Corona-crisis: focus op je eigen gedrag
We hebben geen totalitaire lockdown nodig
Foto: 
Onze premier heeft openlijk gezegd dat hij, de regering en het RIVM bewust hebben gekozen voor het gecontroleerd uit laten branden van de coronacrisis in Nederland. Codewoord groepsimmuniteit, of Herd Immunity. Veel Nederlanders waren in eerste instantie tevreden over de staatsman-act die Rutte in zijn zwarte pak op tv liet zien, en begonnen pas later na te denken over wat hij nou eigenlijk gezegd had.
Bij velen sloeg toen de paniek toe. Sindsdien vliegen op Twitter de tabellen, curves, getallen en wetenschappelijke artikelen maar ook angst en paniek over het scherm. “Nederland het enige land dat niet in Lockdown gaat!” “Rutte kiest willens en wetens voor tienduizenden doden!” “Begin maar vast extra doodskisten te timmeren!” “Lockdown! Lockdown! Lockdown!” scanderen velen. Sluit ons op!
Onwillekeurig moest ik aan Hans Monderman denken en sindsdien laat die gedachte me niet meer los. Ik wil dit graag met u delen.
Shared Space
Niet iedereen zal van Hans Monderman gehoord hebben. Eigenlijk is dat onbegrijpelijk, want hij was een briljante verkeerskundige uit Friesland, van wie we de ideeën over de hele wereld in de praktijk kunnen aanschouwen, van Drachten tot Brazilië, van Haren tot Noorwegen. Monderman was de bedenker van de zgn. ‘shared space’ in het verkeer, en hij joeg iedereen in de gordijnen toen hij ermee kwam. Maar het werkt.
De helaas veel te vroeg overleden expert stelde zich op het standpunt, dat een kruispunt veiliger wordt naarmate je er minder regels, stoplichten, borden en zebra’s op loslaat en meer overlaat aan de verkeersdeelnemers zelf. Hij zei dat als een kruispunt als gevaarlijk wordt ervaren, de mensen er vanzelf beter gaan opletten, oogcontact maken met andere verkeersdeelnemers om botsingen te vermijden en als vanzelf meer gepast gedrag gaan vertonen.
Eigen keuzes
Mensen zijn heel goed in staat om met problemen om te gaan als ze zelf de omgeving in ogenschouw nemen, en wanneer het meer aan henzelf wordt overgelaten keuzes te maken. Om dat te illustreren stak hij eens voor de televisie ruggelings de weg over, zonder brokken te maken.
Effectieve strategie
Wat hebben stoplichten in godsnaam te maken met een Coronavirus? Nou, dit. De visie van Monderman is een zeer effectieve strategie gebleken in het verkeer. In Nederland en daarbuiten. Oog voor de context van de verkeerssituatie, een beroep doen op zelf nadenken: het werkt. Niet op de snelweg, maar op heel veel andere plaatsen wel.
Waarom zou dit niet ook werken in het sociale verkeer? We focussen op herd immunity, maar het zou beter zijn te focussen op ons eigen gedrag. Waarom roepen mensen nu angstig de regering op om overal ‘stoplichten’ en ‘voorrangsborden’ neer te zetten? Waarom vragen jonge gezonde mensen nu aan de overheid om hun kinderen te beschermen? Kunnen ze dat soms zelf niet meer? Hebben we de regering nodig om verstandige dingen te doen?
Heldere hygiëneregels
Er zijn op dit moment wel heldere hygiëneregels nodig, laat dat duidelijk zijn. Elkaar geen handen geven, afstand houden, risicogroepen ontzien. En ja, er zijn ingrepen nodig op de sociale snelweg: de extreem drukke ontmoetingspunten als scholen, sportcentra en kroegen. En ja: we moeten aan de capaciteit van de zorg denken. Klopt. Wij hebben wel een setje voorrangsregels nodig, dat staat buiten kijf. Maar we kunnen verder vooral heel goed zelf nadenken!
Natuurlijk is er veel onbekend over het virus en dat maakt mensen angstig. Dan gaan ze gekke dingen doen. Angst is een slechte raadgever, ook als je een kruispunt moet oversteken. Wil je dat de overheid als een padvinder je handje vasthoudt bij het oversteken? Echt?
Trillende rietjes
Kom op, wij zijn toch zeker Nederlanders? Wij gaan toch zeker niet als trillende rietjes zitten wachten op bevelen van hogerhand? Wij hebben ons ontworsteld aan bevelen vanuit de kerk of bezetter. Wij zijn verdorie die beroemde eigenwijze Nederlanders die de wereldzeeën hebben bevaren. Die machtige uitvindingen hebben gedaan!
Wij hebben allemaal zelf leren nadenken om zelf keuzes te maken, ook om onze ouderen te beschermen en onze kinderen de beste toekomst te geven. Wij kunnen elkaar prima in de ogen kijken voordat we een gevaarlijke weg oversteken. Wij kunnen ons eigen gedrag uitstekend aanpassen. Wij hebben helemaal geen extra stoplichten nodig.
Ik zie veel hoofdletters en uitroeptekens in de tweets vanavond. Laat je toch niet bang maken. Wees alert, maar wees niet bang. Angst is een heel slechte raadgever. Aan verstand heb je meer. #raadgevendetweet
— Yorien vdH (@Yorienvdh) March 16, 2020
Totalitaire Lockdown
Natuurlijk moeten we onszelf blijven informeren over de stand van zaken en iets weten over immuniteit en zo. Maar dat zijn grote dingen waar we als individu weinig grip op hebben. Wat we wel kunnen doen is zelf goed opletten in het sociale verkeer. Focussen op ons eigen gedrag in plaats van op dat van de ander. Gezamenlijk op een verstandige manier gebruikmaken van de openbare ruimte om de risico’s zo klein mogelijk te houden.
Nul procent risico bestaat niet. Niet in het verkeer op straat en ook niet in het sociale en economische verkeer. Nergens. Maar zolang je zelf nadenkt en inschat wat er mogelijk is, is er helemaal geen totalitaire lock down nodig om het risico zo laag mogelijk te houden, dan laten we zelf zien dat wij een verstandig volk zijn en dat wij als volwassenen weten om te gaan met de situatie. Dan laten we zien wat we waard zijn.
Oké. Dat was het.
En dan mag u me nu weer om de oren komen slaan met curves, modellen, getallen, verwachtingen, prognoses en wat dies meer zij.
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Economie6 januari 2022Nederlandse landbouw wordt opgeofferd aan groene dromen
Economie25 juli 2021Politici en bestuurders zien liever dashboards dan mensen
Economie18 november 2020VN-Agenda 2030: basisinkomen als collectivistisch ideaal
Gezondheidszorg7 oktober 2020Control en dwang is in de mode bij bestuurders
tja, eigen verantwoording hebben we gezien: Brabo’s die, nadat in Brabant maatregelen zijn genomen,de grote rivieren oversteken om in Amsterdam lock down party te gaan vieren…Evenzo al die Belgen die in Zeeland op cafe gingen… Ik denk in dit verband ook aan al die “nadenkende” Nederlanders die de supers leeghamsteren….en ik zag die mallotige groningse studenten die met 900 man tegen alle waarschuwingen in naar Italie gingen…. Ik vind dat U te veel de nadruk legt op het goede en verstandige in de mens dat, gezien de hierboven beschreven feitelijkheden maar aan weinigen gegeven is….. Bovendien denk ik dat de vergelijking tussen verkeersgedrag en verantwoord volksgezondheidsgedrag niet met elkaar te vergelijken zijn…. (heeft met egoisme te maken)
Het kost wat mensenlevens (sorry leeftijdsgenoten) maar het Linkse Rutte kartel, is in één keer van een hoop problemen verlost.
Niemand praat meer over de boeren, de bouw, het klimaat, de omvolking, het te kort aan woningen, enz enz.
Zet de knelpunten en de missers voor je zelf maar eens op een rijtje.
Het spel is op de wagen, wie kiepert er als eerste af.
Ik dacht eigenlijk dat we goed opletten bij het oversteken uit angst doodgereden te worden. Angst is dan toch een goede raadgever? Hetzelfde geld voor contact met leeuwen, wurgslangen en met messen zwaaiende allahu-akbar-roepende bebaarde mannen. Angst werkt veel sneller dan nadenken en is evolutionair effectief gebleken. Daarna kun je altijd nog nadenken. Angst negeren zou ertoe kunnen leiden dat je nooit meer de kans krijgt om na te denken.
@ Andre.
Ik wil beslist niet lullig doen m.b.t. tot uw reactie, maar ik maak dagen mee waarin ik géén contact heb met leeuwen en/of wurgslangen.
Om “tegemoet” te komen aan met messen zwaaiende “alies-hakbar” roepende bebaarde mannen het volgende : ik beweeg mij zo weinig mogelijk tussen dat soort en draag áltijd iets ter verdediging bij mij als ik de openbare weg betreed.
De gegeven voorbeelden zijn beeldspraak om duidelijk te maken dat de primaire motivatie bij gevaar altijd angst is, namelijk angst om dood te gaan. Dat er vervolgens bij de uitwerking van de motivatie een bepaalde mate van ratio optreedt is logisch, maar alleen als je niet weet wat er moet gebeuren. In het geval van een virus is er nauwelijks kennis noodzakelijk om te weten wat er moet gebeuren: contact vermijden is de eerste voorwaarde om besmetting te vermijden. Het aantal keuzes is zeer beperkt en dus de toepassing van verstand evenzeer.
@ Andre. U begreep toch wél dat ik u niet wilde aanvallen om uw reactie ? In deze hectische dagen leek het mij wel aardig om iets luchtigs te plaatsen.
Ik zit de coronadebatten te volgen, waarbij me vooral opvalt dat iedereen de microfoons en katheders bepotelt. Er wordt tussentijds niets ontsmet…
Veel gedrag gebeurt onbewust. Iedereen met handen zit wel ergens aan. En daarna de volgende. En de volgende. Ik denk dan ook dat alleen vertrouwen op het gezonde verstand van mensen – voor zover aanwezig – onvoldoende zal zijn.
Coronavirus is de redding van een hoop incompetente politici.
Andre:Het gaat erom dat je jouw leven niet laat bepalen door een ander. Kun je makkelijk zelf. Even een strategie bedenken tijdens het winkelen.
Ik denk zelf ook aan de psychische impact bij het binnenzitten. Niet goed voor jezelf en niet goed voor jouw relaties. Verveling, irritaties enz. Daarom moeten, volgens mij, winkels open blijven. Dat kunnen supermarkten ook…
En wanneer is het gevaar geweken: over een jaar?
Laat je niet gek maken.
Dank voor de uitstekende vergelijking: verkeersveiligheid en volksgezondheid. Een beroep op gezond verstand gaat in beide gevallen niet samen met byzantijnse regelarij. Behalve als je een geloof aanhangt dat fatalisme hoog in het vaandel heeft: https://is.gd/ypfIjw. De video van Hans Monderman zou verplichte leerstof van de Brusselse ambtenaren van de EU moeten zijn: https://youtu.be/bjBGokenEhQ. En van Macron en Merkel, natuurlijk.
Angst als instrument helpt ons om te overleven dus het lijkt mij juist een goede raadgever. Maar ik begrijp de strekking van het artikel wel.
Femke Halsema ziet de staat als onze vriend.
Daarom vaardigt zij geen samenscholingsverbod uit.
Ik las zonet:
Medewerkers IC Amsterdam zegt dat Amsterdammers zich in de buitenlucht tegoed doen aan gezamelijke gezelligheid zonder anderhalve meter afstand van elkaar.
Mijn gedachte: als de staat dan al onze ‘vriend’ is, moet ik dan dit bovengenoemd groepsgedrag interpreteren als vriendschappelijk tav van de Nederlandse burger of als vijandelijk tav de Nederlandse burger?
Is het Coronavirus wèl bedreigend voor de Nederlander?
Is het Coronavirus nièt bedreigend voor de Nederlander?
TO BE OR NOT TO BE
Deels eens met de column, en interessante verwijzing naar die Hans Monderman.
Toch zie ik wel een gradueel verschil tussen een aanstormende auto en een virus uit Verweggistan. Die auto is een direct gevaar, waar je direct plaats voor maakt. Een virus overkomt vooral anderen; zo denken mensen nou eenmaal. Bovendien was al duidelijk dat jonge gezonde mensen corona wel overleven, dus die maken zich minder zorgen en nemen dus meer risico’s. Dat zagen we al met carnaval, overigens met dank aan de experts van RIVM.
Maar ook de schoolsluiting afgelopen zondag leverde maandag prachtige foto’s op van groepen kinderen die heerlijk in het zonnetje samen aan het spelen waren. En morgen gezellig naar opa en oma; veel mensen missen de point. Deed ik zelf trouwens ook best lang, mea culpa.
Ik ben niet voor een absolute lockdown. Maar voordeel van wat ingrijpender maatregelen is wel dat mensen een beetje met de neus op de feiten gedrukt worden.
Mijn bijdrage bewerkt:
Ik heb de technische briefing deze ochtend gevolgd. Geruststellend is om te horen dat de groeps immuniteit geen doel op zich is. Dat is een behoorlijke draai in vergelijking met de speech van Rutte. Ik merk ook dat medisch personeel met virologen en epidemiologen die aan het woord komen samen de genomen keuze steunen zolang het verantwoord is. Wie zijn dan wij om het tegen te spreken. Al hoor nu tijdens het debat dat viroloog Osterhaus de huidige keuze als riskant beschouwd terwijl in Op1 met de vastgestelde lijn meeging. Wij zullen maar hopen dat het een voorlopige goede keuze is al is het niet de mijne. Het is geen moment om het niet met elkaar eens zijn al mag je anders over denken. Laten wij het aan de vaklui over en hopen dat de gezondheid belangrijker dan economie is en dat ook in praktijk hoe vervelend dan ook.
Ik heb de technische briefing deze ochtend gevolgd. Geruststellend is om te horen dat de groeps immuniteit geen doel op zich is. Ik merk ook dat medisch personeel met virologen en epidemiologen samen de genomen keuze steunen zolang het verantwoord is. Wie zijn dan wij om het tegen te spreken. Wij zullen maar hopen dat het een voorlopige goede keuze is. Het is geen moment om het niet met elkaar eens zijn al mag je anders over denken. Laten wij het aan de vaklui over, die zijn nu belangrijker dan wie dan ook.
@ Ni28.
De briefing werd gedaan door het RIVM. Dit RIVM is de spreekbuis van de “overheid”, dus op voorhand NIET onpartijdig.
Zij zullen verkondigen wat de “overheid” hen dicteert; en omdat ik pias Rutte nog nóóit op de waarheid heb kunnen betrappen hecht niet 100% geloof aan de woorden van het RIVM.
Het is toch bizar dat de regering het aanbod van mondkapjes links laat liggen! het enigste wat ons red, is volgens mij.
iedereen verplichten,als hij of zij naar buiten gaat een mondkapje en veiligheidsbril te dragen. en de overheid moet ervoor zorgen dat deze ook beschikbaar zijn