Compassie en de overheid: een ongelukkig huwelijk
Regels belangrijker dan de menselijke maat
Titelfoto: Mededogen/Compassion door Jim Forest, CC BY-NC-ND 2.0.
Historica Michal Citroen deed onderzoek naar de opvang van Joodse slachtoffers na WOII en concludeerde dat onze overheid schandelijk faalde, en nog steeds faalt. Compassie ontbrak en ontbreekt. Wij houden vooral van regels, data en algoritmes, maar is de oorsprong daarvan niet ook een groot wantrouwen in elkaar? En worden we inmiddels niet overheerst, inclusief de overheid, door Het Systeem dat niet meer te beheersen is, vraagt Alma van Hees zich af.
Nederland is niet erg sterk in compassie, concludeert historica Michal Citroen. Zij deed onderzoek naar de opvang van Joodse slachtoffers na de Tweede Wereldoorlog en schreef het boek “U wordt door niemand verwacht”.
Geen opvang
Nu konden we ons al lang niet meer op de borst slaan vanwege het eensgezind beschermen van onze Joodse medeburgers in WOII. Maar dat wij ze zo in de steek hebben gelaten bij hun terugkeer vanuit onderduikadressen of vernietigingskampen: te erg. Ze waren niet welkom, werden gewantrouwd en tegengewerkt bij het opnieuw opbouwen van hun leven. Hun lijdensweg werd nog erger toen de weinige Joodse overlevenden probeerden hun rechtmatige bezittingen terug te krijgen of aanspraak maakten op hulp. “De reactie was: als jij geen kwitanties hebt, kunnen wij niets voor je doen,” schrijft Citroen.
En eigenlijk past dit wel bij elkaar: mijn interview met Michal Citroen die een werkzaam leven lang onderzoek deed naar de opvang van joodse slachtoffers na de oorlog, pleidooi om van de geschiedenis te leren over menselijkheid en compassiehttps://t.co/IGvpf6rf4y
— Kustaw Bessems (@KustawBessems) January 29, 2022
Niets veranderd
Dat was toen, maar er is niets veranderd, stelt zij. “In 1947 is al een parlementaire enquête geweest met als conclusie dat Nederland op veel terreinen een gebrek aan durf en initiatief heeft getoond. Dat bijna al het handelen te formalistisch en bureaucratisch was. Dat is een karakterisering van het beleid die je ook nu steeds weer hoort. De manier waarop de overheid met burgers omgaat is echt niet pas ontstaan onder de kabinetten-Rutte.” En: “Nederland is van oudsher niet goed tijdens crises. Niet goed om snel iets op poten te zetten om mensenlevens te redden.”
Formalisme
Dit geeft nogal wat stof tot nadenken. Ligt dat formalistische en bureaucratische aan onze ‘nationale volksaard’, die weerspiegeld wordt in onze overheid? Nederland als de koopman en de dominee, die beiden tijd nodig hebben om hetzij alles uit te rekenen en te zorgen dat de handel ‘eerlijk’ verloopt, hetzij preken te bedenken en uit te dragen. Geen eigenschappen om snel een crisis mee te lijf te kunnen gaan. Als er dus een dijk doorbreekt staan we met lege handen. We klampen ons angstig vast aan formalistische voorschriften en bureaucratische procedures, opdat ons later geen blaam treft: we hebben toch keurig alle regels gevolgd? Terwijl er mensen verdrinken.
Gebrek aan compassie
Terug naar de beschamend slechte opvang van de teruggekeerde Joden na WOII. Citroen vermeldt dat dat in andere landen, zoals in Frankrijk en België, veel beter verliep: “Mensen (…) vertellen allemaal dat ze in Frankrijk op de perrons ongelooflijk warm werden ontvangen. Diners met wijn op de perrons. Mensen die door de treinen liepen met manden vol kersen. Gejuich, de Marseillaise.”
De Nederlandse overheid is kennelijk niet sterk in compassie: meeleven en meevoelen met de ander. Was dat gebrek aan compassie de reden voor deze wanprestatie? Of speelde ook een groot schuldgevoel een rol, wetend dat we/onze overheid de Joden in de oorlog zo in de steek hebben gelaten?
Schuld
Iemand aan wie je een schuld hebt wordt vaak niet geliefd. Eerder wordt het bestaan van de schuld ontkend of weggewoven, omdat het een slecht geweten geeft toe te moeten geven dat je hebt gefaald en daardoor anderen hebt benadeeld. Plus dat ‘goedmaken’ je wat kost: energie, aandacht, zorg en geld… Het is dan aantrekkelijker je slachtoffer de schuld te geven en negatief te bejegenen. Voorbeelden te over. Misschien wel het bekendste: meisjes met korte rokjes vragen er toch om lastig gevallen/verkracht te worden?
Citroen vindt dat het onze overheid nog steeds aan compassie ontbreekt. Ze noemt een paar recente voorbeelden: Groningers uit het aardbevingsgebied worden vernederd, door vergeefs een dag in een rij te moeten staan om geld te krijgen voor hun huizen, het toeslagenschandaal, de weerzin om kinderen uit kamp Moria op te vangen, de onwilligheid om Afghanen te redden die voor Nederland hebben gewerkt en de stroperigheid van de corona-aanpak.
“Falende rechters en het toeslagenschandaal”. @GerBStruik analyseert dubieuze rol Raad van State https://t.co/A6dZJkupaj
— OpinieZ (@OpiniezMagazine) January 23, 2021
Politiek-correct
Dat compassie en de menselijke maat bij veel overheidshandelen ontbreken is een feit, vooral bij de behandeling van eigen inwoners. Slachtoffers van buiten onze grenzen hebben het wat dat betreft soms beter getroffen. Maar compassie neemt hier ook wel de vorm van ‘vriendjespolitiek’ of politiek-correct aan: wel bekommernis om de IS-vrouwen en hun kinderen, niet om de Yezidi’s, sinds kort een beetje om de Oeigoeren, maar totaal niet om de vervolgde christenen.
En als je je door compassie gedwongen voelt om mensen te helpen, die door vijandige staten expres tot slachtoffer worden gemaakt om je land te chanteren (zie Turkije en Wit-Rusland), wordt het helemaal ingewikkeld… Want onze hulp zorgt dan juist voor de creatie van méér slachtoffers, omdat de chantage werkt.
Regelzucht
Waar Citroen ook absoluut een punt heeft is in de voorliefde van ons Nederlanders voor regels om werkelijk alles te regelen, tot en met de punten en de komma’s. Ons land ligt er daardoor bijzonder goed georganiseerd bij, met zelfs op elk kruispunt in een bos- of duingebied wegwijzertjes en namen. Een keurig aangeharkt (verstikkend?) Nederland, waarin je echt niet kunt verdwalen.
En volstaat een regel niet omdat er een uitzondering opduikt, dan wordt er een nieuwe regel 5 sub a lid b aangebreid, en zo verder en verder. IT is hierbij een onmisbare hulp, waarvan onze overheid dankbaar gebruik maakt. Die systemen groeien als kool, met steeds maar nieuwe aanhangsels en aanvullende codes, zodat ze tenslotte een onontwarbare spaghettiknoop zijn geworden waarover helemaal niemand meer het overzicht heeft…., zie de Belastingdienst.
“Zo’n 27% van de bevolking zit met een stapeling van problemen rond werk, inkomen, gezondheid en een te klein sociaal netwerk. Als zij een beroep moeten doen op overheidsvoorzieningen, lopen ze aan tegen heel complexe regels”, zegt @kimputters van het SCP. pic.twitter.com/jAjzDIU4PB
— Nieuwsuur (@Nieuwsuur) October 7, 2021
Gelijkheid
De bureaucratie met al haar regels is uitgevonden om iedereen gelijk te kunnen behandelen. Dat was winst: geen nepotisme en vriendjespolitiek, elke burger is gelijk. Maar die bureaucratie moet worden aangestuurd en er moeten grenzen worden gesteld, opdat het geen monster wordt dat ambtenaren en burgers gaat overheersen in plaats van omgekeerd. Computer says no. Maar er bestaat toch een baas van die computer?
Het Systeem
Het meest absurde voorbeeld van de overheersing van Het Systeem over de mens was voor mij de ervaring van een vriend, die emigreerde. De ambtenaar bij de gemeente had hem abusievelijk als ‘overleden’ geregistreerd. Dus toen bestond hij niet meer en kon fluiten naar zijn AOW en pensioen. Ook al vertoonde hij zich in levende lijve voor de gemeentebalie: er was niets aan te doen, helaas. Want Het Systeem zei dat hij dood was. Hij moest hemel en aarde bewegen om dat hersteld te krijgen – tenslotte gelukt, buiten de regels om.
Het Systeem kent geen compassie of menselijke maat: mensen zijn data, nummers. Zo overzichtelijk! Het Systeem ontslaat ook onze overheid van elke verantwoordelijkheid: we willen het wel anders maar we kunnen het niet. Zo jammer! Helaas.
KISS
Mijn IT-manager had vroeger een bordje op zijn deur: “Wij volgen het KISS-protocol”. KISS: Keep It Simple Stupid.
Als er één advies nooit is opgevolgd, dan is het wel dat. Naomi Vervaart deed op radio 1 onlangs verslag van haar ervaringen als gehandicapte. Elk jaar moet ze alle hulp opnieuw aanvragen en dat is zoveel werk dat ze daarvoor maar een dag per week minder wil gaan gaan werken. Waarom is dit zo dwaas en zinloos geregeld? Om fraude tegen te gaan? Alsof je als rolstoelpatiënt opeens weer kunt lopen? Iedereen vindt dit waanzin maar niemand is er tot nu toe in geslaagd het te veranderen. Het Systeem is blijkbaar sterker dan gezond verstand.
Mammoettanker
Een overheid die van alles wil wat de burgers niet willen en de eigen burgers wantrouwt, neemt haar toevlucht tot Het Systeem dat geen tegenspraak duldt. Het Systeem heerst inmiddels over burgers en ambtenaren en ook over de overheid zelf. Als een mammoettanker die niet meer van koers te veranderen is. Totdat Het Systeem vastloopt in een enorme berg IT-spaghetti of onbetaalbaar wordt en de menselijke maat verdwenen is. De overheid groeit maar door en daarmee ook de hoeveelheid regels en voorschriften die de overheid in IT wil verwerken.
Big Government: wie stopt de groei? @RutgervdNoort over de ideologisch lege, technocratische overheid https://t.co/9KFP2BWPOI
— OpinieZ (@OpiniezMagazine) February 1, 2022
Onze overheid is niet sterk in compassie en medeleven, dat kost veel te veel geld en inspanning dus is slecht voor de economie. Helaas is de overheid nog veel slechter in IT-projecten. De combinatie van die twee fenomenen is dan ook rampzalig.
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Antisemitisme23 oktober 2023De maskers zijn afgevallen bij pro-Palestijnse protesten
Antisemitisme17 oktober 2023Strijd Israël tegen Hamas zweept Jodenhaat op
Diversiteit26 september 2023Ongecontroleerde immigratie ontwricht elke samenleving
Klimaat en Milieu3 september 2023Klimaatleugens en vraagtekens bij bosbranden op Hawaï
De overheid grossiert ook in compassie. Als het over de islamitische gelukzoekers gaat is alles mogelijk en mag het een fortuin kosten. Maar eigen ouderen dat is een andere zaak. Compassie en overheid dat vloekt ineens met elkaar. Tijdens het begin van de pandemie werd de primaire hulp voor verpleeghuizen ontzegt zodat er veel slachtoffers vielen. Voor de rest werkte de financiële aanpak van de regeringen Rutte al goed want men voelde zich al schuldig en overbodig om de hoge leeftijd. En met de ontkoppeling van de AOW en minimumloon gaat de trend door.
Woningen voor ouderen worden niet gebouwd maar er moeten wel honderdduizend woningen komen voor de islamitische
asielzoekers. Compassie is er alleen voor het buitenland want dat is zichtbaar in de wijde wereld. Welke ravage het in eigen land veroorzaakt kan niemand zien. Bovendien krijg je stank voor dank. Zij willen hun vorige thuis alleen hier vestigen omdat het voordelig is. Zelfs de landverraders worden binnengehaald terwijl zij gingen vechten tegen onze samenleving. Na een kleine straf mogen zij weer aan de financiële infuus aangesloten worden. Of zelfs belangrijke functies in politieke partijen krijgen. Voor de rest doet de enorme bureaucratie haar vernietigende werk want iedereen is een nummer geworden waar zelfs het geslacht niet meer toe doet. De kiezer wordt ook al gewezen op welke partijen hij mag kiezen en op welke niet. Dictatoriale maatregelen om de democratie zogenaamd te beschermen dat is de beloofde nieuwe stijl politiek . De vrijheid staat nu volledig op het spel. De beloofde vooruitgang is in wezen een enorme terugslag naar de vroegere donkere perioden. Een bittere cocktail van communisme en islam en die beker wordt nu over ons geleegd. Een wereld waar geen compassie hoort.
Chapeau!!
Een bittere cocktail van communisme en islam wordt over ons uitgestort.
Iedereen die een beetje gezond verstand heeft ziet dit al jaren, wat zeg ik – decennia, gebeuren. Blijkbaar hebben de meeste NL’ers gebrek aan gezond verstand, gezien de verkiezingsuitslagen. Als lammeren laten ze zich naar de slachtbank leiden, totaal geïndoctrineerd door de mantra’s van de media.
Buitenhof gezien? Joris Driepinter met zijn privilegevinkjes?
En nu gaat men met de oproep om de PVV en FvD te boycotten op zak naar de stembus om de democratie te beschermen. Met een dictatoriale oproep nota bene, ongelooflijk dit regeren nieuwe stijl. Zou men het eens door krijgen? Ik betwijfel het. Kaag en co. maken zich zorgen over extremistische partijen maar wat zijn zij zelf? Bovendien maakt de burger zich meer zorgen over de veiligheid in het land door steeds meer geïmporteerde geweld. Daar hoor je niets van want daar gaan zij zelf over.
Zo eens met u.
Kijk ver terug gaan in de tijd heeft weinig zin, maar als we deze nieuwe eeuw onder de loep nemen, dus met Kok, Balkenende en nu Rutte, moet ik constateren dat de compassie van deze drie, richting de autochtone bevolking van Nederland, nihil is.
Wie herinnerd zich niet het kwartje van Kok aangaande de brandstof en zijn leugens over de Euro.
Balkenende stond de hele periode stijf van de leugens vooral met betrekking tot de EU.
Rutte is de rotste van de drie, leugens en bedrog zijn het handelsmerk van deze paljas de loopjongen van het WEF, de sadist die ons de Corona hype heeft in geluisd.
En ons de vrijheid heeft ontnomen.
En de totale omvolking heeft onder alle drie schrikbarende vormen aangenomen.
Ik heb weleens de stelling geponeerd, dat ambtenaren niet worden geboren, maar gemaakt.
Ik kan talloos veel voorbeelden aandragen, maar noem er één die alleen door ambtenaren kan worden toegepast. Al lang geleden inmiddels over een vraag aangaande kinderbijslag, verkondigde een ambtenaar vol overtuiging, dat wij één en een kwart kind hadden. Nee hoor zei ik. We hebben er twee en allebei met twee handjes en twee voetjes. Nee hoor, dat bestond niet want het systeem gaf aan één en een kwart. Wat ik ook probeerde, het lukte niet. De ambtenaar begreep zelfs niet, dat ik haar de gek aan stak. Ze kende echt geen mensen, alleen een systeem.
Het is nooit beter geworden. Iedereen moet in het hokje passen, dat het systeem aangeeft. Is er geen hokje in het systeem, dan besta je niet. Dat ieder mens zelf een hokje is, dat wordt niet geaccepteerd. Tegenwoordig maak ik het persoonlijk naar ambtenaren. Dus uw moeder is ook zo? Of, ook u moet eens verantwoording afleggen.. Opeens wordt soms de ambtenaar dan weer mens.
Gelukkig zijn veel amtnaren wel mens gebleven, maar die hebben meestal niets te vertellen en dus woekert het maar voort.
Een overheid is er ook niet voor compassie en medeleven. Wat sommige mensen wel niet in de overheid zien. Geen wonder dat het in omvang uit de klauwen gegroeid is.
Een overheid heeft het geweldsmonopolie. Iemand moet recht spreken. Iemand moet orde houden. Iemand moet eigendom beschermen tegen binnen- en buitenlandse vijanden. Daarom ligt het geweldsmonopolie bij de overheid en is er een volksvertegenwoordiging die toeziet op eventueel misbruik van dat geweldsmonopolie. Dat er weinig over is van die oorspronkelijke opdracht en de overheid zichzelf ook onderwijs, wetenschap, infrastructuur, gezondheidszorg, pensioenvoorziening, sociale zekerheid, regulering, milieubeheer etc. heeft toebedeeld, bewijst vooral dat de checks & balances weinig voorstellen. De democratische rechtsorde is daarmee aan een grondige herziening toe. Maar voor compassie en medeleven hebben we geen ambtenaren nodig. Ik krijg ook de indruk dat de gegeven voorbeelden bij uitstek en in eerste instantie overheidsfalen aantonen, later gevolgd door een weinig empathische reactie. Liever veel minder overheid en veel meer keuze uit verschillende private aanbieders zodat je de hoeveelheid compassie en medeleven kunt kiezen die je wenst voor de prijs die daarvoor staat.
Daar heeft u wel degelijk een paar punten.
De WUV-regeling voor de vervolgden?Pas na 30 jaar? Hoevelen waren er in die tussenliggende jaren alweer overleden? In ons vrije Nederland?
Ook goed om te zeggen waar overheid wel in uitblinkt.
Bijvoorbeeld dingen afbouwen. (waarvan je weet dat het binnenkort weer opgetuigd moet worden. Dit is ideaal voor ambtelijk proces- en projectmanagement).
Of in (onderzoeks)werk uitbesteden. Of controleurs van controleurs controleren.
Dit alles maakt dat de munten in ge-eigende kringen wordt rondgepompt.
Goed stuk. Juist door de IT konden de regels zo ingewikkeld worden. Het is slechts uitstel van het moment van vastlopen.
Nadat het vastloopt, krijg je hopenlijk weer simpele handvaten, waarbij commissies de praktische beslissingen nemen. Nadat er teveel vriendjes het voordeel van de twijfel krijgen, begint de groei van de regels weer opnieuw.
Gezegd dient te worden dat een Joodse kinderhand snel is gevuld. Zelf als Nederlandse schoot ik met mijn hele gevoel door het beeldscherm heen en had beiden handen omklemt om premier Mark Rutte zijn nek toen hij tijdens de dodenherdenking zijn wijze van excuus maakte aan de Joodse gemeenschap. Het interview van de Joodse overlevende van kamp Sobibor is vast nog wel ergens te vinden. Probeer jezelf voor te stellen dat Mark Rutte voor het aangezicht van deze mevrouw hetzelfde excuus had gemaakt. Laten we twee dingen daarbij niet vergeten, Mark Rutte is historicus, Mark Rutte spreekt in functie voor iedereen, namens jou en mij.
Compassie, ik had een heel verhaal in geuren en kleuren, maar mijn vriendin tegenover mij zegt dat ik rood ben aangelopen en dat de stoom uit mijn oren komt, ik weet het even niet meer, komt misschien later wel weer.