Innoveer de democratie!

Dat het huidige democratische systeem aan vernieuwing toe is, lijkt inmiddels breed gedragen. Daar waar D66 haar democratische ambities vervangen lijkt te hebben door de wil te besturen, zie je nu van links tot rechts bewegingen om daadwerkelijk de democratie te hervormen.

Partijpolitiek
De burgemeester van Amsterdam zegt in het openbaar dat partijpolitiek de langste tijd heeft gehad, Neerlands grootste intellectueel Thierry Baudet roept dat hij via digitale wegen de directe democratie gaat introduceren. Het Oekraïne-referendum heeft laten zien dat grote delen van de bevolking de moeite willen nemen een referendum aan te vragen om vervolgens ook massaal te gaan stemmen.

Op dit moment wordt eigenlijk alleen bij de Piratenpartij echt geoefend met nieuwe vormen van democratie, hun conferentie vorige week was een open platform van ideeën en besluitvorming. Democratievoorstanders Baudet en Roos (zonder enig mandaat) hebben hun leden vooralsnog helemaal niets voorgelegd, voordat ze er in de pers iets over roepen.

Beperking
Geen van de partijen die iets roepen over democratie komt eigenlijk veel verder dan “meer stemmen” of “meer directe democratie”. Hoe dat er vervolgens dan uit moet zien, is bij iedereen even onduidelijk. Het grootste probleem daarbij is volgens mij dat wij denken vanuit het huidige systeem en ons laten beperken door het huidige systeem. Bijvoorbeeld door de huidige manier van begroten, niveaus van besluitvorming of coalitie-regeringen en daarbij behorende compromissen.

Incrementele verbeteringen daaraan leiden wellicht tot een iets betere kwaliteit, maar niet tot de stappen die mogelijk en nodig zijn. In vergelijking met de muziekindustrie: we werken vooral aan betere CD’s, maar niet aan de volgende generatie van Spotify. Digitale mogelijkheden zorgen ervoor dat we fundamenteel innovatief kunnen ontwerpen, omdat beperkingen wegvallen.

Innovatieve democratie
Een viertal ontwerpprincipes van zo’n innovatief democratisch systeem zouden volgens mij de onderstaande kunnen zijn:

1. Relevante legitimiteit door schaal te variëren. In Nederland beslissen we nu op gemeentelijk, provinciaal en nationaal niveau. Dat is niet altijd logisch – sommige besluiten wil je bijvoorbeeld ook nemen voor de metropoolregio Den Haag – Rotterdam of alleen voor Twente. Zelfs in een systeem van volksvertegenwoordigers zou je veel flexibeler discussies kunnen voeren en besluiten kunnen nemen.

 

2. Flexibiliteit en kwaliteit in volksvertegenwoordiging. Het is ondoenlijk om elke Nederlander alle achtergronden over elk besluit te laten lezen. Daarom is het aanstellen van politieke professionals een logische keuze. Maar het is heel raar dat deze vertegenwoordigers 4 jaar kunnen zitten, ook al presteren ze slecht of doen ze niet wat ze vooraf gezegd hebben. Ook kan ik me voorstellen dat benodigde expertise wisselt.

 

3. Zoveel mogelijk directe invloed op relevante onderwerpen. Geef kiezers de mogelijkheid om inhoudelijke accenten aan te brengen in hun stem en koppel deze aan middelen: natuurlijk zijn er dingen die je collectief/generiek wil regelen, maar het is helemaal niet onlogisch om verschillende accenten aan te brengen. Mensen die graag met het OV reizen zien hun belastinggeld daarheen gaan; mensen die een bredere A1 willen zien hun geld liever daarheen gaan. De besteding van een deel van het belastinggeld zou je zo kunnen regelen.

 

4. Zoveel mogelijk flexibiliteit met betrekking tot besluiten. Het maken en implementeren van wetten, doen van investeringen en invoeren van nieuw beleid duurt vaak jaren. En als het niet goed werkt, even zolang om het weer te herstellen. Wat in 2009 logisch leek is dat wellicht in 2016 niet meer. Het beste voorbeeld is wellicht de toestroom van vluchtelingen naar Nederland – door trage besluitvorming en weinig aanpassingsvermogen was het zowel voor bewoners, hulpverleners als politiek niet helemaal lekker geregeld de afgelopen jaren. Daar werden zowel bewoners, ondernemers als vluchtelingen de dupe van en economische gelukszoekers konden er van profiteren.

 

Klinkt dit allemaal ingewikkeld? Valt volgens mij best mee, maar het probleem is dat de vernieuwingsgezindheid uit de huidige politieke kaste zelf moet komen. En dat is lastig. Alsof de Free Record Shop een online muziekplatform had moeten ontwerpen.

===============================================================
Foto: Democracy by NY is licensed under CC BY-SA 3.0
===============================================================

Over de auteur

Ger Baron

Vraagt zich vooral dingen af en verwondert zich over technologie, innovatie en samenleving. Werkt bij een overheid.

Recent gepubliceerd

Archief

• Economie18 mei 2019Straks deel je al je bankgegevens voor een Pizza Pepperoni
• Innovatie&Techniek20 februari 2019Drie basisregels voor gebruik sociale media
• Economie4 januari 2019We moeten weer dijkenbouwers worden met ambitie en visie
• Migratie5 september 2018De Mensenleven Indicator