Nederland en crisisbestendigheid: een mismatch
Politiek en overheid spelen slecht in op veranderende omstandigheden
Titelfoto: Minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken door Ministerie van Buitenlandse Zaken, CC BY-SA 2.0.
Hoe staat het met de inbeslagname van Russische vermogens en bezittingen, vroeg de Tweede Kamer. Minister Hoekstra moest toegeven dat er nog nauwelijks iets was gebeurd. Dat verrast niet. Vooral bij spoedeisende en ingewikkelde kwesties die departementen overstijgen verzandt de zaak vaak in besluiteloosheid en verlamming, want niemand neemt de regie. Telkens blijkt het organiserend vermogen van de Nederlandse overheid tekort te schieten: die is kennelijk niet toegerust om snel in te spelen op een crisissituatie, constateert Freek van Beetz.
De ontreddering was van zijn gezicht te lezen: de oorlog in Oekraïne was al in de zevende week en Nederland bleek al die tijd niet in staat te zijn geweest uitvoering te geven aan het gezamenlijke EU-besluit om beslag te leggen op de vermogens en bezittingen in Nederland van de Russische oligarchen. Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra, die daarop als ‘coördinerend minister’ door de Kamer werd aangesproken, stamelde wat over afstemming met verantwoordelijke collega’s, maar hij kon geen antwoord geven op de vragen van geïrriteerde Kamerleden. Het waren pijnlijke momenten, zo kort na de indrukwekkende toespraak van de Oekraïense president Zelenski.
Pijnlijk uurtje debat met @WBHoekstra in 1,5 minuut pic.twitter.com/JMOX4uFEIn
— Sam Hagens (@SamHvNL) March 31, 2022
Verlamming
In een aantal andere EU-landen was dat sanctiebesluit wel voortvarend ter hand genomen, maar in Den Haag waren de ministeries kennelijk nog aan het bakkeleien. Een bekend, maar verontrustend gegeven. Als het op kordaat en doeltreffend optreden in tijden van crises aan komt, blijken onze regeerders en ons ambtelijk apparaat wel eens vaker ten prooi aan verlamming en besluiteloosheid.
In dat Kamerdebat werd wel duidelijk dat er bij het inventariseren van Russisch kapitaal en vastgoed nogal wat bureaucratische en juridische hindernissen (eigendomsconstructies!) genomen moeten worden en dan liggen er klaarblijkelijk ook nog voetangels en klemmen door de privacywetgeving, die de uitwisseling van gegevens van uitvoeringsorganisaties, zoals de Kamer van Koophandel en het Kadaster, in de weg staan.
Rigide uitleg
Het is trouwens een klacht die je de laatste jaren wel vaker hoort: de rigide uitleg die ijverige juristen en ambitieuze politici in Nederland geven aan tal van bepalingen uit Europese regelgeving en die ze met enthousiasme in onbuigzame nationale wetgeving hebben vastgelegd (daar hebben we die zelf veroorzaakte ‘Stikstofcrisis’ aan te danken!!!). We willen kennelijk ook koploper zijn in de strikte toepassing van Europese wetgeving; ‘het beste jongetje van de klas’.
Op het gebied van de privacy zijn die regels zo strak geformuleerd, dat ook slagvaardig optreden in de strijd tegen georganiseerde criminaliteit wordt belemmerd. (Overigens heeft diezelfde strenge privacywetgeving kennelijk geen rol gespeeld in de toeslagenaffaire: daar bleek het uitwisselen van persoonsgegevens op geen enkel bezwaar te stuiten…)
Het behoeft dus geen verbazing te wekken dat die privacyregels en andere juridische bepalingen een voortvarende aanpak van de Russische oligarchen in de weg stonden: “want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren…”, dichtte Elsschot en ambtenaren zijn nogal vindingrijk als met juridische en praktische bezwaren een ingewikkelde spoedklus getraineerd kan worden.
Bureaucratische argumenten
Nu is coördinatie tussen ministeries altijd al een lastig onderwerp geweest, omdat elke minister en elk departement nu eenmaal hechten aan de eigen verantwoordelijkheid op het eigen beleidsdomein (‘mijn portefeuille’). Voor zover er beleidsonderwerpen zijn die departementen overstijgen en waarvoor een minister als coördinerend bewindspersoon is aangewezen, worden de grenzen ervan nauwkeurig afgebakend en voelen loyale ambtenaren zich maar al te vaak geroepen die nauwlettend te bewaken: de minister uit de wind houden, indekken, anderen niet met de eer te laten strijken en tal van andere bureaucratische en legalistische argumenten staan dan nog wel eens slagvaardig en eendrachtig optreden in de weg.
Dat is wellicht bij minder urgente onderwerpen niet zo’n probleem, daar komt men na verloop van tijd met geven en nemen, compromissen sluiten en toedekken wel uit, maar is in acute noodsituaties funest. Dat op het terrein van de uitvoering van de sancties nauwelijks voortgang werd geboekt is dus niet verwonderlijk: er ontbreekt kennelijk iemand die met gezag ‘het voortouw neemt’, knopen weet door te hakken en barrières kan slechten.
Vlucht naar voren
Uiteindelijk koos het kabinet maar voor de bekende vlucht naar voren: als men er onderling niet uit komt, wordt iemand van buiten ingehuurd: een Nationale Coördinator. “Die persoon moet de regie pakken bij de uitvoering van de sancties (tegen Rusland) en zorgen voor afstemming (‘aanspreken en aanjagen’) tussen de departementen”, liet minister Wopke Hoekstra weten na de ministerraad van vrijdag. Een zwaargewicht; dat werd dus Stef Blok….
De man die het ministerie van Volkshuisvesting heeft afgebroken gaat nu de ijzeren ring rondom het Kremlin afbreken.https://t.co/Re2A0vXtkv
— Hubert Smeets (@hubertsmeets) April 4, 2022
Gebrek aan regie
Terwijl steeds wordt volgehouden dat we in Nederland kunnen bogen op een voortreffelijk functionerend overheidsapparaat, blijkt toch telkens dat als de nood echt aan de man komt, achter de coulissen van zelfgenoegzaamheid een pijnlijke waarheid schuilgaat: gebrek aan regie en doortastendheid bij urgente vraagstukken die het terrein van een enkel departement overstijgen.
Dat kwam ook aan het licht tijdens de uitbraak van de Coronacrisis: nog voordat Covid hier echt toesloeg, eind februari 2020, verklaarde toenmalig minister Bruins in de Tweede Kamer geruststellend dat “we goed waren voorbereid” en dat er geen signalen waren van een acuut tekort aan hulpmiddelen. Sterker nog: niet lang daarna vloog in het geheim een vliegtuig vol met die hulpmiddelen vanuit Nederland naar China. De rest is – helaas – een stukje (deerniswekkende) geschiedenis. Telkens bleek de afgelopen ‘Covidjaren’ het organiserend vermogen van de Nederlandse overheid tekort te schieten: die is kennelijk niet toegerust om snel in te spelen op een crisissituatie.
Les niet geleerd
Dat de les nog steeds niet geleerd is las ik in een reportage in Elsevier Weekblad (19 maart 2022) van de in Hongarije woonachtige schrijver Jaap Scholten (die zich daar ontfermt over een gezin van Oekraïense vluchtelingen). Hij kreeg van een derdejaars geneeskundestudent in Kiev een verlanglijstje met medische spullen en verbandmiddelen, die daar vanwege de gevechten en raketinslagen hard nodig waren:
“Eén van mijn broers is mede-eigenaar van een pillenfabriek, een andere broer is arts, een vriendin is arts in een academisch ziekenhuis, en een tweede vriend is zelfs een belangrijke arts in Nederland. Ik gaf hun het lijstje uit Kiev en vroeg of ze via producenten, contacten, de ziekenhuisdirectie of via een achterdeur van het ziekenhuis een deel van de noodzakelijke spullen konden bemachtigen. Ik dacht: die regelen het wel.”
Jaap Scholten ontfermt zich in zijn huis in Hongarije over het gezin van de Oekraïense vluchtelingen Eva en Alexey Tarasenko en hun kinderen. Ook regelt hij medicijnen en Kevlar-helmen voor Oekraïne. ‘Voor mij is dit een strijd tussen goed en kwaad.’ https://t.co/uCZ6mvDHxo
— EW (@ewmagazinenl) March 18, 2022
Scholten concludeert vertwijfeld: “Er moet in Nederland geen oorlog uitbreken, want levensreddende spullen voor op het slagveld blijken er niet te krijgen…” We kennen de verhalen over hoe het leger nogal eens verlegen zit om allerlei materiaal, maar dat zal nu wel worden aangevuld, mogen we hopen. De oorlog in Oekraïne heeft ons in elk geval uit een pastorale droom wakker geschud.
Utopie
Nu Den Haag nog, want “de oude tijden keren niet weerom”, vrees ik. Zijn onze ministers en is het ambtelijk apparaat eigenlijk wel in staat om in te spelen op nieuwe realiteiten: veranderende omstandigheden op tal van terreinen zoals de economie, de oplopende schulden en overheidstekorten, de wijzigende machtsverhoudingen in de wereld, de energiebehoefte, de verschuiving van handelsstromen, de voedselvoorziening, migratie etc.? Durven ze al die fantasievolle dromen en wensen op het gebied van stikstof en klimaat nog eens tegen het licht te houden, want de input in al die klimaat- en stikstofmodellen, waarop die wensen zijn gebaseerd, zouden wel eens utopie kunnen blijken te zijn…
Over de auteur
- Freek van Beetz, studeerde Planologie en Politicologie, was van 2001-2010 adviseur van de MP van de Ned.Antillen. Auteur van Uitzicht op Zee (roman, 2015) en van Het laatste Kabinet (2010) en Het einde van de Antillen (2013).
Toch is het vreemd dat tijdens de toeslagenaffaire de belastingdienst geen enkele moeite had om van tienduizenden ouders bedragen terug te vorderen waarbij de mensen zelfs gedwongen waren om hun huis te verkopen en in diepe ellende kwamen, terwijl het bij deze Russen kennelijk niet mogelijk is.
Mijn indruk is dat het gewoon smoesjes waren van Wobke en dat Stef het niet beter gaat maken.
Ondertussen lachen die Russen ons allemaal uit.
Waar is Mark eigenlijk??
Beste Anton,
Denk niet dat de Russen ons uitlachen het zijn eerder wij die samen met de Russen de Oekraïners uitlachen. En daar hebben we geen enkel probleem mee. Sinds het losgaan van het Oekraïne drama is er geen dag aan gasleveringen gemist, wat ook weer volstrekt logisch is, want zonder Russisch gas (en de Oekraïnse pijpleidingen) zijn we 5 tot 10 dagen van totale anarchie verwijderd.
Het idee dat we binnen de EU binnen een half jaar 40 % van de gasbehoefte ergens anders vandaan kunnen halen is echt next level lik-de-kikker. Het dan maar uitzetten van industrieën en andere maatschappelijke sectoren is een instant anorexia dieet waar een heleboel mensen existentiële problemen mee gaan hebben als het geld op is.
Kortom, Oekraïne ‘helpen’ we enorm maar met de billetjes stijf op elkaar geknepen. De drs. weet dit en is zich aan het voorbereiden op het moment dat hij de Oekraïners (terecht) van allerlei fascistische tendenzen kan gaan beschuldigen.
NB het bovenstaande doet niets af aan de idiote Sonderkommando-akeligheden die de Russen zich menen te kunnen veroorloven.
Een troosteloos verhaal over dit land, waar incompetentie, zelfgenoegzaamheid en eigenbelang de boventoon voeren. Waar politieke hobbies en waanideeën over klimaat, migratie en energie belangrijker zijn dan de werkelijkheid. En waar de burger 1 x per 4 jaar wat mag zeggen, wel graag passend in het (zelf)beeld van de kartelpartijen, om vervolgens genegeerd te worden. Of voor van alles en nog wat te worden uitgemaakt als hij ‘verkeerd’ kiest.
Het kan in een bananenrepubliek niet erger zijn.
Om parlementariërs te bespioneren werd ‘de wet’ even aan de kant geschoven, om toeslagenouders ’te pakken’ werd niet zo nauw gekeken, militaire goederen worden massaal over de grens gebracht terwijl het eigen leger sterk onder de maat is uitgerust (aan welke kant je ook staat in die oost-oorlog, die niet de onze is, die discrepantie blijft vreemd), tijdens de keronaproblemen werd gewoon de grondwet genegeerd, ministers voeren aangenomen moties gewoon niet uit, het weggestuurde Rottekabinet deed een stoelendans en keerde terug als Schwabinet alsof er niets aan de hand was, de premier reist gewichtigdoenend de wereld rond om veel vaag te praten en niets te zeggen, en is in eigen land vrijwel onzichtbaar.
Als ‘men’ zou willen, is dus alles mogelijk, alleen dan zijn de vriendjes aan de Zuidas not amused.
Het aanstellen van Stef Blok om sancties te coördineren, is zoals gewoonlijk simpelweg een parkeergarage om problemen voorlopig te parkeren. Zoals met alle (herhaalde) onderzoeken op probleemdossiers en ongewenste moties gebeurt. In de hoop dat het zal overwaaien, en zo niet, dan is de bewindspersoon van dit schrikbewind in ieder geval uit de wind.
1) Allereerst is het mij volledig onduidelijk waarom en hoe de beslaglegging van privé-tegoeden van particuliere Russen invloed zou hebben op de financiering van de Russische staat en de oorlogvoering door die Russische staat.
Die twee geldstromen zijn volledig gescheiden van elkaar. Deze beslaglegging is naar mijn idee alleen bedoeld voor de Nederlandse kiezer om te laten zien dat wij echt wel middelen hebben om invloed uit te oefenen op Putin (het is dus puur een oefening in communicatie en gedragsregulatie).
2) Gas is goedkoop, kan makkelijk opgeslagen worden en vervoerd. Alle alternatieve energiebronnen hebben die drie eigenschappen NIET. Dat betekent dus dat
A) de kostprijs van bijna alle producten gaat stijgen, want energie is onderdeel van de kostprijs;
B) dat het ons meer pijn doet dan Rusland, want Rusland kan gewoon de prijs verhogen in dezelfde mate dat de afzet afneemt, zodat de inkomsten voor Rusland hetzelfde blijven;
C) dat we afhankelijk worden van energiebronnen die niet altijd beschikbaar zijn als we warmte en stroom nodig hebben (omdat er geen wind of zon is), zodat we geen verwarming hebben en niet kunnen wassen.
Het is de vraag hoe lang het duurt voordat de Nederlandse bevolking ontdekt dat de sympathie voor Oekraïne onevenredig grote offers vraagt.
Het zou echter voor iedereen nu al duidelijk moeten zijn dat we een catastrofe te moet gaan tenzij er heel snel het roer omgaat.
Helemaal eens met uw betoog. Raar ook dat men eigendom afneemt zonder rechtsproces. Dat belooft wat. Vinden ‘we’ u een vijand, nemen ‘we’ uw bezit af. Terwijl ‘we’ er eerst totaal geen probleem mee hadden blijkbaar, om de mensen die hier heel erg veel geld uitgeven binnen te hengelen. Actief!!
Dus wat eerst heel erg gewenst was, is nu ineens crimineel?
Om de spierballen die onze ‘minister van defensie’ alleen in een emoticon heeft, te tonen?
We worden allang niet meer geregeerd, er wordt alleen gereageerd op de aan van de dag.
moet zijn: waan
Als we ook nog wat verder doordenken, kom ik uit bij het volgende.
Als wij accepteren dat we willekeurige Russen hun eigendommen afpakken, hoewel we weten dat ze geen invloed uitoefenen op Poetin omdat ze geen rol spelen in de regering, en terwijl we niet officieel in oorlog zijn met Rusland, dan gaan we een grens over. We breken de wet om een verondersteld hoger doel.
Dan is het vervolgens ook mogelijk om van Nederlanders hun eigendommen af te pakken om een verondersteld hoger doel te bereiken.
U mag 1 x raden welk doel dat zou kunnen zijn…
Hier gaat de wet van cognitieve dissonantie spelen: omdat we ons hebben vergrepen aan de eigendommen van anderen in de eerste situatie, kunnen we in de tweede situatie niet meer terug zonder toe te moeten geven dat we een stomme streek hebben uitgehaald.
Bureaucratie is de grootste ziekte in Nederland. Zo enorm dat je telkens in eigen apparaat verstrikt raakt. Nederland is daarmee een paradijs voor criminelen. Eigen bevolking volledig onder controle gehouden moet voor alles opdraaien, en kan zich nergens op beroepen. Daarentegen zijn de ministeries niet in staat om bezittingen van Russische oligarchen te confisqueren want
te ingewikkeld en moeilijk en duurt zo lang omdat niemand een beslissing durft te nemen en er moet altijd weer een commissie ingesteld worden die op daden niet persoonlijk aanspreekbaar is. Is dat de Nederlandse directheid? Intussen hebben de Russische oligarchen hun meeste bezit al veilig elders gesteld. Hier wordt altijd hoog van de toren geblazen maar in praktijk gebeurd er niets, zie onze eigen minister president in combinatie met de tandeloze parlement. Je zou haast zeggen dat deze bureaucratie met opzet in stand gehouden omdat het zo handig kan zijn. Niet voor gewone mensen maar criminelen.
Nu Putin gaat eisen dat hij in Roebel betaald wil worden ,zijn het de Russen die inbeslagname doen in Europa,de centrale banken doen helemaal niks ,en de inflatie loopt giga uit de klauwen ,en het ziet er niet naar uit dat dit stopt .
Als dit alles te maken heeft met het nieuwe normaal ,nou geef mij het oude maar,en laat Rutte met Schwab snel de benen nemen
Ach, hadden we maar iemand die de ministeries en het onderlinge gekibbel overstijgt. Iemand die de ministers en staatssecretarissen aan het werk zet, en ze de laan uitstuurt als ze dat niet doen. Iemand met visie. Iemand die geen tijd verspilt aan stoere uitspraken, maar die de handen uit de mouwen steekt. Iemand die zich met hart en ziel inzet voor het Nederlandse volk.
Maar “wij” hebben gekozen voor Mark R. Wat een dom, dom volk.
In Nederland is een bestuurlijke elite aan de macht. Centraal binnen die elite staat de ideologie van de “goede bedoelingen”. Kern daarvan is universele waarden, een permanente staat van crisissituaties, totalitair (zich het recht toeëigenend t.a.v. het mogen bemoeien met lichaam, geest en moraliteit van de burgers) en agressief (ben je niet voor me dan ben je tegen me). Met behulp van het overheidsapparaat en bedrijven worden die “goede bedoelingen” dwingend en van bovenaf opgelegd en gepusht. Met name via planning, regulering, belastingheffing (subsidiering), collectivisering (ook via bedrijven). Het zegt al genoegd dat na gebleken overheidsfalen de oplossing inmiddels altijd is “meer overheid”. Het spreekt voor zich dat een dergelijke wijze van organisatie rigide is en niet in staat is zich aan (sterk) veranderende situaties aan te passen. De wijze van inrichting is immers top-down en gebaseerd op ideologie. Niet bottom-up en gebaseerd op de realiteit. Als een organisatie eenmaal zo verworden is dan is het net zo (on)bestuurbaar als een mammoettanker. Het blijkt ook wel uit de constant terugkerende problemen met en door de centrale planning en daartoe ingerichte overheidsorganisatie. Zelfs na zo’n ingrijpende affaire als die van de Toeslagen vaart het schip nog steeds dezelfde kant op.
ook wordt nu de oorlog in Oekraine aangemerkt als oorzaak dat onze energierekening onbetaalbaar gaat worden. Toen Poetin de Krim inlijfde en zijn acties in andere satellietstaten veranderde er niet zo extreem veel aan de energieprijzen. Nu onze overheid er een onbetaalbare en onhaalbare ‘ energietransitie’ willen doorjassen onder aanvoering van D66 en GL, wordt de prijsverhoging door de elites van die partijen zo ongeveer toegejuicht. Ja, nou kunnen we die Nederlanders DIE nog een beetje geld hadden, dwingen tot dure investeringen, laat ze maar aan de bedelstaf zodat ze alleen nog maar NET het wonen kunnen bekostigen, maar ook dat heeft de NL elite liever niet. Ze hebben liever dat de ‘gewone man’ weggepest wordt, is mijn indruk. Lekker pesten met onbetaalbare energieprijzen, dan MOETEN die stomme burgers die niet bij de elite horen wel vergroenen en onze achterban bedrijven spekken waar wij als D66 onze miljoenen van krijgen voor de campagnes om de macht. DAT is wat er bij D66 en GL gedacht wordt.
Als die regenten ons land al niet behoorlijk kunnen besturen -ze struikelen van de ene blunder naar het andere schandaal-, Wat verwacht je dan in crisistijd?
Ongetwijfeld is uw site op de hoogte van de noodwet Verplaatsing van bevolking uit 1952 die in werking gaat treden.
Ik hoop dat hier op deze site een goed stuk over wordt geschreven.
Tot dusver blijft de MSM doodstil.
Onteigenen en afvoeren, zoals 80 jaar geleden met onze Joden gebeurde!
Ik zie het niet meer zitten!
Excuses redactie, op uw herhaalde vraag een discussie abonnement te nemen , kan ik helaas niet ingaan.
De link werkt niet, ik heb een oud e-mailprogramma, wat ik nauwelijks gebruik.
Alles gaat tegenwoordig via de app.
Complimenten voor het uitstekende stuk!