Een zwarte Cleopatra op Netflix

Foto:

Hollywood heeft een reputatie hoog te houden als het gaat om het aanranden van historische feiten. Personages uit de geschiedenis werden niet zelden gespeeld door totaal ongeloofwaardige acteurs met rare accenten en plakken make-up. Netflix start binnenkort een serie over Cleopatra, die door een zwarte actrice wordt gespeeld. De Engelse Anne Boleyn is ook al aan blackwashing ten prooi gevallen. Woke vindt het prachtig om feiten aan te passen aan politieke idealen. Dit soort historische woke-series en -films zijn echter een vorm van feiten-aanrandend, nepnieuws verspreidend links-populisme, schrijft Ines van Bokhoven.

🔊 Beluister dit artikel

Leuk idee: we maken een film over het leven van Malcolm X (even vergetend dat er al een hele goeie film is, die van Spike Lee met Denzel Washington in de titelrol) en we geven de hoofdrol aan onze eigen onvolprezen Karin Bloemen. Wat zegt u? Bloemen is blank, een vrouw, een Nederlandse en een comédienne en niet noodzakelijk een drama-actrice?

Nou en? Dat maakt allemaal niets uit: Karin is ongetwijfeld in staat de pijn en het activisme van iemand als Malcolm X prima in te voelen en een heel overtuigende prestatie neer te zetten. Ze is tenslotte een mens.

Toch maar niet? Want u vindt het niet geloofwaardig overkomen, een Nederlandse blonde vrouw die een Amerikaanse zwarte mannelijke activist speelt waar ze absoluut niet op lijkt, wiens cultuur en achtergrond ze amper werkelijk kan incorporeren, wiens taal ze niet kan spreken zonder een accent? Vindt u het ongeloofwaardig? Ergerlijk? Dom? Smakeloos? Of misschien nog erger: geschiedvervalsing? Sorry, maar dan bent u een racist. Onze woke-medemens weet het nu eenmaal beter: geschiedvervalsing is prima, zolang het De Goede Zaak maar dient.

Historische feiten aanranden

Nou heeft Hollywood een reputatie hoog te houden als het gaat om het aanranden van historische feiten, op allerlei gebieden. Zonder enig probleem liet men decennialang acteurs rollen spelen die zo ver van zowel hun bed als hun uiterlijk afstonden dat het absurd was. Alec Guinness, een Brit, die in ‘Lawrence of Arabia’ een Arabische prins, Faisal bin Abdulaziz Al Saud, speelt: potsierlijk. John Wayne, van Britse afkomst, als Dzjengis Khan in ‘The Conqueror’: hilarisch. De van Russische afkomst zijnde Natalie Wood in ‘The West Side Story’ als Puerto Ricaanse: absurd. Johnny Depp, van gemengd Europese afkomst, als Native American in ‘The Lone Ranger’: waar hebben we het over.

Jarenlang was er kritiek over dergelijke praktijken, en terecht. Het is absurd, die dikke plakken make-up en idiote accenten. De nep straalt ervan af en het verpest de beleving van het verhaal. Ridley Scott deed het een stuk beter in zijn ‘Kingdom of Heaven’: voor de rol van Saladin liet hij een beroemde Syrische acteur aanrukken. Ghassan Massoud brengt de beruchte generaal meer dan overtuigend tot leven en is een plezier om naar te kijken. Het plaatje klopt, als je hem aan het werk ziet in die film.

Zwarte Anne Boleyn

Maar blijkbaar vliegt al die kritiek de deur uit als het om woke gaat: blanke mensen mogen geen gekleurde mensen spelen, want dat is racisme of cultural appropriation, terwijl het andersom wordt toegejuicht. Het is niet om aan te zien, zo’n verfilming van het leven van Anne Boleyn, tweede echtgenote van de Engelse koning Henry VIII en moeder van de fenomenale koningin Elizabeth I, met een zwarte actrice in de hoofdrol. Het werkt gewoon niet. Het stoort en jeukt en schuurt. Anne Boleyn was een Engelse jonge vrouw, die een tijdje aan het Franse hof heeft doorgebracht en in die jaren wellicht iets meer kleur op haar wangen had dan onder de Engelse zon, maar zwart was ze niet. En het is ook niet dat men in Europa ten tijde van de middeleeuwen nog nooit zwarte mensen had gezien of dat ze hier niet heen migreerden, maar Engelse adel kende geen zwarte mensen met een titel – het is gewoon een historisch feit dat met racisme niets te maken heeft. Afrikaanse koningshuizen kenden ook geen blanke vorsten – op eentje na dan, voor zover ik weet.

@Netflix @jadapsmith Cleopatra was an Egyptian. Egyptians are not black. I am an Arab .. and part Egyptian. I am not black.

Egyptians were very clear on what Africans looked like. Ancient history is clear on what Cleopatra looked like.#Cleopatra #Blackwashing pic.twitter.com/GnA0lPlp3C

— wharrgarbl (@Wharrgarbl42) May 3, 2023

Zwarte Cleopatra

Binnenkort start er op Netflix een serie over het leven van Cleopatra, ‘Queen Cleopatra’, die ons wordt verkocht als ‘docudrama’. Oftewel: een feitelijke vertelling, deels gedramatiseerd, over wie Cleopatra was. En in deze serie is Cleopatra zwart. Het is Netflix al op bakken kritiek komen te staan, en dat is helemaal verdiend. Want in de wereld van historici is er weinig twijfel: Cleopatra, de beroemde Egyptische koningin die affaires had met Caesar (waar ze zelfs een kind mee kreeg) en Marcus Antonius, was niet zwart. Ze was van Grieks/Macedonische afkomst en leek waarschijnlijk meer op Elizabeth Taylor, die haar in 1963 in de bekende kaskraker speelde, of op Jennifer Aniston die bekend werd als Rachel in ‘Friends’ en die van Griekse afkomst is, dan op de zwarte, Britse actrice Adele James die haar in de Netflix-serie gestalte geeft.

In Egypte zijn ze er niet blij mee, en da’s begrijpelijk. Men beschuldigt Netflix van blackwashing en er is zelfs een aanklacht ingediend door een Egyptische advocaat die het reden vindt om heel Netflix te blokkeren in dat land. Men vindt het onderhand wel welletjes, met de manier waarop de wereld zich hun geschiedenis steeds maar toe-eigent. Maar de woke-denkende makers van de productie staan uiteraard niet open voor kritiek. ‘Why shouldn’t Cleopatra be a melanated sister?’ vraagt Tina Gharavi, de regisseur van de serie en zelf van Iraanse afkomst, zich af. En daar zit ‘m nou juist de kneep.

Egypt is concerned about "historical accuracy" in Netflix's Cleopatra movie…where were the complaints when the "Mummy" movies came out? @dulcesloan pic.twitter.com/PJhNmGaEOj

— The Daily Show (@TheDailyShow) May 3, 2023

Verantwoordelijkheid

Het gedramatiseerd navertellen van geschiedenis is lastig. Na drie historische romans te hebben geschreven kan ik ervan meepraten. Er zijn veel gaten te vullen, je moet het boeiend vertellen, niet elk karakter is interessant, en vooral: verplaats je maar eens helemaal, grondig, in de situatie en de karakters zelf, zodat de lezer of kijker dat misschien ook lukt. En dan is er vraag: hoe dicht wil je bij de waarheid blijven?

Ik vind dat Gharavi een vraag stelt die je niet kunt stellen. Je hebt de vrijheid niet om van een historische figuur te maken wat je wilt. Als je met geschiedenis aan de gang gaat heb je een bepaalde verantwoordelijkheid: je schetst een beeld, en vaak horen mensen het verhaal pas voor de eerste keer. Men zal er van uitgaan dat jouw verhaal de waarheid is en het zien als feit. En daarnaast is er ook zoiets als respect voor de personen zelf, met wiens nagedachtenis je bezig bent.

Middeleeuwen

Als Hollywood het over de eigen, Amerikaanse geschiedenis heeft is het vaak al een ramp (vraag het eens aan een Native American), maar zodra men meent Europese geschiedenis onder de loep te moeten nemen – men is daar dol op de middeleeuwen – is de boot meestal helemaal aan. ‘Braveheart’ is er een beroemd voorbeeld van: er is zoveel mis met die film als het gaat om historische accuratesse, dat het eerder een komedie is dan een drama. De Europese middeleeuwen zijn voor Hollywood niets anders dan een tijd vol slecht weer, mensen die in rafelende juten zakken rondliepen en in amper beter dan plaggenhutten woonden, met overal blubber en ontbering. Dat het een periode van veel culturele ontwikkeling en wetenschappelijk onderzoek was, met z’n eigen Gouden Eeuwen en fijnzinnige vormgeving (en normaal weer met normale seizoenen), dat schijnt in Los Angeles nog niet te zijn doorgedrongen. En nu is Los Angeles dus in de greep van het belerende maar oh zo domme, kortzichtige, egocentrische woke-denken.

Dominante geschiedenis

Ook in Nederland zijn de deugers het er helemaal mee eens: “Het is ontzettend belangrijk deel uit te maken van de dominante geschiedenis,” zegt Rosemarie Buikema, literatuur- en cultuurwetenschapper. Het deed bij mij de wenkbrauwen omhoog gaan: dominante geschiedenis? Is de geschiedenis van Afrika voor de mensen in Afrika dan niet dominant – en niet de Europese versie van wiens geschiedenis dan ook? En is die geschiedenis niet zelf rijk aan de meest boeiende verhalen en perioden? Waarom wordt het vertellen over de dominante Afrikaanse geschiedenis niet gestimuleerd?

Mw. Buikema leidt de leerstoel Genderstudies in Utrecht. Over de keuze voor een zwarte Cleopatra: "Het is belangrijk dat ook zwarte mensen deel uit maken van de geschiedenis." Yep, desnoods verzinnen we die geschiedenis erbij. pic.twitter.com/eLJavgHHuo

— Mirjam152, coach klimaat burn-out (@Mirjam152) May 7, 2023

Historische woke-serie

Dat men dom doet omdat men iets niet weet – het is een (script)schrijver van historisch werk absoluut te verwijten. Doe dan beter onderzoek. Maar dat je bewust feiten gaat veranderen omdat ze dan beter passen bij je persoonlijke politieke idealen: je haar gaat er van overeind staan. Met al het geschreeuw over ‘wetenschap’ en hoe we niet aan de feiten mogen twijfelen, al het gedram over nepnieuws en hoe gevaarlijk dat kan zijn, al het gezeur over populisme, vind ik dit soort historische woke-series en -films een vorm van feiten-aanrandend, nepnieuws verspreidend links-populisme van proporties. Recht in onze gezichten. Nee, Anne Boleyn was niet zwart – mijn hemel, als je met zoiets komt ben je toch wel echt bezig ijskoud te liegen. De discussie over Cleopatra ligt moeilijker, want langer geleden en nog veel meer redenen, maar nogmaals: er zijn maar weinig historici te vinden die twijfelen aan de afkomst en daarmee het uiterlijk van Cleopatra – die overigens ook geen uitzonderlijk grote schoonheid was, zoals vaak wordt beweerd.

Hypocriete woke-nonsens

Mijn advies: laat die serie lekker voor wat het is. Er zijn, alleen al op YouTube, betere producties te vinden als u meer wilt weten over de geschiedenis van Egypte, Alexander de Grote en hoe de Ptolemaeus-familie op de Egyptische troon terecht kwam, en Cleopatra zelf. Dit is niets anders dan slecht gemaakte woke-nonsens waar geen mens wijzer van zal worden. Het zou me niet zo dwars zitten als het niet het zoveelste staaltje gevaarlijke hypocrisie was: we mogen niet twijfelen aan ‘de feiten’ die men ons voorschotelt terwijl een kind kan zien dat er gewoon gelogen wordt. De talkshows op de NPO zullen deze serie, die mede is geproduceerd door Jada Pinkett-Smith, de echtgenote van Will Smith, en groots in de markt is gezet, ongetwijfeld gaan aanprijzen als ‘gaat dat zien’ en de discussie aan de tafels is alweer voorspelbaar. De waarheid zal er niet aan het woord komen, net als in de discussies over slavernij en Zwarte Piet. Maar we weten onderhand niet beter, toch?

Ik snak zo zoetjesaan naar iets dat echt is, u ook?

Vond je dit artikel goed? Steun Ines van Bokhoven via inesvanbokhoven.backme.org

Over de auteur

Ines van Bokhoven

Schrijfster van historische romans, vrouw met een mening en liefhebber van 'common sense’.

Recent gepubliceerd

Archief

• Cultuur2023.06.01Grootbedrijven dwingen de wereld woke te worden
• Klimaat en Milieu2023.05.28Windmolenpark op de Noordzee: een ramp in wording
• Diversiteit2023.05.15Sigrid Kaag heeft echt lak aan vrouwenrechten
• Cultuur2023.05.11Een zwarte Cleopatra op Netflix