Het net om Monsanto wordt aangetrokken
Enorme schadeclaims om kankerverwekkend glyfosaat
Titelfoto: maisveld. Bron: unsplash.com (CC0)
Op 19 maart deed een jury in San Francisco in een proces tegen Bayer-dochter Monsanto een baanbrekende uitspraak. De jury oordeelde dat Monsanto’s onkruidverdelger glyfosaat de oorzaak was van de lymfklierkanker bij klager Edwin Hardeman, die de stof jarenlang had gebruikt.
In een vervolgprocedure moet nu de schadevergoeding worden vastgesteld. Voor moederconcern Bayer is deze uitspraak alarmerend, want er liggen in Amerika nog 11.000 soortgelijke klachten klaar om behandeld te worden. Het glyfosaat-dossier heeft een lange voorgeschiedenis.
Publiek belang
Ook in Europa wordt het net om Monsanto aangetrokken. Het Europese Hof van Justitie verplichtte op 7 maart de Europese autoriteit voor Voedselveiligheid, EFSA, openbaar inzage te geven in de wetenschappelijke studies over glyfosaat. Het product zou voor de mens kankerverwekkend zijn. De EFSA had geweigerd de studies waarop dit oordeel gebaseerd was openbaar te maken. Dit zou de commerciële belangen van de producerende bedrijven schaden.
Het Europees Parlement stapte toen naar het Hof, dat een duidelijke uitspraak deed: “Het belang van het publiek bij toegang tot informatie over uitstoot in het milieu bestaat er juist in niet alleen te vernemen wat er in het milieu vrijkomt of voorzienbaar zal vrijkomen, maar ook te begrijpen hoe het milieu door de uitstoot in kwestie zou kunnen worden aangetast.”
Het openbaar maken van deze informatie werd zwaarwegender gevonden dan de commerciële belangen van het bedrijf. Een terechte uitspraak, want zowel over glyfosaat als over de producent daarvan valt nog meer op te merken.
Carcinogeen
De onkruidverdelger glyfosaat werd in de zeventiger jaren door het bedrijf Monsanto op de markt gebracht. Het product is al jarenlang onderwerp van een felle discussie. In 2015 classificeerde het International Agency for Research on Cancer (IARC) in een rapport glyfosaat als ”probably carcinogenic to humans”.
Maar de EFSA vond in hetzelfde jaar dat dat niet zo was. The Guardian onthulde dat de EFSA bij haar beoordeling gebruik had gemaakt van studiemateriaal dat afkomstig was van de Glyphosate Task Force, een onderdeel van Monsanto zelf. Kortom; de slager mocht zelf het keuringsrapport voor het vlees aanleveren.
Monsanto Papers
Klap op de vuurpijl was het onthullen van de zogenaamde Monsanto Papers. In 2017 eiste een Amerikaanse rechtbank inzage in de interne emailwisseling van het chemiebedrijf. Die bleek onthullend te zijn in de slechtste zin van het woord. Monsanto bleek wetenschappelijke rapporten over glyfosaat te laten schrijven door eigen medewerkers. Een rapport van een toxicoloog waarin stond dat glyfosaat mogelijk erfelijke afwijkingen zou veroorzaken, bleek geheimgehouden te zijn. De slager liet niet toe dat zijn vlees goed onderzocht werd.
Pesticiden
Het begon zo onschuldig. In 1901 richtte Maltezer ridder John Queeny een bedrijf op, gaf het de meisjesnaam van zijn vrouw, en begon met het produceren van zoetstoffen voor Coca Cola. Maar in de decennia erna breidde Monsanto zijn activiteiten uit naar andere producten. Acetylsalicylzuur (aspirine), PCB’s, DDT (de laatste twee zijn inmiddels verboden) en reinigingsmiddelen.
Monsanto was betrokken bij het onderzoek naar uranium voor het Manhattan-project en begon met de productie van pesticiden als dioxine. In de jaren zestig kwam daar het ontbladeringsmiddel Agent Orange bij. Dat werd door de Amerikanen massaal gebruikt in de Vietnam-oorlog. Agent Orange veroorzaakte een milieuramp en leidde ertoe dat een half miljoen baby’s met afwijkingen werden geboren.
Uit interne memo’s bleek later dat Monsanto op de hoogte was van de schadelijkheid van het product, toen ze het aan de regering verkochten.
Bedrog
En zo ging het elke keer met andere producten. Monsanto wist dat de PCB’s die ze produceerden carcinogeen waren, maar loosde alles gewoon in het milieu; een groot aantal inwoners ter plaatse werd ziek. Wetenschappers en journalisten die lastige vragen stelden of kritiek uitten, werden monddood gemaakt en vaak uit hun baan weggewerkt. Monsanto hield informatie over producten achter en verdraaide rapporten; wie de moeite neemt hier even op te googelen, stuit op een ellenlange lijst van bedrog, intimidatie en vervalsing.
Het bedrijf kwam er steeds mee weg, omdat het als een octopus met zijn tentakels in de politiek zit. Ex-medewerkers zijn benoemd op hoge politieke posten, of komen daaruit weer terug naar het bedrijf. Dit noemt men de “draaideur”.
Ook is het geen geheim dat Monsanto in Brussel al honderdduizenden euro’s heeft besteed aan lobbywerk.
Geen wonder dat het slecht gaat met #weidevogels. Het ene na het andere #glyfosaat veld vandaag! Wanneer wordt het verboden?! pic.twitter.com/dGDxD7HOkw
— Hanneke van 🌎rm🌍ndt (@Hanneke_vO) March 18, 2019
Vernietiging biodiversiteit
Eind vorige eeuw begon Monsanto met het opkopen van bedrijven die landbouwzaden produceerden. Monsanto ging zelf gemodificeerde groenten- en fruitgewassen ontwikkelen. Deze waren tegen Roundup (de merknaam van glyfosaat) bestand. Boeren kopen de gemodificeerde zaden en bestrijden onkruid met Roundup. Alles wat niet tegen Roundup kan, gaat kapot. Glyfosaat vernietigt alle microbiologie in de bodem waarop het terecht komt: bacteriën, schimmels, insectjes, enz., en vernietigt zo elke biodiversiteit.
Een ongewenst nevenefect is dat gemodificeerde zaden door de wind en vogels worden meegenomen naar elders en daar kruisen met de natuurlijke gewassen. Zo komen de gemodificeerde producten ook terecht op plaatsen waar we ze niét willen hebben.
Massale bijensterfte
Verder zijn er in het Journal of Experimental Biology twee artikelen verschenen. Daarin werd beschreven dat bijen die worden blootgesteld aan glyfosaat, gedesoriënteerd raken; ze kunnen de weg naar de korf moeilijker terugvinden. Verder wordt hun olfactorische vermogen erdoor beïnvloed: ze ruiken de honing minder goed.
Ook hebben wetenschappelijke studies inmiddels aangetoond dat de darmflora van de bijen kapot gaat door glyfosaat. Dat maakt de bijen kwetsbaar voor infecties, waardoor er aanzienlijk meer sterfte in de bijenvolken voorkomt. En de bijen komen in de problemen omdat glyfosaat alle wilde bloemen waarvan ze afhankelijk zijn, kapotmaakt.
Zonder bijen komt driekwart van onze landbouw in gevaar.
Veroordeling
Inmiddels is het tij toch hier en daar aan het keren. In 2018 veroordeelde een rechtbank in Amerika Monsanto tot een schadevergoeding en een boete van 289 miljoen dollar. Een tuinman die veel met glyfosaat in aanraking was geweest, kreeg het zogenaamde Non-Hodgkin Lymfoom; een kwaadaardige woekering van de lymfklieren. De jury oordeelde dat er wel degelijk een causaal verband lag en rekende het Monsanto zwaar aan dat het bedrijf de informatie over mogelijke carcinogene werking van glyfosaat nooit naar buiten had gebracht. En nu is er dus op 19 maart een tweede veroordeling door een rechtbank gevolgd.
Monsanto-tribunaal
Twee jaar geleden riep een panel van internationale experts, milieu-organisaties en landbouwers Monsanto ter verantwoording in een tribunaal. Dat ging niet van de overheid uit, dus het had geen juridische rechtskracht. Maar vijf ervaren rechters oordeelden dat Monsanto zich schuldig maakt aan ecocide: bewust handelen met schadelijke gevolgen voor het ecosysteem. Het tribunaal beval aan dit begrip te ondersteunen met wetgeving en toonde zich bezorgd over het feit dat het internationale recht wordt ondergraven omdat bedrijven zich nauwelijks hoeven te verantwoorden.
En toen de Europese Commissie in 2017 de vergunning voor glyfosaat met tien jaar wilde verlengen – juist op het moment dat Bayer bezig was met de overname van Monsanto – kwam het Europese Parlement in verzet en eiste dat er een plan werd gemaakt om het gebruik van glyfosaat stapsgewijs af te gaan bouwen. De vergunning werd slechts vijf jaar verlengd.
Publiek belang
Met de uitspraak van 7 maart volgt het Europese Hof van Justitie de aanbevelingen van het Monsanto-tribunaal: bedrijven moeten verantwoording afleggen over hun handel en wandel; het publiek heeft recht op die informatie. Het Monsanto Tribunaal riep op om malafide multinationals voor het Internationaal Strafhof in Den Haag te dagen.
Het is te hopen dat de politiek deze lijn oppakt. Multinationals als Monsanto komen nu nog veel te makkelijk weg met malafide praktijken. De overheid zou bedrijven die het publiek bewust schade berokkenen door hun bedrijfsvoering moeten gaan vervolgen.
Het publiek zal er dankbaar voor zijn. En de bijen ook.
Over de auteur
- Altijd dwalend tussen hoop en vrees, zekerheid en twijfel, vreugde en verwondering. Door links betiteld als populiste en beschouwt dit als een erenaam.
Recent gepubliceerd
Antisemitisme7 maart 2024Hoe GroenLinks activisme Jodenhaat in de kaart weet te spelen
Politiek Nederland8 oktober 2023Gemeenten zijn zo langzamerhand monddood gemaakt
Migratie4 juni 2023Spreidingswet is dieptepunt in onze politieke geschiedenis
Kolonialisme24 december 2022Slavernij-excuses: het Narrenschip in vol bedrijf
In plaats van zich zorgen over klimaat te maken zou men zich beter aandacht moeten geven aan bestrijdingsmiddelen in de agrarische sector, fijnstof, medicijnen en eetwaren die de consument direct bereiken. Dat heeft veel hogere prioriteit. Kankerverwekkende stoffen in medicijnen tegen hoge bloeddruk, Poolse nep vlees en noem maar op. Investeer daarin daar wordt de mens beter van. Pak daar de industrie aan en de mensen die daar achter zitten in plaats van belastingen te verhogen voor een onzekere doel.
Ik ga Monsanto hier niet verdedigen, maar feit is, voor zover ik weet, wel dat in de aangehaalde rechtszaak in de US, aangespannen door de tuinman, het jury oordeel gebaseerd was op emotie, en niet op hard bewijs.
Enige voorzichtigheid is hier dus wel geboden.
Verder komen herbiciden altijd met gevaren, maar moet je jezelf wel realiseren dat je zonder deze rommel geen 7 miljard (and counting) aardbewoners aan de vreet kunt houden.
De meeste kinderen worden geboren juist in arme landen en zolang de beschaafde wereld daar niets aan gaat doen zullen wij het met gevaarlijke chemische middelen moet doen. De financiële hulp wat deze landen krijgen is eigenlijk een fok premie. Al die nieuwgeborenen komen straks in Europa terecht.
Klopt, onderzoek van #agricoh toont juist geen verband aan. Als je op Agricoh zoekt is het rapport zo boven water. Combinatie onderzoek in Noorwegen, VS en Frankrijk.
ja maar meneer Frans , het is chemisch , dus gevaarlijk , dus kankerverwekkend ( elke soort kanker natuurlijk ) , en die tuinman die in aanraking met Roundup is geweest waste zijn haar met Roundup ? Nee ik ga niet biochemie , bodemkunde enz. studeren , dan zou ik het risico kunnen lopen van mijn geloof af te moeten stappen.
Precies.
En wat wordt er bedoelt met chemisch ?
Uiteindelijk is alles opgebouwd uit elementen.
In welke verbinding is hexaan C6H14 de gevaarlijke cyclo-aromaat benzeen of juist de compleet onschuldige smaakstof voor snoepjes ? ( allebei echt waar ) Een waterstof-atoompje meer of minder, of een dubbele binding kan al het verschil maken.
Half chemisch niet onderlegd Nederland gelooft ook dat CO2 een gevaarlijk broeikasgas is……..ha ha ha ha !
En dit valt niet onder de noemer van geloofsuiting?
Ik ben niet overtuigd van de netto schadelijkheid van glyfosaat. Zijn de alternatieven beter?
wat een verschrikkelijk MMS = Middelbare Meisjes School verhaaltje , het lijkt de 2-de Kamer wel : jongleren met grote ballen met lucht gevuld , geen feiten , geen onzekerheden en lekker angsten aanjagen. Doe de groeten aan de Dierenpoes mevrouw Verburg en vraag haar wat 1 liter Roundup kost omdat ze denkt dat boeren en tuinders als dollemannen er mee in het rond spuiten.
@ Jan de Jonge.
Geef die boeren een verticuteer-machientje en een zak mosverdelger, daar komen ze pas verder mee.
(e.e.a. niet serieus bedoeld)
Ik vraag het me ook af, Jan.
Als anti-groepen onderzoeken (laten) doen, is het antwoord steevast, ‘ carcinogeen ‘.
Bij de e-sigaret wisten ze ook meteen te vertellen dat plantaardige olie en propyleenglycol, minstens zo dodelijk en carcinogeen zouden zijn als tabaksrook. De eerste langdurigheidsonderzoeken ( over 5 jaar uitgevoerd ) hebben vorig jaar aangetoond, zoals verwacht, dat daar geen sprake van is. Maar ja, wie laat zich nu door feiten overtuigen, toch ?
Nicotine dan ? Helaas, dat is blijkbaar ook al niet carcinogeen alhoewel het in hoge doseringen wel giftig is. Maar dan hebben we het over het equivalent van duizend maal de hoeveelheid nicotine in een buil zware shag. Nicotine (zit trouwens in de chemische familie van cafeine ) blijkt dus niet carcinogeen, wel zeer verslavend. Maar dat is iets anders.
Het valt natuurlijk niet te ontkennen dat wel gevaarlijke stoffen zoals Benzeen, Tolueen, Asbest, etc., waarvan wel met aannemelijkheid is aangetoond dat ze carcinogeen kunnen zijn, vermeden moeten worden. Vooral bij regelmatig contact.
aspartaam, geintroduceerd als het zoetje voor de gezonde mens ( en ideaal voor diabetici ), was volgens onderzoek ook opeens levensgevaarlijk. Volgens latere onderzoeken viel dat best mee. Het alternatief waren dan stevioglyciden. Maar die hebben dan weer de eigenschap dat ze niet door het lichaam kunnen worden afgebroken en zich kunnen ophopen in de darmen…….
Nou ja, wie ziet er door het carcinogeenroepbos de bomen nog ?
De totale uitbanning van DDT destijds was ook niet totaal rationeel heb ik begrepen. Ik geloof niet zo in alles of niets op basis van emotie.
Tsja, als je weet dat 98% van de zelfbenoemde elites in de 1ste en 2de kamer alpha’s en gamma’s zijn, die ons wel eens even uitleggen hoe het precies zit met feiten waar ze zelf geen verstand van hebben, kun je dat wel verwachten.
En onschuldige factoren zoals ‘ het gevaarlijke CO2 ‘ en ‘ het klimaat ‘ leiden ook zo lekker af van de echte problemen.
Overigens, Lettie,
heb ik al verscheidene goede artikelen van je gelezen maar hier sla je volgens mij de plank compleet mis. Dit riekt naar ondeskundigheid betreffende het onderwerp en een fout onderbuikgevoel.
Helaas een zeer slecht onderbouwd, eenzijdig en suggestief verhaal. Er staan verschillende feitelijke onjuistheden in (dioxine is geen pesticide bijvoorbeeld) en op zijn minst had vermeld moeten worden dat de voorzitter van IARC een ex-campaigner tegen Monsanto was. Er waren al vele studies zonder effecten en de studie waarop het IARC zijn oordeel baseerde schijnt te rammelen, dus EFSA handelde wetenschappelijk juist.
Dergelijke ingewikkelde materie zou aan een humaan toxicoloog moeten worden voorgelegd voor een andere kijk alvorens te publiceren!