@overveenerick) March 3, 2022
Kwetsende meningen
Een debat is per definitie ongemakkelijk. Je hebt ergens een mening over gevormd en dan komt een ander met tegenargumenten of met nieuwe feiten. Je wordt gedwongen om na te denken. Je moet misschien je mening bijstellen. Je had je met een zaak of persoon vereenzelvigd, je voelde sympathie, en nu ligt het toch anders. Dat is niet alleen een kwestie van argumenten afwegen, er zit ook een emotionele kant aan, een stukje verlies.
Mensen die hun eigen gevoel centraal stellen – ook wel snowflakes genoemd – verdragen dit ongemak niet. Zij willen niet onzeker zijn, niet twijfelen, niet over hun overtuigingen na hoeven denken. Ze willen een safe space, een veilige ruimte. De woordspelletjes hieromheen spelen een grote rol. Een onwelkome mening heet ‘agressie’ en het debat zelf is dan ‘kwetsend’. De onwil om na te denken wordt ‘het recht op veiligheid’. Degene die anders denkt en dus de ‘agressie’ pleegt en ‘onveiligheid’ veroorzaakt, wordt een bedreiger.
Andersdenkenden moeten zwijgen
Wie zo redeneert, komt makkelijk tot de volgende stap: de bedreiging moet voorkomen worden. Het risico op het ongemak van nadenken moet vermeden worden. Zelfs de kans dat anderen gaan nadenken moet voorkomen worden, want die anderen zouden met hun ‘kwetsende’ twijfels jouw safe space kunnen verstoren. De oplossing? Andersdenkenden moeten niet alleen in jouw bijzijn zwijgen, maar overal. Een duidelijk voorbeeld van dit gedrag zien we in onderstaande video.
At the University of North Texas in Denton, far-left activists shut down the Young Conservatives of Texas (@YctUnt) event featuring the father who lost custody of his trans child. The radicals pounded on the table & shouted, “F— you, fascist” over & over.pic.twitter.com/QRIAXcWBZK
— Andy Ngô 🏳️🌈 (@MrAndyNgo) March 3, 2022
Wie is de fascist?
Studenten hadden een vader uitgenodigd om zijn persoonlijke verhaal te vertellen, een verhaal dat misschien wel twijfel zou zaaien over transactivisme. Dat was voor de schreeuwers in het filmpje – die overigens niet bij dit verhaal aanwezig hoefden te zijn – genoeg reden om de bijeenkomst te verstoren en de vader het spreken onmogelijk te maken. Dat ze de vader een fascist noemden is ironisch. Juist fascisten legden – vaak met geweld – andersdenkenden het zwijgen op; deze activisten gedroegen zich dus zelf nogal fascistisch.
Kenmerk van onze tijd
Nu zijn er altijd wel onvolwassen drammers die niet na durven te denken, maar het lijkt wel alsof het er nog nooit zoveel waren. Het is een kenmerk van onze tijd. Een andere mening is voor hen niet iets om met interesse naar te luisteren, is niet iets om te onderzoeken, maar een bedreiging. Het is desinformatie, vijandige propaganda of nepnieuws. Al jaren horen we dat dit enorm gevaarlijk is, minister Ollongren begon er zelfs een campagne tegen.
Het nepnieuws van Ollongren
In maart 2019 zei Ollongren hierover bij Jinek: “Want dat is het idee, dat je met bots en trollen, echt met nepaccounts nieuws kunt verspreiden, of nieuws dat er is, kunt uitvergroten. Mensen, groepen tegen elkaar kunt opzetten door een beetje beide kanten te belichten.” Wat is dat eigenlijk, “Nieuws dat er is, uitvergroten”? Hiermee bedoelde Ollongren: aandacht besteden aan nieuws dat zij liever wilde negeren. Dit wordt nog duidelijker in: “een beetje beide kanten belichten.”
Wat de minister hier in feite verkondigde was dat het geen goed idee is om een debat te voeren. Volgens haar logica ‘zet je groepen tegen elkaar op’ als je wat meer nuance toelaat. Blijkbaar vond de minister het gevaarlijk om ‘een beetje beide kanten te belichten,’ zij vond het maar beter als mensen alleen kijken naar de kant die de overheid aanwijst. En ook toen al benadrukte Ollongren voortdurend het gevaar van Russische desinformatie, al heeft ze hier nooit enig bewijs voor kunnen geven.
Twee kanten
De protesten destijds tegen deze ‘nepnieuwscampagne’ van Ollongren werden vaak weggewuifd. Het gevaar van Russische desinformatie was immers veel groter? Wie kritiek had op regeringsbeleid of iets zei waar Poetin blij mee zou kunnen zijn, was automatisch een ‘Poetinvriendje’ en werd misschien zelfs wel betaald door de Russen. Maar, zoals uit onderstaande tweets blijkt, brengt een echt debat met informatie van twee kanten juist nepnieuws aan het licht.
https://t.co/OZXCQ3GoDd Daar is dit een prachtig voorbeeld van….Dit zijn gewoon vaststaande feiten die te checken zijn.Alleen daar horen we je niet over?
— Nilliz (@Nilliz81) January 19, 2018
NOS-nepnieuws gedebunked door RT
In het filmpje hierboven bracht de NOS onbeschaamd nepnieuws over Poetin. Van wie zijn de beelden die dit nepnieuws aan het licht brachten? Van RT (Russia Today), een door het Kremlin gesponsord nieuwskanaal. En hier wordt het interessant. Laten we ons vooral geen illusies maken over de journalistieke onafhankelijkheid van RT, maar in dit geval kan je stellen dat het debat werkte. De NOS loog, Russia Today kwam met de feiten. De waarheid won.
EU Commissie verbiedt RT en Sputnik
Deze week besloot de Europese Commissie om RT en Sputnik – een ander pro-Russisch nieuwskanaal – te verbieden. Vicevoorzitter van de Europese Commissie Vera Jourová: “We zijn allemaal voorstander van de vrijheid van meningsuiting, maar die mag niet misbruikt worden om oorlogspropaganda te verspreiden.” Eerst een lege steunbetuiging aan die vrijheid, en vervolgens een besluit tot censuur. Alle EU-lidstaten zijn het ermee eens, maar: verenigingen van journalisten protesteren.
Secretaris Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ): “Ik snap heus dat het niet goed voelt om door de staat aangestuurde media uit Rusland vrij baan te geven, maar de staat hoort niet te bepalen wat burgers wel en niet mogen lezen. Wat is de volgende stap? Het verbieden van Fox News?” Bruning heeft een goed punt: al zullen deze zenders ongetwijfeld gekleurd nieuws brengen, mogen vrije, volwassen burgers alsjeblieft zelf uitmaken wat ze interessant vinden?
Onverstandig idee om RT en Sputnik te gaan weren/verbieden in Europa.
Laten we aub ons blijven onderscheiden als rechtsstaat en burgers zelf laten kiezen. Wetsovertredingen wel aanpakken, maar niet zoals Rusland zenders gaan verbieden!— thomas bruning (@thomasbruning) March 1, 2022
Het grootste gevaar is eenzijdigheid
Het is absoluut niet zo dat alle nieuwskanalen even betrouwbaar zijn. Sommigen willen oprecht objectief nieuws brengen, maar maken soms fouten. Anderen zijn erop uit om de nieuwsconsumenten een kant op te sturen, maar ook zij kunnen wel eens gelijk hebben. En het grootste gevaar voor de nieuwsvoorziening is niet dat sommigen gekleurd nieuws brengen; het grootste gevaar is eenzijdigheid. Juist waar twee uitersten elkaar tegenspreken en elkaar dwingen om met feiten te komen, daar kan de waarheid aan het licht komen.
Ongehoord Nieuws
En dat geldt niet alleen internationaal, het geldt ook binnen Nederland. We hebben een nieuw geluid binnen de NPO: Ongehoord Nederland. Deze omroep trekt ten strijde tegen de vermeende eenvormigheid in de media, en de eerste uitzendingen van Ongehoord Nieuws – midden in de Oekraïnecrisis – leken wel een steen in een vijver. ON laat inderdaad een andere kant horen – ook eenzijdig, maar wel anders – en is dus naar mijn mening een aanvulling.
Net #OngehoordNieuws gekeken en ik vind het een waardevolle aanvulling.
Pluspunt: #Baudet uit laten praten EN kritisch bevragen. Want ja: waarom veroordeelt hij de Russische inval niet gewoon? In inderdaad: zo onschuldig is #Poetin niet.#Debat👍 is 1000 keer beter dan #censuur— Maaike van Charante (@Repelsteeltje21) March 1, 2022
Foute politici aan het woord laten
Zo werd het door velen niet opgevat. De interviewer – Ahmed Aarad – was niet kritisch genoeg! Hij had andere vragen moeten stellen! Hij had Baudet niet uit moeten laten praten! Wat deze critici in feite zeiden: Ongehoord Nieuws had hetzelfde moeten zijn als de andere nieuwsprogramma’s. Deze mensen zijn blijkbaar overtuigd van een of andere magische kracht waardoor foute politici het publiek kunnen misleiden. En daarom mag je hen niet echt aan het woord laten, al geldt dit verbod natuurlijk niet voor de gladjakkers van andere partijen…
Ooit analyseerde ik een uitzending van Nieuwsuur waarin precies deze bangelijke houding een debat tussen Thierry Baudet (FvD) en Rob Jetten (D66) saboteerde. Maar waarom die angst voor het debat? Laat iemand als Baudet maar eens toelichten waarom hij het nodig vindt om Poetin schoon te praten. En ja, natuurlijk had Ahmed nog meer vragen kunnen stellen – misschien harder door kunnen pakken – maar het was al beter dan de kneuterigheid waarmee veel andere omroepen politici (van die andere partijen) ontvangen.
Klachten tegen Ongehoord Nederland
De NPO-ombudsman gaat klachten tegen Ongehoord Nederland onderzoeken. Klachten over een ‘grappig’ filmpje waarin asielzoekers de vraag krijgen hoe ze aan hun fietsen kwamen, die kan ik me nog voorstellen. Maar klachten over ‘onjuiste informatie, desinformatie, en gebrek aan onpartijdigheid’? Wat een kolder. Alle omroepen bezondigen zich hieraan, en een omroep die een tegengeluid laat horen, is alleen hierom al waardevol.
Wees niet bang voor debat
Wat zijn de motieven van degenen die zo graag Russische zenders verbieden of overhaast klachten indienen tegen Ongehoord Nederland? Er zullen vast politici en bestuurders zijn met totalitaire neigingen, lieden die zo antidemocratisch zijn dat ze gewone burgers slechts als stemvee of werkpaarden zien. Maar in de meeste gevallen gaat het vermoedelijk om bange mensen die erg weinig vertrouwen hebben in het beoordelingsvermogen van luisteraars.
Tegen die mensen zou ik willen zeggen: wees niet zo bang. En besef dat juist de eenzijdigheid van veel media mensen vatbaar heeft gemaakt voor complottheorieën. Laat alsjeblieft verschillende meningen aan bod komen. Laat mensen met elkaar in debat gaan, zonder dat zo’n debat stuk gemodereerd wordt. Dan zijn de meeste volwassen Nederlanders heel goed in staat om hun eigen mening te vormen.
Dat snowflakes de universiteiten veroveren is al erg genoeg, maar laten we diversiteit van meningen in de media toejuichen. Want als wij afwijkende meningen gaan verbieden, doen we dan niet precies wat wij Rusland verwijten? Zoals Ruslandkenner en journalist Hubèrt Smeets het zegt: ‘Als pluriforme democratie moet je in de praktijk brengen wat je predikt, ook in oorlogstijd.’
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Media6 september 2023Wie de PVV en FVD uitsluit, kan net zo goed D66 uitsluiten
Migratie2 september 2023Immigratie moet hét verkiezingsthema zijn
Politiek Nederland26 augustus 2023Nederland snakt naar inhoudelijke verkiezingscampagne
Politiek Internationaal7 augustus 2023Familie Biden in de verdachtenbank
Laatst was Kees van der Pijl aan het woord over: de pandemie van de angst. Ik ben bang dat door de jarenlange angstcampagnes van de overheid zoveel mensen zo ongelooflijk bang zijn geworden, dat zij geen enkele andere mening kunnen verdragen, zij zitten aan hun limiet wat zij aan kunnen. Een andere mening verhoogt de angst alleen, zij houden zich vast aan de leugens van de overheid. Er zijn zoveel korte lontjes, naar mijn mening voortkomend uit de angstcampagnes. Rutte had al heel lang geen gezag meer dus misbruikte hij de mensen angst aanjagen en al die zogenaamde gevaren maken dat mensen denken zich meteen te moeten verdedigen om zich nog veilig te voelen. Naar mijn mening is er maar een weg: doorgaan met tegen berichten om dat deel van de bevolking en die is groeiende, zelf te laten beslissen wat kan kloppen en wat niet, maar het niet op laat leggen door media.Er zijn afspraken gemaakt na de val van de muur tot hoever de NAVO/Eu konden gaan en daar zijn ze ver over heen gegaan, Rusland reageert daarop. Praat ik daarmee een oorlog goed? Nee, maar er zijn twee schuldigen in een dit conflict en dat zou aan bod moeten komen en niet alleen Poetins. reactie. Ik zag laatst een debat in de Tweede Kamer waarin Baudet uitleg gaf over zijn mening t.a.v. de oorlog in Oekraïne. Het CDA/GL/Omtzigt,D66 eisten: veroordelen, geen enkel argument. Baudet bleef met argumenten uitleggen, de reacties bleven: veroordelen. Klaver had ook als reactie: geen informatie meer naar FVD, de man is van alle kennis gespeend en kan alleen maar eisen dat degene die een andere mening heeft moet verdwijnen, maar Sjoerdsma van D66 maakte het helemaal bont, de haat spoot uit zijn ogen, hij was buiten zinnen van woede.En dat alles ging over een andere mening. Is dat volksvertegenwoordiging?Weerzinwekkend!
Wat mij opvalt is het “generaliseren”. Alle Russen zijn plotseling ontzettend slecht. Boeken van Russische schrijvers moeten verbrand worden, muziek van Russische componisten,…
En zelfs mijn collega met een Russische naam moet zichzelf continue verantwoorden.
Massapsychose.
Maar we mogen geen Marokkanen generaliseren, die oververtegenwoordigd zijn in de criminaliteit, of die zogenaamde “religie van vrede”, met aanhangers die zichzelf opblazen bij een concert voor tienermeisjes, of met vrachtauto’s door winkelend publiek rijden, enz, enz…..
Selectieve verontwaardiging, het stinkt naar Soros en WEF, dit allemaal….
Ik vraag me als oudere Nederlander bijna dagelijks af, wanneer heeft de omwenteling in onze democratie plaats gevonden.
Is het de toestroom geweest van gastarbeiders, asielzoekers, gelukszoekers.?
De EU met al zijn bemoeizucht.?
De uitsluiting van kiezers die een andere mening ventileren dan het kartel.?
Mijn ervaring is dat de laatste drie MP van Nederland, meer kapot hebben gemaakt dan goed is voor onze democratie.
Kiezers als oud vuil bij de kliko plaatsen is in een democratie asociaal.
En laten we vooral WEL luisteren naar de argumenten en zienswijze van de initiatiefnemers van het Oekraïne referendum, deze dames en heren hebben tegen wil en dank, een deel van het gelijk aan hun kant en daarmee bewezen kennis van zaken te hebben .
Maar dat toegeven zo vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen gaat D66, GL en de VVD te ver. Het inlegvel was niet de wens van een meerderheid.
Waarmee ik niet zeg dat we Poetin zijn gang moeten laten gaan. Maar iedereen die het afwijkend ziet van wat de M.S.M ons voorhouden Poetin-Lover noemen is het doodslaan van het debat. Zoals we de term Wappie inzetten voor critici m.b.t de Covid maatregels.
Kok, Balkenende en Rutte deze personen hebben de boel geflest en de democratie ondergraven.
Dit alles is geplant
Hoge inflatie noem maar oorlog
Dit zijn de plannen van Sigrit en Rutte WEF
En nu doen of hun neus bloed.
Waar we middenin zitten is prachtig geanalyseerd door Mattias Desmet met zijn beschrijving van mass formation, een soort staat van hypnose waar mensen in worden gebracht door de MSM zodat ze elke vorm van rationaliteit en redelijkheid verliezen. Het is exact hetzelfde proces wat in nazi-Duitsland en in communistisch Rusland heeft plaatsgevonden. Het is op zijn minst opmerkelijk dat dezelfde mensen die twee jaar lang lockdowns toejuichden omdat elk mensenleven telt, nu het hardst schreeuwen om totale oorlog met Rusland. Waarbij zelfs termen als de Derde Wereldoorlog om je oren vliegen. Gelukkig lukt het niet om iedereen te hypnotiseren.
“De NOS loog, Russia Today kwam met de feiten. De waarheid won.”
Maar vervolgens werd Russia Today verboden in het Westen.
Want het is niet de bedoeling dat westerlingen andere opinies te horen krijgen, want dan zouden ze genuanceerd kunnen gaan denken over de situatie in Oekraïne.
De bedoeling van het verbod op Russia Today is dat we generaliserend gaan denken over alles in Rusland, want zonder berichtgeving geen nuancering, geen afweging van argumenten.
Emotie moet de boventoon voeren, want emotie maakt dat mensen achter de leider aan hollen. Dat mensen alleen nog maar willen ‘deugen’, laten merken dat ze aan de goede kant staan. Europeanen zijn bereid om hun eigen verstand in te leveren als ze in ruil daarvoor een luxe en goed verzorgd leven terug krijgen.
De NOS is overigens net zo Staatsgesponsord als Russia Today.
Zo verdwenen goede journalisten naar positie elders omdat een van de belangrijkste uitgangspunten van de journalistiek, hoor een wederhoor ,niet meer door de beleidsmakers werd getolereerd .
De slogan van Goebbels geef mij de media dan krijg je het volk werkt prima in Nederland.
Eigenlijk heeft Soros en het WEF, geef de beestjes maar een naam, het al prima voor elkaar. De duizenden Russen die nu via allerlei postings op velerlei kanalen afstand nemen van Putin en de Russische geschiedenis. Om verdrietig van te worden.
Zouden de Nederlanders ook zo dapper zijn met overal te posten dat ze afstand nemen van Rutte en Kaag na jarenlang wanbeleid ?
Oeps….neen natuurlijk niet. Wij hier zitten immers in een dictatuur die je nietag benoemen.
Maar o o o wat is Putin een slechte man, een dictator….
Zo is het. In een open debat poneren deelnemers tegenstrijdige stellingen om elkaar vervolgens met woorden te lijf te gaan. Dat mag spetteren, dat moet! En bij een goed debat eindig je óók open zodat het aan de toehoorders wordt gelaten op onderzoek uit te gaan. Mooi geschreven weer Maaike! “Het grootste gevaar is eenzijdigheid” zou bij iedereen thuis op een tegeltje moeten staan.
Persoonlijk stel ik mij op dezelfde wijze op als wijlen Theo van Gogh dat voor het vrije woord is gestorven. Iedereen mag zeggen wat hij of zij wil. De enig goede oplossing daartoe is om de situatie geheel en al om te keren; niet de zender is verantwoordelijk voor wij hij zegt, de ontvanger is verantwoordelijk hoe hij uitspraken interpreteert en wat hij er mee doet. Dat is een lastige, deze wringt aan alle kanten, het hele gevoel komt in opspraak, als mens moet je echt boven jezelf uitstijgen om deze radicale omkering te kunnen en willen accepteren. Ik zit evenmin niet te wachten op antisemitische uitspraken, maar in het belang van het vrije woord ben ik bereid dit te accepteren. Waar het ons fundamenteel aan ontbreekt is het instinctmatige wantrouwen jegens het individu, we geloven simpelweg niet dat het vrije woord het individu binnen de grenzen van onze waarden beleving kan houden. Ik geloof dat wel, ik heb geen angst voor racisme, ik geloof dat het aantal mensen dat zich van racisme distantieert meer dan groot genoeg is om niet geschokt te zijn over racistische uitspraken, een tegenreactie wat we gewoon zijn te doen, maar om deze te minachten, te ridiculiseren, belachelijk te maken. In normale gang van zaken denken we er overigens wel zo over; als honderd rechters en deskundigen van een flat afspringen dan hoef jij het ook niet te doen. Dat hebben we als kind geleerd en dat pas ik maar al te graag toe. Die moeders van mij toch.
We dienen dit in zijn geheel te overzien, de etiquette bijvoorbeeld in de tweede kamer is middel om het doel van vrije meningsuiting te beperken; het gaat erom wat je zegt, niet hoe je dit vorm geeft. Hoeveel achterbakse uitspraken kom ik daar niet tegen onder de dunne huid van fatsoen?
We moeten een sprong durven wagen….
Ik zoek de veranderende houding in de onwil te zien dat er hiërarchie is in het menselijk samenleven. Zet een klas VMBO-leerlingen en een klas VWO-leerlingen bij elkaar en laat ze een maand samen optrekken. Dat zal veel spanning geven. Mensen zijn gelijkwaardig voor de wetstoepassing maar dat begrip gelijkwaardig geldt niet als deskundigheid een rol speelt of in een discussie over ingewikkelde onderwerpen. Mensen begrijpen dat nog net wel als ze bij de dokter of de advocaat zitten, maar niet als het om lastige vraagstukken gaat. Het schijnt dat je behoorlijk intelligent moet zijn om adequaat met tegenstrijdigheden om te gaan. Dan valt dus een grote groep af, maar dat zullen ze zelf niet vinden. We leven in de schijn dat iedereen overal verstand van heeft. Niemand durft zich te beroepen op zijn autoriteit, dus dat geklets gaat maar door, zie de discussieprogramma’s op de televisie.
Het doet pijn als je een discussie verliest, zeker als je denkt de wijsheid in pacht te hebben. Om die pijn te voorkomen kan je maar beter anderen de mond snoeren. Ze krijgen ook die ruimte omdat we iedereen serieus nemen ook waar dat tot een schijnvertoning leidt. En als ze zeggen gekwetst te worden gaan we de discussie verder uit de weg. Het is het intellectuele onvermogen waardoor mensen anderen de mond willen snoeren.