De Gordiaanse Euroknoop (1)

Foto: Pixabay CC0

De Europese Raad neemt de komende maanden ingrijpende en zeer verstrekkende beslissingen over de euro. Maar zolang het laatste en grootste eurotaboe, de euro zelf, niet wordt doorbroken zal de Gordiaanse Euroknoop niet worden ontward, zo betoogt onafhankelijk euro-researcher André ten Dam. Met verwijzing naar Keynes, legt hij de vinger op de zere plek. En omdat er daaraan juist nu zeer dringend behoefte is, wijst hij op een adequate en politiek-acceptabele oplossing voor het eurovraagstuk: The Matheo Solution (TMS). Leest u het eerste deel van dit drieluik ⬇.

Hoewel de huidige internationale hoogconjunctuurcyclus veel verbloemt, staat de houdbaarheid van het europroject onverkort ernstig onder druk. De euro brengt in ieder euroland veel meer schade toe dan dat de gemeenschapsmunt aan voordeel oplevert. Dat er wat dient te gebeuren is evident. Daarom staat de ontwarring van de Gordiaanse Euroknoop prominent op de agenda van de diverse Eurotoppen van Regeringsleiders dit jaar.

Na de recente ‘euro-capitulatie’ van Angela Merkel richting Emanuel Macron en Jean-Claude Juncker, koersen we daarbij al op voorhand met volle kracht af op (het institutionaliseren van) een Europese politieke transferunie, geschoeid op Franse leest. De hoogst actuele vraag is of dit nu wel zo verstandig is.

Tegengestelde politieke eurovisies

Het Euro Pact moet zorgen voor een stabiele munt alsmede stabiele prijzen, duurzame economische groei en lage werkloosheid in alle eurolanden, daar is iedereen het wel over eens. Maar over de manier waarop het Euro Pact dat zou moeten realiseren, daarover blijven de meningen verschillen.

Frankrijk en de andere Zuidelijke eurolanden vinden met de Europese Commissie dat het Euro Pact juist gestoeld moet zijn op sterke onderlinge solidariteit. Waarbij – als onderdeel van een Europese politieke unie – via allerlei supranationale instituties (belasting)geld structureel van de sterkere naar de zwakkere landen zou moeten vloeien voor het aldaar lenigen van de nood.

Met name Nederland, Oostenrijk en Finland – het Duitsland van Angela Merkel lijkt dus nu onder druk van Martin Schulz voor het Frans-Brusselse kamp gecapituleerd te zijn – zijn echter van mening dat ieder (soeverein) euroland de eigen broek moet ophouden en zelf moet zorgen voor een goed functionerende nationale economie en deugdelijke staatsfinanciën.

Euro als splijtzwam

Sinds 2010 is daarmee veelvuldig de hand gelicht ten faveure van de (economisch zwakkere) Zuidelijke eurolanden. Dit gebeurde door middel van de Europese noodfondsen, het ECB-beleid van Quantitative Easing (QE) en het tussen de eurolanden niet periodiek onderling afrekenen van de ver uit het lood geslagen Target-2 saldi. In de visie van de (economisch sterkere) Noordelijke eurolanden moet de zogenoemde Verdragsrechtelijke no-bail-out clausule worden hersteld. Dit betekent dat de eurozone geen geïnstitutionaliseerde transferunie mag worden waarbij structureel (belasting)geld stroomt van de Noordelijke naar de Zuidelijke landen.

Gelet op deze tegengestelde (en allebei nogal radicale en kortzichtige, zeg maar gerust stupide) ‘eurovisies’ functioneert de euro niet als bindmiddel, zoals beoogd, maar juist als splijtzwam voor de Europese eenheid en verstandige Europese samenwerking zoals de Europese Interne Markt.

Omdat er door het politieke establishment van beide kampen al decennialang veel politiek kapitaal in de euro is geïnvesteerd, wordt in dit krachtenveld het laatste en grootste eurotaboe, namelijk de euro zelf, door geen van hen ter discussie gesteld. Terwijl nu juist daar het grootste probleem en ook de oplossing ligt.

Euro-les van Keynes: one-size-fits-none

John Maynard Keynes (1883 – 1946), leerde ons vorige eeuw dat nationale economieën het beste kunnen functioneren in een situatie van ‘economisch evenwicht’. Een belangrijk element daarvan is ‘onderling evenwichtige wisselkoersen tussen landen die gezamenlijk een grensoverschrijdende handelsmarkt vormen’. Een evenwichtige wisselkoers met het relevante buitenland is ook van groot belang voor een dienstbaar evenwicht tussen het export-gerelateerde deel en het binnenland-gerelateerde deel van de economie van ieder individueel land.

Tussen landen met ongelijke economieën is de mogelijkheid van onderlinge wisselkoersaanpassingen en rentedifferentiatie dus essentieel. Kort gezegd wordt bij de situatie van onderling evenwichtige wisselkoersen in ieder land en met nationaal-gericht rentebeleid het volledige potentieel van iedere nationale economie (de ‘symbiose’ van het export-gerelateerde deel en het binnenland-gerelateerde deel) optimaal benut. Dit betekent dan tegelijkertijd dat een te hoge of te lage wisselkoers dus (per definitie) schadelijk is voor de algehele economie van ieder land.

Bancor Plan

Keynes stelde verder dat sterkere landen enige (financiële) hulp zouden moeten bieden aan de economische achtergebleven landen om de economieën van die zwakkere landen beter te ontwikkelen/verbeteren. Niet alleen uit solidariteit, maar zeker ook omdat alle andere landen er baat en belang bij hebben dat ieder land economisch optimaal presteert. Een goed voorbeeld hiervan zijn de huidige EU structuur- en cohesiefondsen die vooral ten goede (zijn ge)komen aan de Zuid- en Oost-Europese EU/eurolanden. Al deze gedachten lagen ook ten grondslag aan Keynes’ Bancor Plan, de Britse inbreng bij Bretton Woods. Voor een goed begrip: de door Keynes bedoelde ‘solidariteit’ is heel iets anders dan de door Frankrijk en de Europese Commissie gepropageerde Europese (politieke) transferunie.

Met toepassing van Keynes’ lessen op de eurozone concluderen we dat de rigide one-size-fits-all structuur van het Euro Pact eenvoudigweg ongeschikt en destructief is voor de economisch veel te veel van elkaar verschillende eurolanden. De economieën van de eurolanden verschillen immers onderling sterk in kracht, ontwikkeling, karakter en cycli.

Eenvoudigweg daarom hebben de eurolanden onderling aanpasbare wisselkoersen en een nationaal gericht rentebeleid nodig. Alleen zo kunnen de individuele euro-economieën optimaal functioneren en kan de werkloosheid overal laag worden gehouden.

© OpinieZ.com 2018. U kunt dit artikel delen via de knoppen onder de advertenties.

Over de auteur

André ten Dam

Recent gepubliceerd

Archief

• Economie12 februari 2018De Gordiaanse Euroknoop (3): The Matheo Solution
• Economie11 februari 2018De Gordiaanse Euroknoop (2): de herverdeling van de armoede
• Economie8 februari 2018De Gordiaanse Euroknoop (1)