CPB raamt economische groei 2019 te positief
Geen volledige transparantie over modellen
Titelfoto: Infographic CPB – bron: CPB
Afgelopen dinsdag kwam het Centraal Planbureau (CPB) met zijn voorjaarsraming. De vooruitzichten zijn niet rooskleurig: “Het hoge groeitempo van de Nederlandse economie is voorbij. Voor zowel dit als komend jaar wordt een bbp-groei van 1,5% voorzien, na jaren van groei boven de 2%.“
Falende instituten
Er is de laatste tijd veel kritiek op de Nederlandse instituten. Zo werd bijvoorbeeld deze week bekend dat het KNMI gegevens heeft aangepast, waardoor enkele hittegolven uit de boeken zijn verdwenen. Hierover schreef OpinieZ-collega Robert Bor gisteren.
Het NIBUD blijkt in de koopkrachtramingen aan de kostenkant niet alles correct mee te nemen.
Het CBS weigert na meerdere verzoeken om mij de exacte samenstelling van de inflatiemand te verstrekken. Hierdoor ben ik genoodzaakt via een bevriende professor een officieel onderzoeksvoorstel in te dienen.
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft net zijn Revnext-gate gehad. Deze week komt het instituut met een doorrekening, waar 49% van de Nederlanders geen enkele waarde aan hecht.
En om het rijtje van instellingen af te maken is deze week het UWV onder curatele gesteld.
Er begint een beeld te ontstaan van de grote Nederlandse instituten zoals het PBL, het CBS, het Nibud, het CPB en het KNMI van intern gerichte, weinig accountable, politiek gedreven clubs. Het baart me grote zorgen als ons beleid op deze informatie is gebaseerd! #democratie
— Rutger van den Noort (@RutgervdNoort) February 20, 2019
Ondermaats
Van de zijde van de overheid is er geen alternatief. Zonder instituten geen bestuur. Zo blijft de politiek kritiekloos achter ze staan. Gert Jan Segers is heel duidelijk bij NPO radio1: “We moeten de planbureaus blijven vertrouwen”. In alle realiteit kan hij ook niet veel anders zeggen, anders is het hek van de dam.
Toch zal dit niet de route voorwaarts zijn. Instituten presteren ondermaats, er is weinig onafhankelijke controle en de instituten leggen al helemaal geen verantwoording af aan de bevolking die hen weer betaalt. Zo vind ik dat ik het volste recht heb om alle modellen te kunnen controleren die gebruikt worden in de voorspellingen van instituten die met belastinggeld worden betaald.
Ramingen
Omdat deze week ook de transparantie bij het CPB ontbrak, heb ik zelf maar eens gekeken hoe goed het CPB is in het ramen van de economische groei. Ik verzamelde alle voorjaarsramingen van het CPB en schreef daarbij op wat de voorspelling was voor de economische groei in het lopende jaar. Bijvoorbeeld de voorspelling van de economische groei over 2015, die in maart van dat jaar werd uitgebracht. Deze voorspelling vergeleek ik met de uiteindelijke economische groei zoals die door CBS na afloop van dat jaar werd gepubliceerd. Ik nam hierbij de data van 2000 tot en met 2018 om een flinke periode te hebben.
Bescheiden
In de grafiek hieronder is de blauwe lijn de voorspelling en de oranje lijn de realiteit achteraf. Er valt een viertal dingen op.
Ten eerste volgen de lijnen elkaar redelijk goed. De voorspelling van het CPB komt dus best aardig uit.
Ten tweede zien we dat bij een stijgende economische groei (economische groei jaar X+1 is groter dan jaar X) de realiteit vaak hoger ligt dan de voorspelling. Het CPB is dus te bescheiden in het voorspellen van de hoogte van de economische groei.
Ten derde valt dan ook op dat andersom, tijdens dalende economische groei (economische groei in jaar X is groter dan in jaar X+1) de realiteit altijd (in deze set) lager ligt dan de voorspelling. Het CPB is dus te optimistisch in het voorspellen van de economische groei als onze economie onder druk komt.
Ten vierde valt op dat er enkele jaren zijn waarbij het CPB significant afwijkt.
Zo voorspelde het CPB in 2005 een economische groei van 1%, terwijl er uiteindelijk een groei bleek te zijn van +2.2%. Doordat er voldoende meetpunten zijn (18 jaar) is het mogelijk om iets verder te kwantificeren in de grootte van de afwijking. Zo is de gemiddelde absolute afwijking van het CPB 0,6%.
Als het CPB dus een voorspelling doet van 2% groei in maart van een jaar, dan kun je vrij zeker zijn van de bandbreedte 1,4 – 2,6% groei.
Voorspelmodel
Mijn volgende stap was alle jaren labelen als ‘stijgend’ dan wel ‘dalend’ en daarbij een gemiddelde trekken van de afwijking. In stijgende jaren blijkt dat de voorspelling gemiddeld 0,46% te pessimistisch is, terwijl in dalende markten de voorspelling 0,625% te optimistisch is. Ook zie ik dat de absolute afwijking trendmatig afneemt over deze periode, getuige onderstaande grafiek. Wel is de trend vanaf 2008 de verkeerde kant op en neemt de kwaliteit van de raming af (oplopende absolute afwijking). De toekomst voorspellen is het moeilijkste wat er is. Zelf heb ik aantal jaren aan econometrische modellen gewerkt en ik heb een groot respect voor wetenschappers die dit doen.
Historische data
Er lijkt heel veel gebruik te worden gemaakt van historische input-data, waardoor je een zogenaamde lagging-effect krijgt. Hierdoor blijf je eigenlijk een beetje achter de muziek aanlopen met een te grote aandacht voor het verleden.
Je zou daarnaast kunnen redeneren dat de CPB-modellen eigenlijk de openheid en veerkracht van onze eigen economie onderschatten. We lijken namelijk bij groei sterker te profiteren dan de modellen verwachten en bij een daling sterker te dalen dan de modellen aangeven.
Conclusie
Op basis van bovenstaande analyse moeten we de conclusie voor 2019 trekken dat we in een dalend jaar zitten. De economische groei van 2019 zal lager uitpakken dan 2018. De voorspelling van het CPB voor 2019 is 1.5%, maar trekken we hier de gemiddelde afwijking vanaf in een dalend jaar (0,6%), dan is het reëler om op dit moment uit te gaan van slechts 0,9% economische groei.
Alternatieve zienswijze
Doordat het CPB niet volledig transparant is over zijn modellen, zou je bovenstaande conclusie ook nog anders kunnen zien. Er kan namelijk bewust met een handrem worden gewerkt. Bij een stijgende economische groei wordt het enthousiasme een klein beetje afgeremd om oververhitting te voorkomen en bij een dalende economische groei ontstaat er minder onrust bij geleidelijke dalingen, dan bij een enorme tik. Op deze manier dempt het CPB een klein beetje de impact voor het kabinet, waardoor de begrotingen ook geleidelijk kunnen worden aangepast.
Het is overduidelijk dat met de aankomende mars door de instituten alle ramen van het CPB wagenwijd moeten worden opengezet om zo nog beter te leren van de afgeweken voorspellingen en transparant (en veel vaker) ramingen te delen over de stand van de Nederlandse economie!
Over de auteur
Recent gepubliceerd
Politiek Internationaal2023.05.21Bilderberg-conferentie symboliseert gestage neergang van het Westen
Politiek Nederland2022.12.31We hebben een laf kabinet dat geen enkel probleem durft op te lossen
Economie2022.10.06Remkes’ mislukte zoektocht naar de stikstofsleutel
Economie2022.05.17Vastgelopen stikstofdossier verdient nieuwe start
Ik ben toch zo benieuwd welke invloed die 400 euro verhoging van de energiekosten heeft op het bestedingspatroon.
Al mijn vaste lasten zijn dit jaar al met bijna 8% gestegen.
Die belastingverlaging die met veel bombarie werd aangekondigd gaat ruimschoots op aan de vaste lasten. En ik heb de BTW verhoging nog niet eens meegeteld.
Volgend jaar wil ik wel eens weten hoe Jantje modaal en de lagere inkomens de maand door komen.
De DDR had een mooi woord voor al die mooie verhalen, “Zersetzung” het was een middel van de Stasi om de mensen op het verkeerde been te zetten zodat ze onzeker en makkelijk te beïnvloeden waren. Je ziet het steeds vaker in de krant, elkaar tegensprekende berichten, werkeloosheid neemt af, terwijl bijvoorbeeld winkels hun deuren sluiten. Economie gaat voortreffelijk maar de lonen stijgen niet mee.
Volgens mij is er nog geen hedendaagse term voor deze berichten.
Maar met al die leugens en mooie verhalen wordt het wel eens tijd voor zo’n woord.
Het kan aan mij liggen, maar elke keer dat het kabinet of een minister met uitleg komt over iets denk ik… “dat kan toch niet waar zijn”.
Ik zie op basis van persoonlijk observatie dat het steeds slechter gaat. Economisch misschien niet, maar mijn leefomgeving vervuilt winkels sluiten hun deuren en alle kosten stijgen terwijl er eigenlijk geen échte verhoging van het inkomen tegenover staat.
@ Cornelia.
Volkomen juist !
Wij worden al járen bedonderd door de Haagse Maffia.
Onbegrijpelijk, voor mij althans, dat er nog NL’ers zijn die met open ogen in al die leugens vanuit den Haag trappen.
Al zo vaak gezegd : Nederland is helemaal geen “rijk” landje, Nederland is zo arm als de kerkratten; om die reden worden dan ook jaarlijks belastingen verhoogd en/of nieuwe “uitgevonden”.
We moeten z.s.m. verlost worden van dat Haagse “elitaire” gebeuren, want écht veel “elitairs” heb ik nog niet gezien, ondanks alle mooie praatjes en beloftes.
Toegepaste misleiding hoort in de tijd van nepnieuws. Alleen is de overheid het meest aan schuldig en niet de alternatieve media.
De economische groei in ons landje wordt al véél te lang véél te rooskleurig voorgesteld. Ik verdenk o.a. het CPB én CBS er sterk van dat zij één en ander in opdracht van de “regering” op deze wijze brengen. Op een bepaald moment leest men : “De NL-bevolking is zéér optimistisch gestemd en is ’t meest gelukkige volkje van de EU”; om één week later te moeten lezen : “De NL-bevolking is pessimistisch gestemd betreffende de economische groei in dit landje, zij merkt er iets van in haar portemonnee.”
Laat u zich niet beïnvloeden door met de “regering” gelieërde instituten als CPB, CBS enz.
Kijk naar wat de diverse politieke partijen de afgelopen jaren voor u hebben betekend, én gedaan; bepaal aan de hand dáárvan hoe u zult stemmen op 20 maart a.s.
Statistieken zijn manipuleerbaar.
Correctie, statistieken zijn manipulatie.
@ Karton
We hebben van die mooie “kieswijzers” die partij beloften aan kiezer wensen matcht.
Wat deze kieswijzers helaas ontberen is een “winkelscore” die aangeeft hoe serieus al die partijen eerder gedane beloften in het verleden genomen hebben.
Maar ja, het merendeel der Nederlandse kiezers is natuurlijk, helaas, ook meer geïnteresseerd in mooie beloftes dan in prestaties geleverd in het verleden.
Dat soort mensen hebben we namen voor; sukkels, onnozelaars, domoren, ezels, idioten, om er maar eens wat te noemen…
Dag Frans,
Wat te denken van zaken die helemaal niet in partijprogramma’s voorkwamen: Energie voor duurzame groei, een akkoord 2013 van belangenorganisaties die overheidsbeleid zijn geworden.
En ja, als elke gebroken belofte kan worden vergoelijkt met compromissen sluiten…
Als stemmen iets zou uithalen was het allang verboden.
@ Ron.
En dan hebben de z.g. wegkijkers, sukkels, onnozelaars enz. enz. de mond vol over een partijprogramma op één A4-tje.
Liever één A4-tje dan een boekwerk met leugens en valse beloften.
@ Ron
In een echte democratie zou een volksvertegenwoordiging zonder een bindende volksraadpleging helemaal geen beslissingen (mogen) nemen in werkelijk belangrijke zaken, en al helemaal niet als deze geeneens onderdeel van de verkiezingen waren geweest.
Maar ja, nep-parlement, nep-democratie, bananen republiek, take your pick.
@ Frans.
Z.g. “kieswijzers” zijn voor mij nog nóóit een wegwijzer geweest en zullen dat ook nóóit worden.
Kijk achterom, u zult schrikken van wat er van de vele dikke partijprogramma’s is terecht gekomen.
@ Karton
Ik heb ook geen “kieswijzer” nodig om te bepalen waar ik op ga stemmen, maar ik vul er wel eens eentje in, gewoon om eens te kijken hoe manipulatief het betreffende geval is.
Zo heb ik er een paar verkiezingen geleden eens eentje ingevuld die het maar bleef verrekken om met de PVV op de proppen te komen, om het even wat voor keuzes ik maakte.
Bij nader onderzoek bleek ergens in de kleine lettertjes te staan dat enkel “fatsoenlijke” partijen in de kieswijzer vertegenwoordigd waren.
Het betrof de meest populaire kieswijzer, en deze loodste dus heel handig potentiële PVV stemmers naar de VVD.
Die verkiezingen pakte vervolgens heel goed uit voor de VVD…
Als je jouw politieke keuze laat afhangen van een door organisaties met een overwegend linkse agenda aangeboden stuk software dan ben je een ontstellende dwaas, onnozelaar, etc. , etc.
@ Frans.
Ik heb óóit wel eens een kieswijzer bekeken, maar mij van de uitslag niks aangetrokken; omdat de partij waartoe ik zou behoren in de voorgaande periode totaal niets had “gepresteerd” als het verhogen van belastingen, studiekosten enz., maar ik kon geen enkel goed argument vinden waarom ik nu juist bij díe club werd ingedeeld.
Misschien zat ik wel bij dezelfde kieswijzer als u !
@ Karton
Zou zo maar eens kunnen…
Moraal van het verhaal is in ieder geval dat je er niet van uit kunt gaan dat degenen die de kieswijzer beschikbaar stellen te vertrouwen zijn, waar dan uit volgt dat die kieswijzer dus ook niet te vertrouwen is.
Daar bovenop geld dan ook nog eens dat praatjes geen gaatjes vullen, en kieswijzers kijken enkel naar praatjes.
Je zult dus gewoon zelf je boerenverstand moeten gebruiken, en je de moeite moeten nemen om vast te stellen hoe partijen in het verleden gepresteerd hebben.
Helaas is dat voor de gemiddelde kiezer niet één maar twee bruggen te ver.
Met al die vastgeroeste instanties met vastgeroeste ideeën worden kennelijk cijfers op bestelling van belanghebbenden geleverd om de politiek te beïnvloeden. Kleine leugens, grote leugens, statistieken! Zo was het toch?
Los van alle denkbare berekeningen.
Er bestaat ook zoiets als “basale logica”.
Neem die hele energietransitie; er zijn een tiental kostenposten die elk vele tientallen tot zelfs honderden miljarden gaan kosten. Alleen al “van het gas af” betekent bijvoorbeeld dat miljoenen huizen een verbouwing van zo’n 70.000 euro moeten ondergaan.
Wie gaat dat betalen?
– De overheid die dat aan belastingbetalers doorrekent?
– Het bedrijfsleven dat dat aan consumenten doorrekent?
Gratis geld bestaat niet. Geld moet eerst verdiend worden, en een overheid die ontelbare triljoenen uit wil geven moet daar gewoon eerlijk over zijn. En niet liegen dat de koopkracht erop vooruit zal gaan. Dat kan niet. Het is volstrekt logisch dat “de werkende Nederlander” dit allemaal gaat betalen, en er dus netto flink op achteruit zal gaan.
Er is geen geldboom. Punt. Een overheid kan al het geconfisqueerde geld alleen maar heen en weer schuiven; vestzak – broekzak.
En zelfs dat is een operatie die jaarlijks miljarden kost.
Ik ga al die voorspellers pas weer serieus nemen als deze hun betrouwbaarheid en politieke onafhankelijkheid bewezen hebben.
Voorlopig nog even niet dus…
Ik ben er zelf altijd van uitgegaan dat er min of meer bewust met een handrem wordt gewerkt en heb dat nooit erg problematisch gevonden. Nederlanders vinden het altijd leuk als de staatsschuld niet te ver oploopt of zelfs, procentueel of absoluut, ietsepietsie wordt verminderd. Maar in sterk gepolitiseerde tijden als deze wordt zo’n handrem controversieel omdat het effect van de toekomstige klimaatwet op de koopkrachtontwikkeling een sterk politieke landing heeft. Naarmate de economische groei sneller daalt zal het draagvlak voor klimaatmaatregelen ook sneller naar nul zakken, zeker omdat meer mensen dan gaan inzien dat ze politiek, technisch en economisch bij de neus genomen worden. Zo vlak voor de verkiezingen komen de iets te rooskleukrige voorspellingen van het CPB het kabinet wel erg goed uit. We mogen er van uitgaan dat het kabinet wel over de informatie van de CPB modellen beschikt. De kamer moet het kabinet kunnen controleren, dus is transparantie een plicht en een noodzaak. Het vertrouwen in de overheid is er ook mee gediend. Niet onbelangrijk, tenzij we de democratie helemaal willen afschaffen. En daar begint het wel een beetje op te lijken met al die geradicaliseerde plucheplakkers.
Nou de ramingen toch lager zijn hoeven er 50.000 Polen , voorstel Rob Jetten!!!!!, deze kant op te komen, overigens hebben we nog 1.6 miljoen personen met een uitkering, waaronder veel gelukzoekers, laten we deze eerst aan een baan helpen,
Een open deur neem ik aan, de Alternatieve zienswijze, laatste alinea: staat bekend als pro/anti-cyclisch begrotingsbeleid, is een heel gangbaar overheidsbeleid. Dat het CPB daar richting aan geeft, rekening mee houdt, vind ik niet schokkend.
De geschatte variantie in dit onderzoek, is wel verhelderend -zelfs het IPCC geeft de variantie in hun voorspellingen aan-.
Feitelijk zit de voorspelling binnen 1 sigma: dus correct als voorspelling.
CPB moet nergens richting aan geven. Gewoon rekenen. Politiek moet richting geven.
Als de politiek anti/pro-cyclisch beleid heeft dan zit dat dus in de berekening verdisconteerd.
Fouten voortplantingswet: alle foutenmarges in je berekening leiden tot een eind fout: tel relatieve fouten op bij vermenigvuldigen en delen en absolute fouten bij optellen en aftrekken. Bij bovenstaande berekeningen zou dat op voorhand tot +/_ 0,5 % hebben moeten leiden.