Regeerakkoord Rutte III: visieloosheid zonder ziel

Eindelijk is het regeerakkoord daar. En doordat ik de afgelopen twee dagen op een beurs ben geweest, heb ik het meeste commentaar over het regeerakkoord gemist. Hierdoor kon ik onbevangen door de 55 pagina’s lezen. Los van de veelbesproken inhoud, hier mijn duiding.

Teleurstelling
Laat me beginnen met mijn conclusie in één woord: “teleurstelling”. Gedurende de afgelopen maanden ben ik zeer kritisch geweest over de lengte van de formatie. Deze kritiek zou echter als sneeuw voor de zon verdwijnen als ik een gepassioneerd, diep doorwrocht, hoog strategisch plan zou hebben gelezen over de richting van Nederland voor de komende jaren. Integendeel, wat er lijkt te zijn gebeurd, is dat de lengte een zeer uitgebreide window of opportunity heeft geboden aan lobbykantoren om hun invloed in dit akkoord te krijgen. Zo zijn er veel vrij specifieke maatregelen te lezen, vooral rondom vestigingsklimaat van bedrijven met hoge belastingombuigingen.

Ziel
Het tweede wat het akkoord mist, is een ziel. Het is een enorme lijst aan bijna klinische maatregelen, zonder dat hier een overkoepelend idee achter zit. De titel “vertrouwen in de toekomst” past natuurlijk compleet in dit plaatje en is bovendien paradoxaal. Practice what you preach: als je echt vertrouwen had, dan was er én al sneller en akkoord geweest én had je niet zoveel tekst nodig gehad om alles dicht te timmeren. Het is overduidelijk dat progressief en conservatief plus links en rechts samen in een kabinet qua visie eindigen in de leegte. De leegte van de ambtelijke techniek, waar iedere vorm van politiek risico uit is gesneden. Het is niet voor niets dat zowel Segers, Buma als Pechtold in de Kamer plaatsnemen en niet in het kabinet. Niet omdat “the Whips” dat niet zouden willen, maar omdat anders de kikkers uit de kruiwagen springen.

Verkwisting
Er is één groot voordeel geweest om dit akkoord tot stand te brengen: de hoogconjunctuur. Er is ruimte om cadeautjes uit te delen en dat praat toch makkelijker. Eigenlijk zijn er maar weinig echte keuzes gemaakt, het kwartet koos gewoon voor alles. Lastenverlichting, klimaat, Defensie, het kon niet op: de miljarden worden makkelijk uitgegeven. Dit is ook niet zo gek als er niemand aan de onderhandeltafel zat die ooit serieus zijn eigen geld heeft verdiend. Ik zou pas echt geloven in deze coalitie als we in een diepe recessie belanden en er echt gekozen moet worden. Ik vrees dat binnen een week er een diepe kabinetscrisis zou ontstaan, met verkiezingen tot gevolg.

Visie
Het feit dat de lobbyclubs een grote invloed hebben gehad op dit akkoord is nog tot daaraan toe. En dat in een tijdsgewricht waarin ideologiën dood zijn er geen hart in het plan zit kan ik misschien ook nog wel mee leven. En ten derde, dat – hoe zuinig ik ook ben- er af en toe publieke cadeautjes worden uitgedeeld kan ik me nog overheen zetten. Maar wat bij mij echt niet kan is een plan opleveren zonder visie: de verbinding van het toekomstbeeld met een ziel.

Vraagstukken
Er wordt geen enkel beeld geschetst van de toekomst. Er wordt geen alomvattende strategie aangegeven hoe met de grote vraagstukken van deze tijd moet worden omgegaan. Wat is toekomst van onze verzorgingsstaat? Hoe ziet het kabinet het lidmaatschap van Nederland in de EU? Hoe ontwikkelt Nederland demografisch en wat zijn daarvan de implicaties? Hoe gaan we geld op een goede manier verdelen tussen bedrijfswinsten en inkomen in een wereld waarin robotisering zal doorgaan. De visie ontbreekt volledig.

Niets
We lezen “politiek moet gaan over Nederland én Nederlanders, minder over cijfers en Den Haag”. Hardgrondig ben ik het hiermee oneens. Door social media is er geen kloof meer tussen Den Haag en de kiezers. Kiezers zijn slim en hoog opgeleid en verwachten gewoon terecht heel veel van Den Haag. Wij kiezen politici die voor ons nadenken over de lange termijn en waarvan wij mogen verwachten dat ze eerlijke en pijnlijke beslissingen niet uit te weg gaan, maar nemen vanuit een visie waar het heen gaat. Dus politiek moet juist gaan over cijfers en meetbaarheid. Politici moeten zich verantwoorden en hun best doen. Dag in, dag uit ploeteren voor de kiezers om het land vooruit te brengen.

In honderden jaren hebben we Nederland opgebouwd, door oorlogen en overstromingen heen. Niemand zal een politicus het ooit kwalijk nemen om moeilijke beslissingen te nemen die vanuit een visie nodig zijn.

Mark, Sybrand, Alexander en Gert-Jan: waar zijn jullie je ziel verloren?

Over de auteur

Rutger van den Noort

Bedrijfskundige, publicist, ondernemer.

Recent gepubliceerd

Archief

• Klimaat en Milieu17 september 2023Hoezo piekbelasters? Harde stikstofmetingen tonen falen overheidsbeleid aan
• Politiek Internationaal21 mei 2023Bilderberg-conferentie symboliseert gestage neergang van het Westen
• Politiek Nederland31 december 2022We hebben een laf kabinet dat geen enkel probleem durft op te lossen
• Economie6 oktober 2022Remkes’ mislukte zoektocht naar de stikstofsleutel