De Belerende Poortwachters van de Goede Smaak
Hoe je door een “like” op Twitter kan worden afgebrand
Titelfoto: Rutger van Castricum en Thierry Baudet bekijken de kunst in de Tweede Kamer. Screenshot door redactie OpinieZ van YouTube-video, kanaal Omroep POWNed
Onlangs werd ik meegesleurd in een ‘twitterfittie’. Nou ja, meegesleurd, het draaide uit op een onaangename uitwisseling van verdachtmakingen, beschuldigingen en terechtwijzingen. Allemaal naar aanleiding van een ‘like’: u weet wel zo’n icoontje in de vorm van een hartje waarmee je een bepaalde tweet een schouderklopje meegeeft, of die je interessant of opmerkelijk vindt.
Vervolgens komt je ‘attendering’ terecht bij twitteraars die zich over hetzelfde onderwerp hebben uitgelaten of daarmee adhesie hebben betuigd. Zo begrijp ik dat tenminste. Ik deed dat in elk geval en dat heb ik geweten! Ik kreeg een stortvloed van terechtwijzingen over me heen, alsof ik zojuist een ode had gebracht aan de “Protocollen van de Wijzen van Zion”, of mogelijk nog erger…
Kunstcommissie
Wat was het geval: mijn oog viel op de reacties op een filmpje van POW “Ik ben tegen moderne kunst”, waarin Rutger Castricum met Thierry Baudet door het Tweede Kamergebouw trekt en de voorman van Forum voor Democratie, die klaarblijkelijk net is toegetreden tot de commissie van Kamerleden die zich gaat ontfermen over de kunstobjecten in dat Kamercomplex: de Kunstcommissie. Waar overigens ook kunsthistoricus Pechtold deel van uitmaakt.
Baudet laat zich op zijn bekende, provocerende wijze nogal laatdunkend uit over o.a. de inrichting van de oude vergaderzaal (“foeilelijk”: dat veelkleurige vloertapijt, die designkroonluchters) en spreekt zijn afschuw uit over kunstobjecten die in de grote hal en elders zijn opgehangen, opgesteld of anderszins bevestigd. Hij gaat daar verandering in brengen, beloofde het net toegetreden lid van de Kunstcommissie monter: de kunst in de Kamer moet de ‘trotse geschiedenis van Nederland’ uitstralen.
Kunsthatend
Die uitspraak van Baudet: “ik ben tegen moderne kunst”, werd door sommigen op Twitter meteen geplaatst in het kader van het als verderfelijk beschouwde rechtse gedachtegoed van Baudet en diens gesprekken met verdachte auteurs van ultrarechtse signatuur: hij zou het zelfs over ‘ontaarde kunst’ hebben gehad en dan is de link met Nazisme gauw gelegd. Zo ontspoorde die discussie (als je dat al zo moet noemen) op Twitter. Want zij die inhaakten met een ‘like’ kregen onmiddellijk het stempel van een fascistische, kunsthatende antidemocraat opgedrukt.
Ook ik had ingehaakt: omdat ik die discussie boeiend vond en van mening ben dat je best wat mag vinden van kunst. Zelfs een Kamerlid mag dat, mits hij zijn smaak of voorkeuren maar niet dwingend oplegt aan anderen of zelfs bepaalde kunstuitingen meent te moeten verbieden. Nou, dat heb ik geweten: ook mij werd voor de voeten geworpen dat ik voor censuur zou zijn, Baudets verderfelijke opvattingen zou willen goedpraten en met hem zou vinden dat er voor moderne kunst geen plaats dient zijn in onze samenleving.
Vreemd, ik like'te niet Baudets uitspraken, maar de poging van @DickKraaij om de 'discussie' te ontframen…
— Frederik van Beetz (@fvbeetz) May 9, 2018
Block
Onzin natuurlijk, want hoe ik ook probeerde aan te geven dat je best van smaak kunt verschillen (ik houd nu eenmaal minder van Pollock, Rothko en Mondriaan dan van andere, minstens even ‘moderne’ schilders), het grote blocken en muten had zich al voltrokken.
Terecht schreef iemand op Twittter: “Mensen verwarren een mening en een van bovenaf opgelegd verbod (censuur) nogal eens met elkaar.” Maar de banvloek was al over mij uitgesproken, omdat ik kennelijk adhesie had betuigd aan de verderfelijke reactionaire denkbeelden van Baudet en met diens “puberaal aandoende cultuurbarbarisme”.
O ja. Baudet corrigeerde zichzelf: “Misschien is hier sprake van een misverstand. ‘Modern’ is een epitheton dat inderdaad ook wel gebruikt wordt om impressionisme, expressionisme, kubisme, etc. aan te duiden. Daar heb ik geen probleem mee, sterker, ik ben er dol op. Hedendaags is conceptueel, stellage, etc.”
Deskundigen
Toch blijft me iets dwarszitten in deze affaire: dat niet alleen over smaak kennelijk behoorlijk valt te twisten, maar dat je je oordeel over kunst en kunstuitingen moet laten afhangen van wat anderen, die zich schijnbaar als gezaghebbend zien, daarover te berde brengen. Of erger nog: van wat “deskundigen voorschrijven”. Dat je er alleen over mag praten als je er “verstand van hebt” – er voor hebt doorgeleerd.
Daar verzet ik me tegen. Kunst is in mijn ogen een beleving, een confrontatie met het onverwachte, een ervaring die je aangrijpt, ontroerd. Ik heb dat vooral met schilderkunst, muziek en architectuur. Met andere, ook moderne kunstvormen kun je trouwens soortgelijke ervaringen hebben: een bezoek aan museum Voorlinden leverde mij dezelfde, bijna euforische gevoelens op.
Tot in de vezels geraakt
Zo’n ervaring had ik onlangs ook in het Albertina in Wenen, waar ik plotseling bijna van mijn stuk werd gebracht door een schilderij van de mij tot dan toe onbekende late impressionist Henri Lebasque. Waarmee ik maar wil zeggen: ook als je een kunstenaar niet kent en je niet wezenlijk hebt verdiept in schilderstechnieken of stromingen, kan kunst je tot in je vezels raken. Zo denk ik dat, zelfs als we niets of weinig zouden weten over het getormenteerde leven van Vincent van Gogh, zijn schilderijen, zeker uit zijn periode in het Zuiden van Frankrijk, nog steeds die verpletterende indruk zouden maken. We weten bijna niets van Rembrandt, Vermeer of Fabritius. Toch staat dat onze bewondering voor hun schilderijen niet in de weg.
Henri Lebasque | Auf der grünen Bank – On the Green Bench | museum Albertina, Wenen
Speelplezier
Met muziek maak ik hetzelfde mee. Al jaren musiceer ik met een groep liefhebbers. Niet iedereen heeft zich echt verdiept in de levens van de componisten wiens werken op onze lessenaars staan. Van muziektheorie, laat staan van contrapunt, hebben we echt geen kaas gegeten. Dat staat ons speelplezier niet in de weg.
Maarten ’t Hart, die het bezit van die kennis niet kan worden ontzegd, zei eens in een interview niets te moeten hebben van de werken van Mahler en Shostakovitsj, waar ik dan weer een liefhebber van ben. Zo zie je dat kennis geen voorwaarde is voor grenzeloos genieten.
Poortwachters
Bij die discussie op Twitter moest ik ook denken aan de Huizingalezing van Karel van het Reve (1978), “Het raadsel van de onleesbaarheid”, waarmee hij de vloer aanveegde met de literatuurwetenschap. Parafraserend: je hebt de wetenschap niet nodig om een liefde voor literatuur te kunnen ontwikkelen.
Dat kwam allemaal bij mij op toen enkele coryfeeën als Nausicaa Marbe en Bart Schut op Twitter de banvloek over mij uitspraken.
Het genot van kunst wordt eerder belemmerd dan bevorderd door belerende Poortwachters van de Goede Smaak.
Over de auteur
- Freek van Beetz, studeerde Planologie en Politicologie, was van 2001-2010 adviseur van de MP van de Ned.Antillen. Auteur van Uitzicht op Zee (roman, 2015) en van Het laatste Kabinet (2010) en Het einde van de Antillen (2013).
Doorgaans begrijpen ambtenaren niet veel van kunst, maar Koningin Beatrix had er wel veel verstand van. Er wordt veel rommel gemaakt, maar er wordt ook erg goede kunst gemaakt, het lijkt me onwaarschijnlijk dat de ambtenaren in d Tweede Kamer daar zelf een selectie van zouden kunnen maken.
Beetje gemakkelijk praatje van Theirry en Rutger daar, om het thema entarte kunst in het volksbrein te indoctrineren.
ik neem aan dat er gemodereerd wordt
voor de heer Van Beetz
Scott Adams uses a whiteboard to explain how politics is an insult contest and only one player knows the rules.
https://twitter.com/ScottAdamsSays/status/996064100936372224
Een opinie over kunst heeft ook iets te doen met smaak denk ik. Hedendaagse schilders is daar een goed voorbeeld van. De één stelt deze schilder op prijs en de ander moet er niets van hebben. Moet je dan zeggen wie er niet van die moderne kunstenaar houdt weet niets van kunst? dat geloof ik niet Van Gogh werd in zijn tijd niet zo geliefd als kunstenaar en kijk nu eens?