Amsterdam zet Joodse erfpachtdossiers bij grof vuil

Dat het Joodse erfpachtdossier een storend hoofdpijndossier is geworden voor burgemeester Eberhard van der Laan is inmiddels wel duidelijk. In 2010 stuitte een studente tijdens het digitaliseren van oude dossiers op naoorlogse documenten die getuigden van het innen van erfpacht aan Joden die tijdens de bezettingsjaren ondergedoken en in concentratiekampen hadden gezeten. Sindsdien klopt het dossier als een zeurende migraineaanval door het hoofd van de Amsterdamse burgemeester.

Pijnlijk
De jongste pijnscheut wordt veroorzaakt door de vernietiging van juist die archiefstukken die zo schrijnend de ambtelijke cultuur van de jaren van wederopbouw zichtbaar maakten. Een ‘pijnlijke fout’ noemt Van der Laan het bij het grof vuil zetten van de 480 dozen die de originele stukken bevatten die getuigen van de navrante Gründlichkeit van de gemeentelijke dienst die in de naoorlogse periode zo onwrikbaar was geweest tegen Joodse huiseigenaren wier vervolging geen aanvaardbare grond voor kwijtschelding bleek.

Dat de hoofdstedelijke burgemeester zelf de beste bedoelingen heeft gehad en nog steeds heeft met het schoonpoetsen van deze historische schandvlek, blijkt wel uit de moeite die hij zich heeft getroost om een bedrag van tien miljoen euro te laten terugvloeien naar de Joodse gemeenschap. Weliswaar niet deels individueel naar (de nabestaanden van) de direct betrokkenen, zoals die gemeenschap bij monde van het Centraal Joods Overleg had voorgesteld, maar toch.

Daadkrachtig
Al in 2013, toen de kwestie van de inning van achterstallige erfpacht onder Joodse Amsterdammers via de pers aan het licht kwam, veroordeelde hij de naoorlogse aanpak van de gemeente. De collectieve uitkering aan de Joodse gemeenschap die hij dit jaar door de gemeenteraad loodste, onderstreept de resolute en daadkrachtige wijze waarmee hij dit netelige dossier van z’n bureau wil vegen.

Dat de bewust afgezonderde Joodse erfpachtdossiers ondanks alle aandacht nu verloren blijken te zijn gegaan, komt aldus Van der Laan onder meer door ‘gebrekkige controle’. Zou het? Nog een mazzel dat de vernietigde stukken wel eerst waren gedigitaliseerd voordat ze werden weggegooid, een omstandigheid waarvoor de burgemeester het lot – misschien zelfs zíjn lot – dankbaar voor moet zijn.

Klungelig
Want zo behendig als Van der Laan dit dossier door het stadhuis laveerde, zo klungelig lijkt het ambtelijke apparaat op het eerste gezicht met dezelfde materie om te gaan. In het gunstigste geval is dat de conclusie na de mysterieuze verdwijning van deze gevoelige stukken. Maar wie minder coulant tegen de handelwijze van de betrokken ambtenaren anno 2016 aan wil kijken, ontwaart daarin een desinteresse, misschien wel een bepaalde arrogantie of mogelijk zelfs een bewuste minachting voor het dossier van de Joodse erfpacht.

Minachting
Eenzelfde minachting als 70 jaar geleden medewerkers en leidinggevenden van het naoorlogse Grondbedrijf bleken te hebben voor het lot van degenen die uit hun Amsterdamse huizen werden verdreven, met als gevolg de rücksichtslose jacht op de erfpacht, die Van der Laan zo treffend beschreef als ‘formalistisch, bureaucatisch en kil’.

Dat na de terechte ophef over de Joodse erfpachtkwestie de tastbare, originele bewijsstukken van de pijnlijke bejegening van teruggekeerde Joodse Amsterdammers alsnog in een vernietigingsoven zijn geëindigd, heeft een saillante symboliek die niet aan iedereen voorbij zal zijn gegaan.

Foto: 4en5meiamsterdam.nl

Over de auteur

Redactie OpinieZ

Via de redactie gepubliceerde artikelen.

Recent gepubliceerd

Archief

• Politiek Nederland1 januari 2024Vooruitzicht 2024: OpinieZ-auteurs aan het woord
• Politiek Internationaal25 december 2022OpinieZ-auteurs over de toestand in Nederland en de wereld
• Diversiteit13 juli 2022Woke Woensdag – Van Artis Goes Woke tot Alles Wat Wokies Haten
• Economie11 juli 2022Verzet tegen ideologische hobby’s elites gaat de hele wereld over