Partijpolitiek is failliet: geef de burger meer invloed
Verander de stemprocedure bij verkiezingen
Foto: beeld Tweede Kamer
De Nederlandse partijpolitiek belemmert de democratie in plaats van die te bevorderen. Dat komt doordat burgers, die geen deel uitmaken van een politieke partij, worden uitgesloten van deelname. En omdat bij élke politieke partij het belang van de partij prevaleert boven het algemeen belang. Politici, die het algemeen belang wél willen dienen, worden als dissidenten verwijderd. Dat moet dringend veranderen. Wijzig de stemprocedure, betoogt Henk Strating.
Ik ben in Ortigia, centro storico van Syracuse op Sicilië. Mijn tweede thuis dat ik na anderhalf jaar corona-belemmeringen weer kan bezoeken. In Syracuse schreef ik in 2017 mijn debuut-artikel voor OpinieZ over de bedilzucht van Frans Timmermans, die ik hier onverwacht ontmoette. Nu lees ik De vele gezichten van Sicilië, waarin historicus Fik Meijer de geschiedenis van dit fascinerende eiland vanaf de Oudheid tot nu prachtig beschrijft. Syracuse kende 500 jaar voor Christus al een democratische bestuursvorm, die te vergelijken was met die van Athene.
Elite
Met één belangrijk nádelig verschil: de leden van de ekklesia, de volksvergadering, werden in tegenstelling tot Athene gekózen… Was dat nádelig? Ja! Want bij de verkiezingen wist de invloedrijke aristocratische elite zichzelf altijd weer zo te profileren dat zij steeds aan het langste eind trok. Gewone burgers, die in Athene door loting deel uit konden maken van de volksvertegenwoordiging, kwamen er in Syracuse niet aan te pas… Verschilt dat veel van de partijpolitiek in Nederland? Ik denk het niet.
Kritiek op partijpolitiek
Ik schreef over de Nederlandse partijpolitiek op OpinieZ Poldermodel en partijpolitiek moeten op de schop en ook in andere artikelen stopte ik mijn kritiek niet onder stoelen of banken. Bij de laatste verkiezingen voor de Tweede Kamer stemde ik blanco, omdat geen van de deelnemende partijen mijn kritiek wegneemt. Ik schreef op OpinieZ in de aanloop naar de verkiezingen Waarom ik blanco ga stemmen.
Poldermodel en partijpolitiek moeten op de schop. @HenkStrating over een vermolmd systeem https://t.co/WhVQslOWCs pic.twitter.com/Ng7YmEUA0H
— OpinieZ (@OpiniezMagazine) August 18, 2018
Mijn kritiek op de partijpolitiek in Nederland valt in drie punten uiteen.
Het eerste kritiekpunt komt overeen met de kritiek op de democratie van Siracusa ruim 2500 jaar geleden. Partijpolitiek sluit burgers die geen deel uitmaken van een politieke partij uit van deelname. Hun enige uitweg is het oprichten van weer een nieuwe politieke partij, maar dat is een middel dat de kwaal verergert…
Die kwaal is, en dat is mijn tweede kritiekpunt, dat bij élke politieke partij het belang van de partij prevaleert boven het algemeen belang.
Mijn derde kritiekpunt is dat politieke partijen een blok aan het been zijn van politici, die het algemeen belang wél willen dienen. Ik licht mijn drie kritiekpunten stuk voor stuk toe en sluit af met een oplossing.
Uitsluiting
Eén: partijpolitiek sluit burgers uit.
Een politieke partij is in theorie het middel voor politiek geïnteresseerde burgers om aan politiek deel te nemen. Het vehikel dat zij naar keuze kunnen gebruiken op gemeentelijk, provinciaal, nationaal of Europees niveau. Maar zó functioneren politieke partijen niet. Zij rekruteren hun kandidaten uit de eigen gelederen. Die worden met behulp van headhunters gezocht en gevonden onder het partijkader, dat zijn sporen heeft verdiend en de partij aan stemmen- en zetelwinst kan helpen.
In élke politieke partij liggen de voorbeelden voor het oprapen van aan de partij (en aan de partijpolitieke leiding of leider) loyale kandidaten, die hoog en kritische kandidaten die laag of zelfs helemaal niet op de verkiezingslijsten geplaatst werden. Pieter Omtzigt, waarover collega Jan Gajentaan recent op OpinieZ schreef, is er op dit moment het bekendste voorbeeld van.
“Welke omwenteling wil Pieter #Omtzigt?” Meer rechtsstaat, maar ook meer EU. Door @JanGajentaan https://t.co/nrDV4IBfoU
— OpinieZ (@OpiniezMagazine) September 18, 2021
Partijbelang voorop
Twee: partijbelangen gaan boven het algemeen belang.
Politieke partijen moeten het middel zijn om het doel, gemeentelijke, provinciale, nationale en Europese politiek, mogelijk te maken. Partijbelangen moeten óndergeschikt zijn aan het algemeen belang. Maar dat zijn ze niét! Het omgekeerde is het geval. Het algemeen belang is óndergeschikt aan de belangen van politieke partijen! De huidige politieke situatie in Nederland is daarvan een afschrikwekkend voorbeeld.
Politieke partijen sluiten andere partijen uit of willen niet zónder een andere partij in een kabinet zitting nemen, wat in feite op hetzelfde neerkomt. Het staat beide het algemeen belang van de totstandkoming van een kabinet in de weg. Omdat het algemeen belang ondergeschikt is aan het voorkomen van stemmenverlies dat politieke partijen vrezen, als zij de totstandkoming van een kabinet mogelijk zouden maken. Liever géén kabinet, dan een kabinet dat onze partijbelangen zou kunnen schaden…, luidt het partijpolitieke motto!
Handigheid
En laat u niet in de luren leggen! Op het moment dat ik dit opschrijf krijg ik deze tweet onder ogen van waarnemend fractievoorzitter van D66 Rob Jetten. Daarin hemelt hij de speech van zijn partijleider Sigrid Kaag op, die daarmee de impasse in de kabinetsformatie zou doorbreken… Dat doet zij met het volgende citaat: “Of het politiek handig is, weet ik niet. Dat het voelt als het goede, dat weet ik wel.” Wat ík wel weet, is dat een partijpolitica, die zegt niet te weten of haar speech politiek handig is, zichzelf die vraag dus heeft gesteld en – geloof me – heeft beantwoord: ‘Ja, dat is partijpolitiek handig…’!
Wat een enthousiasme tijdens de speech van @SigridKaag vanmiddag! Tijd om de impasse in de formatie te doorbreken, wij zetten de eerste stap. Hier lees je haar hele speech terug 👇🏽https://t.co/ivyKTj772r
— Rob Jetten (@RobJetten) September 26, 2021
Blok aan het been
Drie: politieke partijen zijn een blok aan het been.
Van politici die het algemeen belang wél willen dienen, desnoods tegen de partijstroom in en zo nodig ten koste van het partijbelang. De politieke geschiedenis kent vele voorbeelden van dissidente politici, die dat moesten bekopen met verwijdering uit de fractie en de partij. Want fractiediscipline is het fundament waarop de partijpolitiek steunt. Daaraan wordt slechts bij grote uitzondering getornd, bijvoorbeeld bij ethische vraagstukken. Altijd op initiatief van de partij, nooit op eigen gezag van een individuele politicus.
De politieke praktijk toont aan dat politici die zich aan de discipline van de partij durven te onttrekken juist grote successen boeken! Ook hiervan levert Pieter Omtzigt samen met Renske Leijten het meest recente voorbeeld met de Toeslagenaffaire, waarbij zij als twee individueel optredende politici hun rol als controleur van het kabinet effectief vervulden. Dat had nooit bereikt kunnen worden als daarvoor samenwerking tussen hun partijen nodig was geweest. Hoeveel in potentie succesvolle politieke acties zouden daardoor al in de kiem zijn gesmoord?
Failliet en gemarginaliseerd
De conclusie kan niet anders zijn dan dat de partijpolitiek in Nederland het functioneren van de democratie belemmert in plaats van bevordert. De Nederlandse partijpolitiek is failliet en moet gemarginaliseerd worden. In OpinieZ-podcast #3 van 5 januari 2021 over het vastgelopen Nederlandse partijensysteem worden enkele oplossingen verkend.
OpinieZ Podcast 003: het vastgelopen NLse partijensysteem. Met @HenkStrating en @InesvanBokhoven https://t.co/wianqdnGpM
— OpinieZ (@OpiniezMagazine) January 5, 2021
Ik wil er hier één aan toevoegen. Verkiezingslijsten van politieke partijen worden aangevoerd door de lijsttrekker, de politiek leider van de partij. Die krijgt daardoor veruit de meeste stemmen, deels uitgebracht op de persoon, maar vooral op de partij. Daarna volgen de andere kandidaten in de door de partij gewenste volgorde, waarop persoonlijke voorkeurstemmen kunnen worden uitgebracht. Dat moet veranderen.
Stem op partij of op kandidaat
Mijn voorstel: stemformulieren moeten worden voorzien van een onpersoonlijke mogelijkheid om op een partij en niét op een kandidaat te stemmen. Kiezers krijgen dan de keuze voor een stem op de partij óf op een kandidaat en stemmen dus niet langer ‘automatisch’ op de lijsttrekker als ze geen voorkeurstem op een andere kandidaat uitbrengen. Alle kandidaten, dus óók de politiek leider, worden in alfabetische volgorde op het stemformulier geplaatst. Het totale aantal stemmen dat op de partij en op de kandidaten van die partij is uitgebracht blijft bepalend voor het aantal zetels van die partij. Maar die zetels worden bezet door de kandidaten op de verkiezingslijst in volgorde van het aantal op hen uitgebrachte stemmen.
Daarbij moet het voor politiek geïnteresseerde burgers véél gemakkelijker worden om als kandidaat op de verkiezingslijst van een partij geplaatst te worden. Naar analogie van het lotingssysteem van Athene moet iedere partij verplicht worden om een aanzienlijk aantal aangemelde en niét op de verkiezingslijst geplaatste burgers op basis van loting alsnog op de verkiezingslijst te plaatsen.
Vrije burgers
Met deze aanpassingen wordt de politieke partij wat zij hoort te zijn. Het vehikel dat burgers kunnen gebruiken om aan politiek deel te nemen. De invloed van politieke partijen op gekozen politici wordt zo aanzienlijk verkleind, waardoor het partijbelang zal verminderen ten gunste van het algemeen belang. En doordat de volgorde van de gekozen politici niet langer door de partij, maar uitsluitend door het aantal voorkeurstemmen wordt bepaald, zal de partij- en fractiediscipline afnemen. Dat zal worden versterkt doordat door de verplichte loting een groot aantal vrije burgers de politieke arena zal gaan betreden.
Over de auteur
-
Henk Strating is oprichter van HS ARBEIDSVOORWAARDEN CAO-advies & onderhandelingen en schreef het boek 10 JAAR PUZZELEN over de Nederlandse arbeidsverhoudingen in de periode 2007-2017.
Te bestellen op https://www.bol.com
Een beetje naïef, Henk. Voordat je iets kunt veranderen, zal er eerst een eind gemaakt moeten worden aan de huidige karteldictatuur, maar dat is niet in het belang van datzelfde kartel. We zijn nu al zover gekomen dat het erop lijkt dat dat kartel alleen door middel van geweld kan worden verwijderd, aangezien ze ook de stembus beheren.
Laten we hopen, dat ik niet gelijk heb.
Na vele maanden politieke gekibbel krijgen wij de regering terug die wij weggestuurd hebben. Mooi, die nieuwe inzichten hoe het beter moet met dezelfde mensen. Die hebben zich opnieuw uitgevonden in een nieuwe jasje met de oude overhemd daar onder. De partijpolitiek is geen partijpolitiek meer en de partijen zoeken al vooraf met wie zij wel en met wie niet al voor de verkiezingen. Die worden daardoor overbodig. Daarom heb ik blanco gestemd en als de meerderheid dat zou doen dan zou het pas een signaal naar de politiek toe zijn. Want de burger wordt buitengesloten nadat zijn stem ontvangen is. Dit is het failliet zijn van de representatieve democratie. Als de oud/nieuwe regering uitgeroepen wordt dan zouden mensen op straat moeten gaan en niet alleen voor een corona passpoort nodig voor een restaurant. Maar men vindt dat kennelijk belangrijker dan getob met de regering. Waar is de democratie gebleven? Met een tweede kamer vol partijpolitiek die de regerende partijen de hand boven het hoofd houdt omdat zij blaffen maar niet bijten kom je ook geen stap verder. Daarom ontstaan ook zoveel nieuwe partijen die tandeloos blijken in hun onvrede, gewoonweg omdat de versplintering averechts werkt. Begin bij de punt nul. Geef geen stem meer als protest voor de gangbare politiek die de macht bij zich houdt en waarin niets tegen te beginnen valt in deze gedaante. Met vele blanco stemmen bereik je meer dan met versplintering. Dwing de grote partijen achter hun eigen programma staan en voer de Zwitserse model in samen met correctieve referenda. Een regering hoort voor de mensen te zijn en niet de mensen voor de regering zoals het nu het geval is.Gezond wakker worden zonder wokeness maar gezond verstand.
–
–
De nickname Ni28 heb ik eerder gezien bij DDS, ik heb daar ook een tijdje reacties geschreven.Maar ben daar mee opgehouden omdat er steeds meer JOOP reageerders alles bagatelliseren en fanatiek het (slappe) linkse beleid verdedigen,dit terzijde.
Ik ben het volledig met jouw reactie eens. Het Zwitsers model,Thierry Baudet refereerde daar ook al eens naar.MAAR!!!!! helaas helaas, Nederland heeft 1 groot nadeel: Nederland is een EU land en de EU lijdt aan extreme bemoeizucht. Bij referenda moet de premier altijd weer naar Brussel ondanks dat de onderwerpen waar een referendum over wordt gehouden 9 van de 10 niets met de handel te maken heeft. Ook heeft D’66 (lees Europa ’66)het correctief referendum de nek omgedraaid terwijl zij eerder de oprichters waren van hetzelfde correctief referendum.Daarna kwam het Eurofiele partijtje met een voorstel over een bindend referendum maar wel met de voorwaarde dat de EU buiten schot blijft. Dus geen referendum over een NEXIT!! Kortom om een Zwitsers model mogelijk te maken is het eerst aan de burger om massaal FVD,PVV en -ja ook die- SP te gaan stemmen.Partijen die aan de flanken staan en niet mogen mee doen aan de coalitie.En de wraak dat de VVD,CDA,E’66 en de CU in de oppositie wordt gebonjourd en dat zij buiten de coalitie wordt gehouden en niet mogen mee doen voor onderhandelingen van een nieuw kabinet. Het is de ultieme droom, maar dromen komen niet uit. Zolang er naïeve Eurofiele dwazen gaan stemmen op pro EU partijen zal het Zwitsers model er niet komen. Tenzij de EU instort en Nederland toe treed tot de E.V.A.
Dat is weer een tijd geleden. DDS is een dependance van Joop wat betreft het reageren. Reacties worden niet gecontroleerd of het maakt ze niets uit. Als zij je mening niet kunnen weerleggen vallen zij je e aan op de grammatica. Ronduit zielig. Hier bij OpinieZ is men ook weleens niet met je eens maar het gaat om de inhoud. Een verademing om deze fatsoenlijke blog te lezen zonder grove persoonlijk getinte reacties. DDS lees ik niet eens meer.
Kijk bij de laatste verkiezingen heeft D’66, Ollongren de boel kunnen belazeren, ca 2 Miljoen stembiljetten zijn compleet ingevuld, weken lang onderweg geweest.
Zelfs afgekeurde poststemmen zijn meegeteld met goedkeuring van Ollongren.
Het was namelijk ook mogelijk om op 15-16 en 17 Maart je stem uit te brengen, dus incl de poststemmen zijn de ingevulde stembiljetten van 15 en 16 Maart gewoon dagen beschikbaar geweest.
Tel uit je D’66 winst.
“Welke omwenteling wil Pieter #Omtzigt?” Meer rechtsstaat, maar ook meer EU. Door @Jan Gajentaan
Dat is ook het probleem. Ik weet niet of Omtzigt EU overtuiging draagt maar als hij zich tegen keert mag hij aanschuiven bij Wilders, Baudet en anderen die achter de zijlijn gehouden worden. Wat valt er dan te kiezen?
Maar hoe denkt Omtzigt zijn idealen te verwezenlijken met almaar meer EU? Zodat alle belangrijke beslissingen over Nederland straks in Berlijn, Parijs en Brussel worden genomen?
Daar praat Omtzigt niet over. Hij weet zelf dat ie daar geen invloed op heeft. Er blijft misbruik van regels door het kabinet voor hem over en dat is dan ook een omwenteling een kabinet voor de burger en niet andersom. Toekomst zal het leren en hij heeft de tijd tot de volgende verkiezingen. Ik verwacht geen grote dingen van hem.
Er staan goede suggesties in dit artikel. Maarrr…
1) Voor het stemmen op personen in plaats van op partijen is interesse in politiek nodig bij het publiek, want men moet zich dan echt verdiepen in standpunten. Die interesse ontbreekt volledig. Nederland heeft het laagste ledenpercentage van politieke partijen van heel Europa.
2) Stemmen op personen die op alfabetische volgorde op de lijst staan heeft weinig zin als deze personen toch allemaal ongeveer dezelfde visie hanteren: pro-migratie, pro-EU, pro-VN, pro-energietransitie.
3) het politieke systeem dat nu de dienst uitmaakt in Nederland is er niet zo maar: in de landen om ons heen gebeurt hetzelfde, enigszins aangepast aan de situatie ter plekke. Dat kun je niet veranderen door een stemprocedure aan te passen. Het is veel groter dan dat.
Het maakt niet uit wat wij in Nederland zouden willen, geregeerd wordt al vanuit Brussel en de VN. Op nationale niveau heb je niets in te brengen.
Met een EU en wat voor bedenkelijke organisaties daarachter denk ik niet, dat onze kartelpartijen erg achter uw idee zullen staan. Vooralsnog zouden we nog het beste uit zijn, wanneer de hele kliek van rechtse splinterpartijtjes zich in de PVV zouden verenigen en…….. als het daarna al lukt om invloed uit te oefenen……… een bindend referendum zullen invoeren.
De kans dat ik overmorgen non-binair ben acht ik aanzienlijk groter dan dat bovenstaande gaat gebeuren. Zelfs niet als Rutte IV haar verdere vernietiging van onze samenleving uitvoert.
Maar dat neemt niet weg, dat een klein stapje in de goede richting veel meer effect sorteert dan een geweldig idee, waarvan je op voorhand weet dat dit “nooit” gerealiseerd kan worden.
Het algemene belang, wat door de politiek gediend zou moeten worden volgens de schrijver, is verrekte lastig te definiëren. Als er geen helder algemeen belang is, wat is dan nog de functie van een democratie of volksbestuur. Het is niet voor niets dat eerst de Romeinen, en later de founding fathers in de VS, de democratie afwezen en voor een republiek kozen.
Prefereer het Zwitsers bestuur model. Alhoewel dat ook niet de helemaal de oplossing is.
.
Wat is eigenlijk de oplossing? Door het gekozen model is het in Zwitserland alleen maar rustig, geen partij wordt uitgesloten en de grootste vier partijen regeren altijd samen. En het kan en protestpartijen zijn eigenlijk overbodig of halen niet de vereiste maximum. De burger weet waar ie voor gestemd heeft en via referenda hebben zij inspraak op dingen die hun dagelijkse leven beïnvloeden. En omdat zij al zo lang met de politiek meedoen kunnen zij ook meedenken. Waar een referendum hier automatisch op protest leidt is het daar anders. De laatste referendum over de homohuwelijk was ook positief uitgevallen terwijl je zou denken dat de conservatieve Zwitsers tegen zullen stemmen maar niets daarvan. En er blijft altijd genoeg om te mopperen maar hun systeem is de meest burgervriendelijke in Europa.
Ik ben het 100% eens met het verhaal, alleen niet de oplossing. Ik vind dat politieke partijen verwijdert moeten worden uitvde beide kamers. En de leden gekozen moeten worden in de gemeenten. Ook geen lid van n partij mogen zijn.
Daarvoor in de plaats mogen partijen meedoen aan verkiezingen op functies. Die van minister president, burgemeester, officier van justitie, rechter, chef van de politie. Met n mag aantal termijnen
Zo hebben politieke partijen de kans beleid te makenen en beleid in n bepaalde richting te maken de burger heeft dan en echt wat te kiezen, en de controlerende macht blijft onafhankelijk. En n regering zal echt n kamer moeten overtuigen, wat door onafhankelijke Kamerleden ook weer wat makkelijker word.
En de bevolking kan zo op beleidsterreinen ook beleid sturen. En partijen zullen gedwongen zijn om oplossingen voor problemen te bedenken in plaats van partij programma’s
Bij dig systeem word de eerste kamer er ook weer 1 met juristen die wetten toetsen aan de grondwet.
Voorts moet er ook de mogelijkheid komen tot afzetting procedures, moeten ambtenaren vd overheid worden ondergebracht in het militaire strafrecht.
Maar eens zijn we het. Zoals t nu gaat kam niet langer, en is Nederland ook geen democratie
Een democratie zonder politieke partijen? Ieder persoon spreekt namens zichzelf?
Het is niet alleen de partijpolitiek maar ook (sorry voor het woord) machtsgeile individuen die de ziel van de partij verkopen aan de duivel en hun plaats in de regering willen houden. Neem D666 die de het woord democratie heeft verkwanseld om de referendum af te schaffen, Rutte die beweert twee miljoen voorkeur stemmen te hebben en even vergeet dat de VVD stemmer die geen voorkeur heeft automatisch op de lijsttrekker stemt. Kaagmens en Jochie Jette die totaal niet weten wat er in de samenleving speelt en hun eigen hersenspinsels gebruiken en doorvoeren omdat zij denken dat het goed voor ons is.
Het wordt tijd dat je een premier (liever een president) persoonlijk kiest, dan kan die aan de bak voor een regering.
Na vele maanden politieke gekibbel krijgen wij de regering terug die wij weggestuurd hebben. Mooi, die nieuwe inzichten hoe het beter moet met dezelfde mensen. Die hebben zich opnieuw uitgevonden in een nieuwe jasje met de oude overhemd daar onder. De partijpolitiek is geen partijpolitiek meer en de partijen zoeken al vooraf met wie zij wel en met wie niet al voor de verkiezingen. Die worden daardoor overbodig. Daarom heb ik blanco gestemd en als de meerderheid dat zou doen dan zou het pas een signaal naar de politiek toe zijn. Want de burger wordt buitengesloten nadat zijn stem ontvangen is. Dit is het failliet zijn van de representatieve democratie. Als de oud/nieuwe regering uitgeroepen wordt dan zouden mensen op straat moeten gaan en niet alleen voor een corona passpoort nodig voor een restaurant. Maar men vindt dat kennelijk belangrijker dan getob met de regering. Waar is de democratie gebleven? Met een tweede kamer vol partijpolitiek die de regerende partijen de hand boven het hoofd houdt omdat zij blaffen maar niet bijten kom je ook geen stap verder. Daarom ontstaan ook zoveel nieuwe partijen die tandeloos blijken in hun onvrede, gewoonweg omdat de versplintering averechts werkt. Begin bij de punt nul. Geef geen stem meer als protest voor de gangbare politiek die de macht bij zich houdt en waarin niets tegen te beginnen valt in deze gedaante. Met vele blanco stemmen bereik je meer dan met versplintering. Dwing de grote partijen achter hun eigen programma staan en voer de Zwitserse model in samen met correctieve referenda. Een regering hoort voor de mensen te zijn en niet de mensen voor de regering zoals het nu het geval is. Gezond wakker worden zonder wokeness maar gezond verstand.
–
–
Op basisscholen wordt niet meer onderwezen hoe je kritisch en onderzoekend jouw gezonde verstand kunt ontplooien.