Wordt 2019 het jaar van de Spaanse Lente?
Mogelijke doorbraak voor eurokritische partij Vox
Titelfoto: Demonstratie Vox – Plaza Colon, Madrid, 26 april 2019. Fotograaf: George van Bergen
Zondag 28 april gaan de Spanjaarden naar de stembus voor misschien wel de belangrijkste verkiezingen in Spanje sinds de dood van dictator Franco. Op het spel staat de territoriale eenheid van het land. Het idee van Spanje als eenheidsstaat.
De verkiezingen werden noodzakelijk toen de minderheidsregering van premier Pedro Sanchez van de PSOE (Spaanse Socialistische Arbeiders Partij) onlangs vastliep in de begroting. Sanchez had nog maar net, in het voorjaar 2018, met steun van een regenboogcoalitie de macht verworven.
Zijn minderheidsregering bestond uit Podemos (Spaans voor “We Kunnen”; een verwijzing naar de Obama slogan “Yes, We Can”), een extreem-linkse anti-systeempartij die prominentie verwierf met grote protesten tegen het kapitalisme in de jaren van de crisis vanaf 2009; de Catalaanse separatisten, die op 1 oktober 2017 een illegaal onafhankelijkheidsreferendum hielden en nog steeds mikken op afscheiding van Spanje; en de Baskische nationalisten.
Catalinisten
De Catalanen eisten separatistische concessies die premier Sanchez zich niet kon permitteren. Sanchez wist dat hij zich electoraal dodelijk zou verwonden als hij te ver zou meegaan in hun afscheidingsstreven. De overgrote meerderheid van de Spanjaarden is fel tegen een Catalaanse Alleingang.
Sanchez’ evenwichtskunstenarij liep op de klippen toen het op de begroting aankwam die hij nodig had om de zittingstermijn van het parlement tot 2020 te kunnen volmaken. Sanchez, die als royale socialist €12 miljard aan ongedekte uitgaven wilde spenderen, liep tegen de grenzen van de lopende begroting aan. Strakke kaders, vervaardigd door zijn conservatieve voorganger Rajoy.
Begroting Spanje weggestemd, kabinet Sánchez op losse schroeven https://t.co/Ezr527IudU
— NOS (@NOS) February 13, 2019
Decreten
Bij gebrek aan een degelijk en voldoende gesteund regeerakkoord ging Sanchez regeren per decreet, waarmee hij het parlement kon omzeilen. Hij liet daarmee het begrotingstekort oplopen tot 2,7% terwijl de staatsschuld boven de 97% ligt. Een schuld die door zijn extra uitgaven vertraagd zal dalen en fors boven het EU-gemiddelde van 84% blijft – om nog maar te zwijgen van de 60% die de EMU voorschrijft. Er zat voor Sanchez dus niets anders op dan na driekwart jaar in het Moncloa, het Madrileense Catshuis, verkiezingen uit te schrijven in de hoop dat hij met zijn progressieve symboolpolitiek een premierbonus kan incasseren.
Separatisme als inzet
Net als bij de recente verkiezingen in Nederland lijken de Spaanse verkiezingen niet primair over de economie te gaan. De hoge werkloosheid van 14% en de relatief grote rijkdomverschillen tussen de onder- en bovenlaag zijn natuurlijk wel onderwerp van felle politieke meningsverschillen. Maar het is het Catalaanse en het daarvan afgeleide Baskische separatisme dat als een schaduw over de campagne hangt en eigenlijk al jarenlang over de Spaanse politiek.
Centrum-rechts
Tegenover de Catalaanse separatisten, de Baskische nationalisten, de ambivalente PSOE en Podemos, dat de wens voor een Catalaans afscheidingsreferendum steunt, staan de centrum-rechtse partijen onder leiding van de Partido Popular (PP). Deze zusterpartij van het CDA was tot een aantal jaar geleden de enige kracht op rechts tegenover de socialisten. Onder de vorige premier, Mariano Rajoy raakte de PP betrokken bij een corruptieschandaal. Het leidde tot de val van Rajoy.
Pablo Casado, de jonge en mediagenieke PP-leider, heeft de partij hervormd en weer naar rechts laten opschuiven, daar waar ze zich bevond ten tijde van de succesvolle premier Aznar van 1996 tot 2004. Zodoende kon de PP de campagne in met een schoon (of tenminste schoner) blazoen en opgepoetste ideologische veren.
Ciudadanos (Cs, “burgers”) is het Spaanse D66 dat zich profileert als corruptievrije middenpartij. Cs is ontstaan in Catalonië en zet zich fel af tegen het afscheidingsstreven van de Catalinsten. Cs heeft gezien de koers van de socialisten een duidelijke voorkeur voor een coalitie met de PP.
Rechtse nieuwkomer Vox
De grote nieuwkomer is Vox, een afsplitsing van de rechtervleugel van de PP. Vox wordt geleid door het oratorisch talent Santiago Abascal; een ex-PP politicus uit Baskenland.
Vox is populistisch en eurosceptisch, een novum in de Spaanse politiek. De partij bewondert de tegendraadse opstelling van de Visegrad-landen. Vox wil de Spaanse soevereiniteit terug claimen van de EU en stelt zich zeer katholiek-conservatief op. Zij is fel gekant tegen het Catalaans separatisme en de doorgeschoten federalisering van de Spaanse staatsinrichting.
Begint in Spanje dan ook eindelijk de Italiaanse lente? Anti immigratiepartij Vox stijgt razendsnel in de peilingen als gevolg van de golf illegale migranten. https://t.co/RU69sHzfxn
— Joost Niemoller (@JoostNiemoller) February 21, 2019
Vox staat voor stevig handhaven van orde en gezag, inclusief een Salvini-achtige aanpak van illegale migranten van over de Middellandse Zee: stoppen en terugzenden. Een frontale oppositie tegen het beleid van de socialistische premier Sanchez die juist toen Italië de poorten begon te sluiten een welkomsbeleid inzette, wat leidde tot het verplaatsen van de illegalenstroom van Italië naar Spanje en recordaankomsten van illegalen in Spanje.
Peilingen
De afgelopen weken hebben we in Spanje een campagne gezien die een duidelijke keus biedt tussen rechts en links. De grote vraag is welk resultaat we kunnen verwachten. Na de slotdebatten afgelopen maandag en dinsdag mogen er in Spanje geen uitslag-voorspellingen meer worden gepubliceerd. In de laatste prognose werd de PSOE de grootste met een kleine 30% van de stemmen, gevolgd door de PP met ongeveer 20%, Cs en Vox met elk 14% en Podemos met 13%.
Het ingewikkelde systeem van zeteltoewijzing in Spanje, ontworpen door de Belgische jurist Victor D’Hondt is gunstig voor grote partijen. Het kan zijn dat ook als de drie centrum-rechtse partijen samen een hoger percentage van de stemmen krijgen dan de 2 linkse partijen PSOE en Podemos samen, die laatsten toch met steun van de Catalanisten en Basken een meerderheid in zetels in het parlement behalen.
Spanjaarden neigen doorgaans meer naar links. De PSOE verliest verkiezingen meestal alleen als er grote onvrede is over hetzij de economie, hetzij over corruptie in PSOE-regeringen (wat minstens even vaak en ernstig het geval is als bij de PP). Linkse stemmers blijven in zulke gevallen liever thuis, wat de de PP de overwinning kan opleveren. Pedro Sanchez is zich van dit effect bewust en roept zijn achterban op om daarom wel te gaan stemmen.
Eenheidsstaat
Rechts wijst erop dat Sanchez met zijn dubbelzinnige opstelling jegens de Catalanisten, een groot risico vormt voor Spanje als eenheidsstaat. Als de leiders van de separatisten worden veroordeeld wegens rebellie (hetzelfde delict waarvoor de coupplegers van de mislukte militaire opstand van 23 februari 1981 zijn vervolgd), zou Sanchez straks bij terugkeer als premier weleens gratie kunnen verlenen in ruil voor politieke steun van hun partijen.
Catalonia’s existential crisis is dominating the Spanish vote https://t.co/YUy5zgMTJz
— Bloomberg (@business) April 27, 2019
Sanchez heeft steeds geweigerd daarover duidelijkheid te verschaffen. Zijn hang naar de macht is bekend en volgens velen heeft hij daarbij weinig scrupules. Zijn oproep aan de kiezers is om de PSOE zo groot te maken dat de partij niet afhankelijk zal worden van de separatisten om een meerderheidsregering te vormen.
Of hij daarin gaat slagen is nog verre van duidelijk. Niet alleen vanwege de onvoorspelbare zetelverdeling, maar ook omdat bij de laatste peilingen een indrukwekkende 40% van de ondervraagden aangaf nog geen stemkeuze te hebben gemaakt. De komeetachtige opkomst van Vox kan daar wel eens mee te maken hebben.
Boze, blanke mannen
Vox appelleert als populistische partij ook aan traditionele PSOE-stemmers, de “boze, blanke mannen” die oververtegenwoordigd zijn onder potentiele Vox-stemmers. Dat die boosheid enorme electorale gevolgen kan hebben is gebleken tijdens de laatste verkiezingen voor het regioparlement van Andalusië vorig jaar december. De PSOE was daar sinds de eerste democratische verkiezingen in 1978 onafgebroken aan de macht. Het leidde tot immense corruptieschandalen, die door het slim uitdelen van politieke cadeautjes door de socialisten nooit tot de verwachtbare afstraffing in het stemhokje hadden geleid.
Tot vorig jaar dus, toen Vox volkomen onverwacht zijn entree maakte in het parlement van Andalusië. Temidden van grote strafprocessen wegens gierende corruptie in kringen rond de lokale PSOE-top (bijv. met drank overgoten bordeelbezoek betaald met zakelijk credit cards van de deelstaatregering). Als vierde partij kan Vox de PP en Cs aan een meerderheid helpen om de macht van de ondanks alles nog steeds grootste PSOE over te nemen.
Hyperbolen
De vraag is of zich morgen eenzelfde door opiniepeilers onderschatte verschuiving landelijk gaat voordoen. De afstand tussen Cs en Vox op immateriële kwesties (LGBT-rechten, feminisme, abortus, enz.) is behoorlijk groot, maar zij delen een grote afkeer van het Catalaans separatisme. Daardoor is een gedoogconstructie voor een minderheidsregering PP-Cs zoals die in Andalusië heel denkbaar. Links waarschuwt met hyperbolen voor de terugkeer van het Franquisme, Rechts voor het Catalaanse separatisme en de precedentwerking daarvan voor Baskenland.
Kortom, het kunnen zondag historische verkiezingen worden, die ofwel het einde van Spanje als eenheidsstaat inluiden of de alsmaar doorrijdende decentralisatietrein in Spanje zouden kunnen keren. Verkiezingen die ook voor ons belangrijk zijn omdat ze een laatste schot voor de boeg van het establishment in de EU vormen voor de Europese Parlementsverkiezingen van 23 mei a.s.
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Media2021.07.10Aanslag op Peter R. de Vries wordt gespind als aanval op persvrijheid
EU2021.07.04Wat betreft de EU en immigratie zijn de verkeerde afslagen genomen
Politiek Nederland2021.03.13Kritiek Omtzigt op de “Haagse Kliek”: hoe nu verder?
Politiek Nederland2021.02.27Dring de macht van de politieke partijen terug
Spanje is, net als Frankrijk, Italië, en Griekenland, socialistisch tot op het bot.
En dat Spaanse socialisme is decennia lang drijvende gehouden middels het EU nivelleringsinfuus, voornamelijk op kosten van Duitsland, Nederland, en het Verenigd Koninkrijk dus.
Maar nu voor Spanje het EU infuus opdroogt (er zijn inmiddels nieuwe veel armere landen tot de EU toegetreden), de “netto betaler” status in zicht komt, en de “vluchtelingen” niet meer simpelweg op de bus naar noordwest Europa gezet kunnen worden, nu kiest een deel van die menslievende socialisten opeens eieren voor zijn geld.
Het Spaanse volk heeft in 2004 bewezen uit bukkende lafbekken te bestaan, en nu bewijzen ze, naar goede socialistische gewoonte, enkel sociaal en gastvrij te wezen zolang anderen voor de kosten en de gevolgen opdraaien.
Een Spaanse koerswijziging naar rechts is zeker in ons voordeel, maar de hele mentaliteit er achter bevalt mij voor geen meter.
Het zijn en blijven opportunistische klaplopers, die graag van andermans leer riemen snijden, en graag van andermans geld Sinterklaas spelen.
Het is geen volk waar je betrouwbaar samen mee aan veiligheid en economische vooruitgang kunt bouwen.
Ik verwacht dat de Brusselse dictators met samengeknepen billetjes naar de Spaanse uitslag zullen kijken.
Alléén Zuipschuit Juncker krijgt van dat alles niks meer mee : zo dronken als een aap.
Als wij Europa Europees willen houden voor zover het nog kan moet de conservatisme overhand krijgen. Dat lijkt te gebeuren want in steeds meer landen duiken partijen op die de huidige Europese koers niet meer steunen. Sommige huidige politici laten zich nu in paniek hardop er over uit zoals bij ons de heer Buma die een “Wildertje” loslaat op moment wanneer hij de politiek Den Haag gaat verlaten. Waarom zei hij dit niet al jaren geleden terwijl hij spoot alleen kritiek en verwijt naar Wilders toe? Nu lijkt hij ineens een tweede Orban maar wij weten al dat de CDA met alle winden mee draait. Nu van de populistische kant maar straks wordt alles herroepen met pluche onder de kont. De huidige EU heeft de bloei van anti-EUropese partijen zelf gecreëerd dus moeten zij nu niet raar kijken naar de opkomst ervan. Hopelijk zal het leiden tot grote veranderingen binnen de EU en dan zal deze nog mogelijk te redden zijn want mensen zijn de huidige koers wel goed zat.
@ ni28.
Ik hoorde gisteravond ons áller Fransje Timmerman in een interview op een Duitse tv-zender.
Kotsmisselijk word ik van deze nietsnut !
Er werden hem een paar scherpe vragen gesteld, maar met een zéér vals én geniepig grimas klets deze ijdele aardworm door álles en iedereen heen, zónder ook maar enig antwoord te geven.
De gehele EU-“leiding” zit vol met dit soort graaiers én nietsnutten.
Zoals vele mensen al wel zullen weten :
we worden bedonderd door deze zelfbenoemde z.g. “elite”.
Z.s.m. NEXIT vóórdat er géén Nederland meer bestaat.
Timmermans is de verbeelding van linkse nutteloosheid. Lang praten zonder iets te zeggen is een kenmerk van links. De communisten waren de kampioenen in, denk behalve de sovjets aan Castro zijn urenlange speeches gevolgd met hele lange applaus. Timmermans wil ook hun evenaren.
@ ni28.
Ik denk dat u volkomen gelijk heeft.
Timmermans lijkt aardig op weg om Castro-II te worden, zowel in z’n woorden als “gedrag”.