Discussieer niet over eurobonds, maar over de euro zelf!
Interview met euroresearcher André ten Dam (deel 1)
Foto: Jan Gajentaan (l) en Andre ten Dam (r)©️Jan Gajentaan
In deze woelige tijd van de om zich heen grijpende corona-pandemie, dient zich een nieuwe eurocrisis aan. Heeft minister van Financiën Wopke Hoekstra met het tussen de eurolanden gesloten principe-akkoord de clash met Italië nu gewonnen of verloren? Aanstaande vrijdag vallen er besluiten.
De Nederlandse media lezende, zijn de meningen verdeeld. Maar hoe zit het nu echt? En wat kan Mark Rutte nu nog doen? Jan Gajentaan vroeg het namens OpinieZ aan monetair ingenieur en euro-onderzoeker van het eerste uur André ten Dam. Een interview in twee delen. Maandag 20 april verschijnt deel 2.
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen, heeft minister Hoekstra in de Eurogroep nu gewonnen of verloren?
Hoewel Hoekstra zeker zijn best heeft gedaan, dit economische principe-akkoord is dramatisch voor Nederland.
Net als bij het uitbreken van de eerste eurocrisis in 2010 wordt het spel tussen Noord- en Zuid-Europa uiteindelijk gespeeld tussen Duitsland en Frankrijk. Onder meer door het al maar voortdurende oorlogsschuldgevoel geeft Duitsland dan altijd beetje bij beetje toe. Nederland wordt steeds politiek gedwongen om te volgen. Zo werkt dat nu eenmaal binnen de EU, en zeker binnen de eurozone.
Kijk naar wat er nu weer is afgesproken: een pakket van € 540 miljard.
Die gezamenlijke schuldfinanciering middels de door Nederland zo verafschuwde eurobonds zijn er weliswaar nog niet gekomen, maar die gezamenlijke schuldfinanciering is er met het ECB-opkoopprogramma natuurlijk de facto al ruim vijf jaar. En dat opkoopprogramma is vorige maand ook nog eens door de ECB met een extra budget van € 750 miljard voor dit jaar in een veel hogere versnelling gezet.
Daarbovenop mogen de zuidelijke eurolanden nu weer volop lenen uit het Europese noodfonds ESM, zonder of zonder noemenswaardige condities.
Ook op allerlei andere manieren is Nederland weer een stuk verder die vermaledijde euro-transferunie ingetrokken. Nu zelfs, en dat is voor het eerst, met de nieuwe Europese arbeidstijdverkortings-regeling ook op sociaal-economisch terrein. En daarvan wordt de uitvoering aan de Europese Commissie toebedeeld. Weer een stap verder in de ‘ever closer union’, waarmee de zoveelste Nederlandse rode lijn wordt overschreden.
Dat ook al deze nieuwe afspraken weer strijdig zijn met de oorspronkelijke Verdragsrechtelijke no bail out-regel, niemand heeft het daar nog over.
En, o ja, die eurobonds liggen nog steeds op tafel en worden eind komende week door de regeringsleiders onder de naam ‘innovatieve financiële instrumenten’ gewoon verder bediscussieerd. We hebben afgelopen week gezien dat de zuidelijke eurolanden, onder aanvoering van Macron, de druk zeer hoog aan het opvoeren zijn en dat daarbij alle middelen, geoorloofd en ongeoorloofd, worden ingezet om komende week Duitsland en Nederland op de knieën te krijgen.
Foto: President Macron. Copyright EU. Gebruik krachtens Citaatrecht ex art 15a Auteurswet.
Is er dan geen enkele goede maatregel afgesproken?
De enige perspectiefvolle maatregel is het verstrekken van extra financiële slagkracht aan de EIB (Europese Investeringsbank).
Zoals vorig weekend in Buitenhof ook gememoreerd door regeringsadviseur Arnoud Boot, kan daarmee direct en gericht liquiditeitssteun worden verstrekt aan levensvatbare, maar door de crisis in moeilijkheden komende bedrijven teneinde deze bedrijven en de werkgelegenheid daarvan te kunnen redden.
Kan Nederland in de nu zich ontvouwende crisis al die extra lasten eigenlijk wel dragen?
Een zeer relevante vraag, inderdaad.
We kunnen nu nog niet goed inschatten hoe hard de corona-klap economisch aankomt voor een land met een open economie zoals Nederland. Maar het IMF heeft deze week laten weten dat de Nederlandse economie in het gunstigste geval met 7,5% zal krimpen. De klap zal bij ons dus ook heel hard zijn. En, zoals bekend, is Hoekstra inmiddels al begonnen om voor alle economische corona-maatregelen in ons eigen land tussen de € 60 en € 90 miljard te lenen. Daarbij heeft hij gezegd dat aanvullende leningen zullen volgen, mocht dat nodig zijn.
Met alleen al deze nieuwe Nederlandse leningen en de ingezette economische corona-krimp zal onze de laatste jaren door bezuinigingen, ombuigingen, hervormingen en belastingverhogingen als percentage van ons bbp (bruto binnenlands product) mooi teruggebrachte staatsschuld al weer rap door de 60%-grens gaan. Wij hebben in Nederland dus onze handen al vol.
En dan moet daar het Nederlandse aandeel in dit Europese pakket nog eens bovenop komen. Te beginnen met minstens € 40 miljard. En reken er maar op dat dit bedrag snel nog veel verder op zal lopen.
Natuurlijk moeten ook andere zwaar getroffen landen als Italië en Spanje in staat zijn om te kunnen herstellen van de zich nu ontvouwende economische gevolgen van de corona-pandemie. Maar dit is dus de verkeerde manier.
Hebben Italië, Frankrijk en de andere zuidelijke eurolanden dan niet gewonnen?
Nee, het nu gesloten economische principe-akkoord is ook dramatisch voor Italië en de overige zuidelijke landen. Op deze manier ontbreekt daar een reëel perspectief op economisch herstel.
Net zoals tien jaar geleden bij de eerste eurocrisis zijn er weer alleen maar verliezers en is het ‘gezond verstand’ ook weer ver te zoeken.
Hoe zou een ‘gezond verstand’-pakket er dan wel uit moeten zien?
Het is nu aan de, in de corona-crisis zich zo profilerende, staatsman Mark Rutte om het pakket van vorige week open te breken tijdens de komende Eurotop dienaangaande en dan met de regeringsleiders de discussie opnieuw aan te gaan. Praten kan Mark Rutte immers als geen ander!
Het economische pakket zal mijns inziens dan ingevuld moeten worden als volgt.
Ten eerste dienen de eurolanden uit onderlinge solidariteit een fonds te creëren waaruit landen geen leningen maar giften kunnen krijgen om, zo nodig, directe medisch gerelateerde corona-kosten te kunnen bekostigen. Dus precies zoals Nederland al heeft voorgesteld. Daarvoor zijn relatief beperkte financiële middelen nodig.
En vanuit de onderlinge solidariteit dient er, zoals gezegd, eenmalige extra financiële slagkracht bij de EIB gecreëerd te worden. Dus voor leningen direct aan levensvatbare bedrijven. En niét aan overheden – daar loopt het immers vaak juist mis.
Daarnaast vind ik dat het extra ECB-opkooppakket van € 750 miljard onmiddellijk gestopt moet worden. In deze unieke situatie zou in plaats daarvan ieder euroland strikt tijdelijk, bijvoorbeeld voor maximaal een jaar, direct bij hun nationale centrale bank middels een te openen rekening-courant moeten kunnen pinnen, om gericht en nauw omschreven economische corona-ellende het hoofd te kunnen bieden. Dus ongeveer zoals in Nederland oud DNB-directeur Lex Hoogduin dat vorige maand al heeft voorgesteld.
Dit zou dan wat mij betreft moeten plaatsvinden onder strikte, door de regeringsleiders geformuleerde voorwaarden én onder direct toezicht van de ECB. En voor de democratische legitimiteit daarvan zou in een dergelijk geval het nationale parlement van het desbetreffende euroland deze exceptionele maatregelen eerst moeten goedkeuren.
En tot slot, en dit is cruciaal. Er wordt ook nu weer, net zoals op al die Eurotoppen vanaf 2010, het verkeerde onderwerp besproken. Rutte en zijn collega’s moeten nu verder niet meer discussiëren over euro-noodfondsen of eurobonds, maar over de euro zelf!
Foto: Minister Wopke Hoekstra met ECB-president Christine Lagarde. Copyright EU. Gebruik krachtens Citaatrecht ex art 15a Auteurswet.
Maar de discussie gaat toch over solidariteit en niet over de euro?
De olifant in de porseleinkast en dus het kernprobleem is, dat de economieën van de diverse eurolanden zich niet lenen voor een Europese muntunie, met een in de eenheids-euro geklonken onderlinge vaste wisselkoers en een voor alle landen één en dezelfde rente. De economieën van de eurolanden zijn daarvoor onderling wat betreft kracht, ontwikkeling en karakter nu eenmaal veel te verschillend.
En juist door het gebrek aan ‘monetaire flexibiliteit’, dus aan onderlinge wisselkoersaanpassingen en rentedifferentiatie, worden, zoals in de praktijk ook is gebleken, voornoemde economische verschillen bovendien niet kleiner maar juist groter.
Sinds de invoering heeft de euromunt zich daardoor ontwikkeld als véél te duur voor de economisch zwakkere en tegelijkertijd véél te goedkoop voor de sterkere eurolanden. Dat wringt natuurlijk. Zo is de eenheidsmunt niet profijtelijk maar juist schadelijk. Voor ieder euroland!
Op deze manier kan geen enkel euroland economisch optimaal presteren en behoeven de economisch zwakkere eurolanden structureel en steeds meer financiële steun van de sterkere landen.
Zo hebben de sterkere eurolanden niet alleen de zwakkere regio’s in eigen land op de schouders, maar krijgen zij daar heel Zuid-Europa nog eens bij. Een kind begrijpt dat dat niet kan. Als gevolg daarvan slepen de zwakkere landen dan uiteindelijk de sterkere mee het ravijn in.
Waarin komt de economische ellende als gevolg van de euro voor zwakke en sterke landen dan tot uiting?
Zoals we sinds de eerste eurocrisis zien, komt dat voor de zwakkere meer Zuidelijke landen, als gevolg van de voor hen veel te hóge wisselkoers van de euro, tot uiting in een slechte en verder afkalvende internationale concurrentiepositie, economische teruggang/stagnatie en oplopende begrotingstekorten, met structureel hoge werkloosheid en veel armoede onder de bevolking. Slechts door vooral het opkoop- en lage rentebeleid van de ECB en daarnaast ook het noodfonds hebben die landen, financieel gezien, nog net hun hoofd boven water kunnen houden.
En voor de sterkere landen, zoals Nederland en Duitsland, zien we, als gevolg van de voor ons juist veel te láge wisselkoers van de euro, vooral ernstige koopkrachtaantasting van de burger, met ernstige aantasting van onze binnenlandse economie. En als gevolg van de door de ECB tot nul gedrukte rente om, de zwakke eurolanden niet helemaal kopje onder te laten gaan, worden onze pensioenen keer-op-keer gekort. Dus ook voor ons is de euro een drama.
Een teken aan de wand is dat in een zogenoemd ‘rijk land’ als Nederland sinds de invoering van de euro de koopkracht nauwelijks tot niet is verbeterd en de voedselbanken als paddenstoelen uit de grond zijn geschoten.
Voor geïnteresseerden in deze materie, zie de Position Paper André ten Dam voor deskundigenbijeenkomst EK 13-2-2018 over toekomst EMU-euro.
Over de auteur
- Amsterdammer in Rotterdam, blogger, schrijver van e-books, voetbalvader, Volvo 940 rijder, in het dagelijks leven Recruitment / Human Resources Consultant.
Recent gepubliceerd
Politiek Nederland2023.05.17Polarisatie politiek debat maakt meer kapot dan je lief is
EU2023.05.03Nederland moet nieuw evenwicht vinden: internationaal én zelfstandig
Politiek Nederland2023.04.21Elitair kabinet sloopt het gewone volk
Klimaat en Milieu2023.04.02Kabinet Rutte 4 hobbelt hooguit nog een paar maanden door
Ik moet zeggen dat de toekomst voor nederlanders zorgwekkend is. Daar bovenop krijgen we nog andere kosten, zoals de greandeal en massa immigratie. Er zijn nog meer posten dus binnenkort hebben we gewoon onze hele economie kapot gemaakt.
Daarom is een nexit ons enige reddingsmiddel.
ja, ik zit uit te tellen of ik nog met pre pensioen kan, maar ik denk dat de ramingen alleen maar achteruit hollen.
Kan ik met mijn ABP schuiflatje kijken wat ik wil op een x leeftijd om mijn plan te maken, maar moet het steeds verder richting 67 om nog bij hetzelfde pensioen bedrag uit te komen.
Ik schrijf gewoon het bedrag op dat men mij voorspelt als ik b.v over 2 jaar met pensioen zou willen en dan controleren wat er mee gebeurt in de komende 2 jaar.
Als gepensioneerd ondernemer wist ik bij de introductie van de Euro gevoelsmatig dat dit fout moest gaan. Vóór die introdctie ging onze inkoop van goederen uit Italië altijd gepaard met enige speculatie….
Wat doet de Lire? Devalueert ze of herstelt ze zich. Het was echter altijd duidelijk dat de long-run een devaluatie inhield: 10.000 Lire tegen de waarde van +/- 1 Gulden. Die Euro zou naar mijn idee nooit gaan lukken. En zie hier… na zo’n 20 jaar: Totale faal!!
Sorry, alweer lang geleden: 10.000 Lire tegen 10 Gulden.
Hoop dat de Euro gauw klapt, want dit houden we niet vol
Hoi Marien. Misschien heb je gehoord van ESM en Q.E.? Allemaal financiële mechanismen om die Euro overeind te houden. Gewoon 60.000.000.000,- (60 miljard per maand!) geld bijdrukken. Het schijnt allemaal te kunnen. Nee, die Euro klapt niet. Uitstappen uit die EU is het enige alternatief.
Als u daar al van staat te kijken dan zal de $ 4.000.000.000.000,- (ja, 12 nullen) die de Fed vorige maand uit de hoge hoed heeft getoverd uw oren helemaal doen klapperen.
Ongelofelijk Sanity. Zou er iemand bij de ECB zelf eigenlijk wel snappen hoeveel dat is? Of gaat het als volgt: 4.000 miljard gedeeld door aantal inwoners EU is slechts euro 8.888 per inwoner. Vervolgens moet dat via een omweg door Nationale banken worden verrekend. Bizar.
Excuses voor het niet uitdrukkelijk vermelden. De Fed is de centrale bank van de _Verenigde Staten_ . Dus dit gaat gelukkig niet (rechtstreeks) ten koste van ons.
Omgerekend is dat echter wel zo’n 12.000 dollar per inwoner van de VS. Dit geld wordt vooral gebruikt om (tegen 0% rente uiteraard) aan de grote Amerikaanse banken te “lenen” en om slechte beleggingen van grote bedrijven op te kopen na die beurs-dip van 2 maanden geleden.
Dus het kan nog erger dan de ECB.
Beste Jan, dank. De discussie gaat dus eigenlijk over het feit dat de EURO een politieke munt is. Duidelijk wordt dan dat Frankrijk vergelijkbaar is met China qua machtspolitiek (achter de schermen) en qua (eigen belang) intenties. Frankrijk dat zorgt dat een schuldenland als Italie bij de Euro komt (en Duitsland chanteert om de harde D-mark op te geven). Frankrijk dat in 2008 zorgt voor het belang van haar eigen banken (bail-out tkv de belastingbetaler). Frankrijk dat inmiddels een banken-unie over de ruggen van (en ten koste van) de landen die de banken wel gesaneerd hebben (met name Nederland). Frankrijk dat inmiddels overal zijn poppetjes heeft geplaatst (bij eu en ecb). Frankrijk dat corona-bonds wil (niet direct zelf maar natuurlijk bij monde de zuidelijke landen). We zijn weer terug bij Lodewijk 14 (L’etat c’est moi). EU is geen democratie maar machtspolitiek over de ruggen van de Nederlandse belastingbetaler.
RUTTUP en NEXIT.
Dan zijn we overal vanaf.
Had liever de volledige foto gezien van Christine Lagarde samen met Hoekstra,denk dat ze al met haar handen in zijn zakken zit om de rest van Nederland te roven ,dat hebben ze pas door als het te laat is .
😂 voor de grappige omschrijving maar 😪😪😪😪😪 voor de situatie.
Het artikel kan samengevat worden in een zin: de economieën van de lidstaten moeten aan elkaar vastgeklonken worden, koste wat het kost.
Corona-geïnduceerde economische crisis is hulpmiddel om met recessie mensen volgzaam en afhankelijk te maken. Als iedereen weer een beetje opgekrabbeld is, volgen verkiezingen en winnen de kartelpartijen met afstand.
Precies. De euro pakt feitelijk voor elk euroland slecht uit.
Vandaar de omschrijving “one size fits none” voor de euro.
Griekenland en Italië zijn na de invoering van de euro in een paar jaar tijd veel dieper in de schulden gekomen dan in de decennia daarvoor. En de honderden miljarden “hulp” die daar naartoe gingen zijn gewoon heen en weer geschoven tussen enkele banken en multinationals.
Discussie over de euro zelf zou veel meer op de plaats zijn dan die over de Eurobonds. Frankrijk, die zich voor de euro had ingespannen had toen al waarschijnlijk de Eurobonds in gedachten. Geld van het Noorden naar het Zuiden pompen. De euro dient zodanig niet echt de economie maar de politiek. Eenheid tegen elke prijs brengt met zich mee dat er uiteindelijk alleen maar verliezers zijn hoewel er natuurlijk ook voordelen bij een gezamenlijke munt zijn. Die komen op deze manier wel heel duur uit.
De euro dient vooral om sommige landen aan de infuus te houden en het lijkt erg veel op de
bodemloze put van de ontwikkelingslanden. Hand ophouden en zelf niets doen maar intussen wel voordelen te behouden zoals lagere pensioenleeftijd. Intussen groeien hier de voedselbanken in contrast met de Grieken die bijna uitsluitend buiten de deur eten. Andere cultuur? Ook de andere cultuur moet betaald worden. Onze pensioenen verdampen intussen door de tactiek van de ECB die uitsluitend geld doorsluist naar de zuidelijke landen. Dat is geen solidariteit maar pure diefstal. En als je je niet wil laten bestelen ben je dus niet solidair. De EU is ontstaan om ruzies en oorlogen te voorkomen door een Europese familie te stichten maar men vergeet dat familieruzies de ergste blijken te zijn.
Waarschijnlijk gaat de wereld binnenkort over op een basisinkomen voor iedereen naar de inzichten van moderne geldtheorie.
De staat maakt dan uit wie, wat, waarvoor en hoeveel, krijgt voor productie; infrastructuur; gezondheidszorg; etc. Staatsongewelvalligen krijgen niets.
Alexandria Ocasio-Cortez, Bernie Sanders en Andrew Yang zijn adepten van MMT
Wikipedia: De Modern Monetary Theory (MMT), Engels voor “moderne geldtheorie”, ook wel neochartalisme, is een sinds eind 20e eeuw ontwikkelde economische theorie die monetaire en macro-economische verschijnselen beschouwt vanuit het idee dat in moderne economieën fiatgeld de natuurlijke vorm van geld is. De MMT stelt dat in het moderne monetaire stelsel, overheidsuitgaven de primaire vorm van geldschepping zijn: de soevereine overheid schept een wettig betaalmiddel zonder intrinsieke waarde, betaalt daarmee haar uitgaven, en int belastingen en boetes die de vraag naar dit betaalmiddel oproepen, zodat het waarde krijgt. Er is in principe geen grens aan deze geldschepping, behalve dat ze inflatie kan veroorzaken. De MMT stelt echter dat overheden volledige werkgelegenheid kunnen bewerkstelligen, zonder al te bang hoeven zijn voor inflatie.
De MMT geldt binnen de economische wetenschap als heterodox, maar vooral haar analyse van geldschepping wordt in toenemende mate onderschreven door (centrale) bankiers. Ze behoort tot de bredere postkeynesiaanse stroming. Tot de voornaamste MMT-denkers behoren Randall Wray, Bill Mitchell, Stephanie Kelton en Warren Mosler.
Dit scenario mag toch geen doorgang vinden? Handelt Rutte met zijn kabinet dus duidelijk NIET in het belang van ons land en ons volk.
+ de tomeloze migratie kosten EN dan nu nog de corona kosten. Dit MAG toch niet?
Ik vind het best dat de landen worden geholpen met tegemoetkoming voor de kosten direct voortvloeiend uit de corona epidemie, maar we kunnen hen niet tot in der eeuwigheid onderhouden en stutten. Bovendien moeten de burgers hier al veel langer werken dat de mensen in de zuidelijke landen. Die hebben veelal eigen bezit lees ik her en der en wij hebben vaak dure huren en hypotheken als burgers. Dan kan men ons inkomen/pensioen toch niet aan die zuiderlingen geven? Wij hebben ook nog eens langer koud seizoen waardoor hogere stookkosten.
In dat toveren met de wisselkoersen geloof ik eerlijk gezegd niet. Dat lost geen structurele problemen op.
Daarom zie ik wel wat in de euro als “nieuwe goudstandaard”(zoal hij ooit aan ons verkocht is).
Maar dat moeten de overheden zich meer als gewone debiteuren gedragen. Inclusief regelgeving voor als het terugbetalen niet lukt (Faillissement, artikel 12). Dat is nooit geregeld, en alle ellende is daar een direct gevolg van.