De Vrijdag Video’s – Wat is klassiek liberalisme?
Wekelijkse selectie van boeiend beeldmateriaal
Welkom bij onze Vrijdag Video’s met deze week aandacht voor het klassiek liberalisme. Een oude en ooit invloedrijke politieke stroming, die in Nederland en andere delen van de westerse wereld overwoekert lijkt te worden door een groeiend aantal links-liberale varianten.
Het tijdens de Verlichting van de 18e eeuw ontstane liberalisme heeft als uitgangspunt om zo veel mogelijk vrijheid te creëren voor ieder individu, zolang dit individu de vrijheid van anderen niet beperkt. Liberalen streven naar een samenleving waarin burgers grote vrijheden genieten. Een maatschappij met burgerrechten, die het individu beschermen en de macht van de staat en religie beperken. Ook streeft het liberalisme naar een vrije markt, waarin de overheid zich vooral terughoudend opstelt.
Grondlegger van het liberalisme was de filosoof John Locke. Andere filosofen die bijgedragen hebben aan het liberalisme zijn o.a. David Hume, John Stuart Mill, Thomas Hobbes en Adam Smith. Smith wordt beschouwd als de grondlegger van het klassieke liberalisme en de moderne economie. Zijn boek The Wealth of Nations is zijn magnum opus en is het eerste moderne werk in de economie. Zijn economisch liberalisme vormt de kern van het klassiek liberalisme. Een kleine overheid en een vrije markt.
De kwalificatie ‘klassiek’ is grotendeels het gevolg van de verandering van de term liberalisme in de Verenigde Staten (VS). Terwijl liberalisme in Europa het vrije markt-uitgangspunt in de economische politiek aanduidde, is de betekenis van liberalisme in de VS door toedoen van onder meer Roosevelts New Deal verschoven naar een meer linkse, progressieve benadering van overheid, burger en markt. Meer bemoeienis met het individu, marktregulering en een sterk groeiend staatsapparaat. Dit is wat de Democratische partij en aanhang in de VS verstaan onder ‘liberaal’.
Dit opschuiven naar de linkerzijde van het politieke spectrum is een trend, die de laatste tijd ook in Europa en ons eigen land waarneembaar is. Het lijkt een onvermijdelijke ontwikkeling. Een beweging die zich steeds sneller voltrekt. Het traditionele liberalisme dat, zoals voorspeld door de filosoof Karl Popper, ten onder gaat aan grenzeloze tolerantie. Het huidige liberalisme in Europa vertoont steeds meer trekken van het Amerikaanse liberalisme. Europese leiders als Emmanuel Macron zijn links-liberaal. Deze trend verklaart de steun van zich rechts noemende liberalen voor Democratische presidenten en presidentskandidaten, zoals Hillary Clinton en Joe Biden.
Links progressieve partijen als D66 en GroenLinks, voorstanders van een grote overheid en regeldruk, noemen zich zonder blikken of blozen liberaal. Ook de VVD, voorheen een partij gevuld met klassiek liberalen, is onder Mark Rutte getransformeerd tot een eigentijdse links-liberale partij. De beleidsplannen van Rutte IV lezen als het finale afscheid van het klassiek liberalisme. En daarmee heeft de klassiek liberale traditie in Nederland, buiten een handjevol teleurgestelde VVD-liberalen, geen echte politieke vertegenwoordiging meer.
In de volgende video’s wordt uiteengezet wat de klassiek liberale stroming ongeveer behelst en welke denkrichtingen eraan ten grondslag liggen en komen er vertegenwoordigers van het klassiek liberalisme aan het woord.
We beginnen met een video die ingaat op de vraag wat is klassiek liberalisme en welke denkrichtingen liggen eraan ten grondslag?
Wie zijn de belangrijkste vertegenwoordigers van het ‘klassiek liberalisme’ en wat hebben zij zoal bewerkstelligd in onze maatschappij.
Milton Friedman (New York, 31 juli 1912 – San Francisco, 16 november 2006) over klassiek liberalisme. Een Amerikaanse econoom en voorvechter van het vrijemarktkapitalisme en een beperkte overheid. In 1976 won Friedman de Nobelprijs voor de Economie.
Een diepte-interview met Ayn Rand, de schrijfster van The Fountain Head en Atlas Shrugged en vertegenwoordigster van het objectivisme, één van de belangrijkste denkrichtingen die aan het klassiek liberalisme ten grondslag liggen. Een pleidooi vóór individualisme en tegen conservatisme en collectivisme.
Het OpinieZ Vrijdag Video team wenst u veel kijkplezier:
Uri van As, Asher, Freek van Beetz, Ines van Bokhoven, Maaike van Charante, Jan Gajentaan, YorienvdH, Alma van Hees, Rutger van de Noort, Pamela Pinas, Robert Raupach, Wouter Roorda en Johannes Vervloed
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Politiek Internationaal25 december 2022OpinieZ-auteurs over de toestand in Nederland en de wereld
Diversiteit13 juli 2022Woke Woensdag – Van Artis Goes Woke tot Alles Wat Wokies Haten
Economie11 juli 2022Verzet tegen ideologische hobby’s elites gaat de hele wereld over
Politiek Internationaal5 juni 2022Dagboek van een Russische soldaat
Dat D66 en GL zich liberaal noemen bevreemdt mij aan de ene kant maar aan de andere kant ook niet.
Liberaal stond in de 19de eeuw voor de bevrijding van het individu ten opzichte van de standenstaat. Dus evenwicht tussen markt (vrijheid) en staat (toezicht).
D66 en GL zijn partijen die niets liever willen dan zich bemoeien met elk detail van het leven: vanaf de geboorte (abortus), tijdens het leven (genderideologie) en het einde van het leven (‘voltooid leven’).
Deze partijen zijn zo duidelijk niet liberaal, dat als ze zich liberaal noemen, dat alleen maar bedoeld kan zijn als ironie of satire.
Aan de andere kant snap ik het ook wel: als een partij erop uit is om te heersen over anderen in alle facetten van het leven, moet je dat vermommen als precies het tegendeel van wat je van plan bent.
Zoals met de QR code gebeurd is: het is een manier om slaafs gedrag aan te leren, maar men noemt het ‘vrijheid teruggeven’.
Goede uitleg van liberalisme. En de grenzeloze tolerantie de juiste uitdrukking voor het einde van niet alleen liberalisme maar de inzet op de socialistische samenleving. De huidige liberalen worden socialisten net zoals de socialisten achter de toenmalige Ijzeren gordijn liberalen werden en hun posities zo behielden of zelfs sterk verbeterden. Als dit de toekomst van de EU is denk ik dat de voormalige Oostblok landen niet zullen meedoen omdat zij daar net van uitgekomen zijn. Zo zullen zij weer bungelen tussen het Westen en de Russische dreiging. Van een hegemone unie kan dan geen sprake zijn maar dat is het nu ook niet.
Een opmerking over Adam Smith. Adam Smith wordt met name in de Engelssprekende wereld als de grondlegger van de economie gezien. Ofschoon het toen nog geen economie heette. Smith was een filosoof die over economische vraagstukken nadacht. Hij heeft daarbij vrij veel overgenomen van Franse denkers, nadat hij een stage in Frankrijk had doorlopen, toentertijd de leidende wereldmacht. In werkelijkheid gaat de economische theorie veel verder terug.
Aristoteles heeft zich er al eens over uitgesproken en fouten gemaakt. De echte basis begint bij de Spaanse Scholastieken uit de school van Salamanca in de late middeleeuwen. Juan de Mariana is een naam die daarbij hoort. Vervolgens is de kennis opgepakt en uitgebreid door de Franse Fysiocraten met welklinkende namen als Anne Robert Jacques de Turgot. Adam Smith heeft nogal losjes gekopieerd van hen en is ‘vergeten’ aan bronvermelding te doen. Mensen als Joseph Schumpeter schrijven met nauwelijks verholen minachting over Adam Smith.
Overigens heeft Smith een belangrijke fout gemaakt door de Labour Theory of Value te promoten, itt de Subjective Theory of Value die dominant was bij de Spaanse Scholastieken en de Franse Fysiocraten. De Labour Theory of Value is later overgenomen door zijn opvolger David Ricardo. Een zekere Karl Marx heeft vervolgens diezelfde Labour Theory of Value tot de ultieme consequentie doorgeredeneert en is daarmee tot zijn socialistische centrale plannings ideeën gekomen met alle narigheid van dien. Lees: miljoenen doden en een veelvoud aan verwoeste levens. De gedachtes van Marx klopten. Alleen de Labour Theory of Value, waarop zijn werk gebaseerd is, klopt niet.