Disneyfilm Aladdin onder vuur van policor deugbrigade

Diversiteitsdrammerij slaat toe in filmindustrie

13 januari 2018 - Neil Engelen

Titelfoto: Naomi Scott als Jasmine in Disney’s Aladdin

Cinefiel als ik ben kijk ik naar alles wat los en vast zit. Van de nieuwste Marvel blockbuster tot aan de meeste obscure arthouse titel en alles wat daar tussenin zit. Bovendien vreet ik al het filmnieuws op dat ik tegenkom. Empire Magazine, IMDB, The Hollywood Reporter, Letterboxd, Screenrant – you name it, I eat it.

Zo valt me wel eens iets op, bepaalde trends zo je wilt. Een van die trends is dat Disney ieder jaar een remake uitbrengt van een klassieker, zoals Cinderella (2015), The Jungle Book (2016) en Beauty and The Beast (2017). Leuk voor jong en oud, niks aan het handje. Een trend waar ik minder blij mee ben is de obsessie van Hollywood met huidskleur in het post-#oscarssowhite tijdperk. De term ‘whitewashing’ vliegt je om de oren en de ene na de andere grote film zwicht voor het diversiteitsgedram van de politiek-correcte deugbrigade, wat de kwaliteit van films vaak niet ten goede komt.

Disney’s Aladdin

Soms komen die twee trends samen. Enter: Aladdin (2019). Wie is er niet opgegroeid met straatschoffie Aladdin, de bloedmooie Prinses Yasmine, publiekslieveling Genie en natuurlijk schurk Jafar. Welnu, de productie voor de live action remake is in volle gang en Disney kondigde onlangs hun “meest diverse cast ooit” aan. De hoofdrollen worden vertolkt door de relatief onbekende Egyptische-Canadese Mena Massoud en de Indiase-Amerikaanse Naomi Scott.

Foto: Naomi Scott – iDominick, Wikimedia Commons, CC BY SA 2.0

De cast wordt verder aangevuld met Will Smith, de Iraanse Navid Negahban en natuurlijk de Nederlands-Tunesische trots Marwan ‘Chico’ Kenzari. Als er met ‘diversiteit’ ‘non-blank’ wordt bedoeld dan heeft Disney geen woord gelogen. Het is inderdaad een zeer ‘diverse’ cast. Of dat goed of slecht is kunnen we pas beoordelen als de film uitkomt, maar ik geef regisseur Guy Ritchie het voordeel van de twijfel dat hij de beste mensen heeft geselecteerd.

Diversiteitsbrigade

Hoewel je zou denken dat de film Aladdin hiermee de natte droom is van de diversiteitsbrigade, is het toch weer hommeles in Tinseltown. Het is tenslotte NOOIT goed. Zo stuitte ik in mijn verorbering van het laatste filmnieuws op dit artikel van Volkskrant-filmmeisje Floortje Smit. Ze schrijft dat Disney witte (sic) acteurs donkerder kleurt voor de remake van Aladdin en vraagt: is dat erg?

Het verbaast haar dat witte (sic) figuranten bruin worden geschminkt, “terwijl er gefilmd werd op zo’n vijftig minuten afstand van Londen, waar 1,1 miljoen mensen uit India, Pakistan, Bangladesh, of het Midden-Oosten wonen.” Ze schijft het niet hardop, maar dit riekt behoorlijk naar een (onterechte) beschuldiging van discriminatie. Floortje begaat echter een denkfout door te veronderstellen dat: de 1,1 miljoen gekleurde mensen allemaal geschikt zijn als figurant, zij zich hebben aangemeld bij het castingbureau, zij vervolgens zijn afgewezen ten faveure van blanke mensen. Het lijkt me sterk dat zij dit weet, dus dit is niets meer dan effectbejag.

Whitewashing

Ook heeft Floortje het over ‘whitewashing’ en legt dit begrip verkeerd uit als: “een witte acteur casten voor de rol van een gekleurd personage.” Begrijp me niet verkeerd: ‘whitewashing’ bestaat, net als ‘blackwashing’. Het betekent echter iets anders. ‘Colourwashing’ is het veranderen van een eerder vastgesteld ras van een personage door een ander ras. Het is geen ‘colourwashing’ als een acteur de rol vertolkt op een manier die waarheidsgetrouw is aan de eerder vastgestelde identiteit van het personage.

Ter illustratie: een ‘Black Panther’ activist wordt herschreven als blanke Brit en zijn ‘heritage’ verandert van Afrikaans naar Europees. Dit is ‘whitewashing’. De blanke Jake Gyllenhaal die de ‘Prince of Persia’ speelt en daarbij trouw blijft aan de Perzische identiteit van zijn personage is geen ‘whitewashing’. Het fenomeen ‘whitewashing’ refereert aan het ‘wegwassen’ van de identiteit van het personage en heeft dus alles te maken met scenario en niets met de acteur.

Stereotypering

Foto: Mickey Rooney als Japanner in Breakfast at Tiffany’s (1961) – Classic Film, CC BY-NC 2.0

Mickey Rooney als Japanner in Breakfast at Tiffany’s is dus geen ‘whitewashing’ en het is niet de schmink die een “onprettige associatie” (LOL) oproept, maar de stereotypering van het personage. Een stereotypering die zo is geschreven in het scenario en niks te maken heeft met de identiteit van de acteur. Als niet Mickey Rooney die rol in Breakfast at Tiffany’s had vertolkt, maar een Japanner, was het dan minder erg geweest? Nee, want de stereotypering was hetzelfde gebleven.

De essentie van acteren is juist dat je in de huid kruipt van iemand anders dan jijzelf. Het is irrelevant wie de acteur is in het echte leven, zolang er geen afbreuk wordt gedaan aan de identiteit van het personage. Beter ook, want als we regels gaan verzinnen voor de verplichte gelijkenis tussen acteur en personage dan is het einde zoek. De redenering van Floortje kan immers worden toegepast op meerdere fysiologische kenmerken. Als een dunne acteur de rol vertolkt van iemand met overgewicht, spreekt men dan ook van ‘thinwashing’?

Agewashing

Zo kunnen we ook ‘agewashing’ introduceren wanneer je iemand speelt die jonger of ouder is, ‘religionwashing’ als je een personage vertolkt dat een andere religie aanhangt dan jijzelf en ga zo maar door. Iemand wordt gecast vanwege zijn of haar unieke skillset. Als deze persoon vervolgens donkerder (of lichter) moet worden gemaakt om te voldoen aan de eerder vastgestelde identiteit van een personage, dan is dat geen ‘whitewashing’. Dat hiervoor vervolgens visagie, een pruik, protheses, CGI en god verhoede SCHMINK voor worden gebruikt, who cares? We kunnen het wel hebben over de stereotype uitbeelding van personages, maar dat is een andere discussie.

Volgens een woordvoerder van Disney betrof het in deze situatie inderdaad mensen met een zekere expertise, zoals stuntmensen, dansers en een kamelenverzorger. Daarmee is de kous af. Toch vindt Floortje dat Disney in de buidel had moeten tasten om donkere kandidaten te vinden, bijvoorbeeld in Bollywood. Daarmee bewijst zij dat geen enkele prijs te hoog is in naam van diversiteit; zolang iemand anders maar de rekening betaalt.

@neilengelen