PVV-stemmende ambtenaren: het grote taboe

Het instituut dat onterecht volledig buiten schot is gebleven in de recente media-ophef over eenzijdigheid en gekleurdheid is de ambtenarij. Als de Trias Politica de weg kwijt is – net als de media, de Vijfde Macht – dan ligt het erg voor de hand dat er ook iets loos is in de Vierde Macht. Met deze aanname heb ik een tweet gestuurd om in contact te komen met (rijks-)ambtenaren die PVV stemmen om te leren van hun visie op de vierde macht. Het resultaat is schokkend.

De groep en het proces
Gezien onderstaande onthullingen heb ik afgesproken om de gesprekken niet herleidbaar te maken tot een persoon of ministerie. Dankbaar ben ik voor alle input die ik heb gekregen van een groot aantal ambtenaren die PVV gaan stemmen. De gesprekken hebben de afgelopen dagen plaatsgevonden (20-24 November). Sommige gesprekken waren individueel, sommige waren in de vorm van een groepsgesprek. De gesprekken heb ik samengevat in acht conclusies.

Conclusie 1: PVV-stemmers zijn overal
In tegenstelling tot wat over het algemeen verondersteld wordt is de groep PVV-stemmende ambtenaren heel divers. Ik heb uitvoerende ambtenaren gesproken, maar ook ambtenaren op directieniveau binnen Ministeries. Het gaat om mensen van alle leeftijden (30 tot 60 jaar) en zowel mannen als vrouwen. Er zijn specialisten bij, maar ook leidinggevenden van teams met tientallen mensen. Ik heb mensen gesproken van de ministeries Veiligheid en Justitie, Infrastructuur en Milieu, Gezondheidszorg, Financiën en Defensie. Er wordt door verschillende mensen ingeschat dat sommige topambtenaren (SG/DG) ook PVV zullen gaan stemmen deze verkiezingen, vooral bij de meer “rechts-georiënteerde” departementen. Het algemene gevoel is dat de groep ambtenaren die van plan is PVV te stemmen is gegroeid de afgelopen kabinetsperiode.

Conclusie 2: Geheimhouding is het advies
De epidemie van de politieke correctheid is nog lang niet over in de Vierde Macht. Er worden verschillende voorbeelden aangegeven van collega’s die opmerkingen maakten over Geert Wilders of zich pro-PVV uitten en vervolgens een zijwaartse promotie of zelfs een feitelijke degradatie kregen. Of na een ziekte niet meer terug hoefden komen, omdat “de baan niet meer bestond”. Dit betekent concreet dat er door iedereen die ik gesproken heb wordt onderstreept dat carrièrekansen significant afnemen mocht je een uitgesproken PVV-stemmer zijn. Het is dus taboe om te zeggen dat je de PVV steunt. Hoewel je niet ontslagen kan worden om je politieke voorkeur conform de Gedragscode Integriteit bij de overheid, is het advies om je mond te houden. Voilà: de gordijnbonus beschreven op microniveau.

Conclusie 3: Veel PVV-stemmers bij Politie, Belastingdienst en Defensie
In verschillende gesprekken en vanuit verschillende hoeken komt de informatie door dat er nogal wat agenten PVV stemmen. De reden is vrij logisch volgens de groep respondenten. Dagelijks worden agenten geconfronteerd met de oorzaak van etnisch profileren: het hoge percentage van immigranten in het criminele circuit. Een soldaat, die nu leidinggevende is binnen Defensie voegt hier aan toe: “Als je op uitzending bent geweest en je ziet dingen die burgers niet zien, dan krijg je een ander beeld van moslims.” Zijn inschatting is dat 80% van de soldaten in de krijgsmacht PVV stemt. De steunbetuigingen aan advocaat Knoops zijn hierbij veelzeggend. Dit geldt ook voor de Belastingdienst, opnieuw omdat hier er in de dagelijkse contacten veel negatieve exposure is met migranten.

Conclusie 4: Interne communicatie is gekleurd
Een van de meest opvallende zaken die ik tegen ben gekomen is de scheiding tussen de werkvloer op een ministerie en de ambtelijke top. Vanuit hogerhand wordt er bijvoorbeeld bij Veiligheid en Justitie gezegd dat iemand die PVV stemt een racist is of een fascist en dat ambtenaren worden opgedragen om daar openlijk afstand van te nemen. Dit ondanks het feit dat ambtenaren onafhankelijk dienen te zijn. De betrokken respondenten hebben hier grote moeite mee. Zij voelen zich namelijk geen racist en voelen zich in de hoek gezet. Dit raakt hun diepste motivatie om ambtenaar te zijn.

Conclusie 5: Ambtelijke top is politiek correct
Een van de positieve dingen die wordt genoemd is dat medeambtenaren over het algemeen worden gezien als trouwe collega’s. De inschatting is dus niet dat er revolte gaat uitbreken onder de ambtenaren die niets met Wilders hebben, maar dat het eventuele PVV-beleid in een volgende kabinet door hen gewoon uitgevoerd gaat worden. Met name de ambtenaren op het uitvoerende niveau zullen gewoon doen wat hen opgedragen wordt. Lastiger gaat de top van het departement worden (specifiek: alles boven schaal 16): dit is een bolwerk van politieke correctheid met sterke connecties met het establishment vanuit de politieke middenpartijen (Pvda, D66, VVD, CDA). Of zoals iemand zegt: “het bekt toch lekkerder als je voor Buma bent, dan voor Fleur”. Het gedeelde gevoel is dat bij benoemingen naast de inhoudelijke capaciteiten ook wordt gekeken naar de politieke voorkeur.

Conclusie 6: PVV-ambtenaren zijn succesvol
Op een gegeven moment begon ik een patroon te zien in de manier waarop het gesprek verliep, waarna ik op zoek ben gegaan naar de overeenkomsten tussen de deelnemers. Het blijkt dat de PVV-stemmende ambtenaren een directe manier van communiceren hebben. Ze zijn resultaatgericht en hebben een sterk rechtvaardigheidsgevoel. Ik heb de groep gevraagd een MBTI-test te doen om hun type persoonlijkheid te achterhalen en je ziet duidelijke voorkeuren op de E van extravert (in tegenstelling tot Introvert) en de T van Thinking (ipv Feeling). Het gaat om rationeel gedreven mensen met uitgesproken opvattingen: waardevolle krachten voor een slagvaardige overheid.

Conclusie 7: Openheid op microniveau
In bepaalde gevallen ontstaat er al openheid over het steunen van de PVV. Een deelnemer zei dat onlangs haar leidinggevende had verteld dat ze ook PVV ging stemmen. Er ontstond een levendig gesprek over hoe zij de transitie had doorgemaakt van PvdA naar PVV. Ook hierbij kwam naar voren dat deze persoon in de persoonlijke leefomgeving uitgescholden werd door moslims die haar woonwijk in Rotterdam domineren. In dit gesprek tussen deze twee ambtenaren werd geconcludeerd dat zij binnen dit ministerie veel verder waren dan de collega’s in het herkennen en onderkennen van dit soort problemen. Op microniveau wordt dus af en toe het taboe doorbroken.

Conclusie 8: Bewuste stem
we kennen natuurlijk het bekende frame over PVV-ers dat zij kritiekloos meeschreeuwen met Wilders. Dit kan ik nauwelijks geloven na een week communiceren met deze groep ambtenaren. De meesten geven aan dat ze ook kritiek hebben op de PVV. Zo vinden ze de stellingnames van de partij over immigratie en de Islam soms te eenzijdig. Hoewel beide zaken als groot probleem worden gezien, willen ze graag ook wel wat meer horen over andere thema’s. Ook vinden ze de formulering soms te scherp toongezet, zoals rondom “minder, minder, minder” of de “kopvoddentaks“. Het klinkt flauw vinden ze zelf, maar het gaat meer om de manier waarop. Of zoals iemand mooi samenvat: “Wilders deduceert sneller dan dat wij dit kunnen”. Door de kritiek heen hoor ik de latente behoefte aan nuance, maar ook respect voor de duidelijke uitspraken.

Drain the Swamp
Bij het aanhoren van alle verhalen ben ik erg geschrokken. Ik ben partijloos en gun iedere Nederlander zijn mening. Ik heb zelf mijn voorkeuren, maar ik neem professionals serieus, ongeacht hun politieke voorkeur. Dit verwacht ik al helemaal van onze overheid. Hoewel er van alles af te dingen is op mijn onderzoeksmethode, zijn de bevindingen van deze peiling duidelijk. Een bredere onafhankelijke en kwantitatieve survey is dan ook nodig. De politieke correctheid viert hoogtij, er wordt door het onderdrukken van de eerlijke mening van een deel van de ambtenarij geen gebruik gemaakt van diversiteit in denkbeelden. Ook lijkt het zichzelf aanvullen van de top van een departement op een weinig objectieve manier te gaan.

Triangulatie
Overduidelijk uit de verhalen komt naar voren dat het stemmen op de PVV voor een ambtenaar een groot taboe is. Net als bij het uit de kast komen van een homo vroeger, moet er gezwegen worden. Net als in de tijd dat het roken van een joint verboden was, wordt er binnen ministeries liever weggekeken van de realiteit. De reden van het in stand houden van taboes is meestal de angst voor het onbekende. In een machtig instituut als de Vierde Macht is deze angst overduidelijk gericht op het verlies aan controle. De projectie van de handelswijze van Wilders op de eigen organisatie doet menig topambtenaar zweten. De discussies van de straat in het departement trekken lijkt niet de bedoeling te zijn, straks verdwijnt de kloof nog tussen de politiek en het volk. Waar blijft dan de macht?

Tot slot
Het is vooral schokkend dat naar verwachting 20% van Nederland volgend jaar op de PVV gaat stemmen, maar dat daarvoor uitkomen als ambtenaar een taboe is. Moet er dan maar een quotum komen op PVV-stemmende ambtenaren om deze minderheid ook bij de overheid als werkgever te erkennen? De volwassen houding zou zijn dat uitgedragen wordt dat iedere ambtenaar vrij is om zijn eigen politieke voorkeur te hebben.

Ik doe hierbij daarom de oproep om tijdens ambtelijke werkoverleggen dit onderwerp bespreekbaar te maken en elkaar wederzijds te respecteren. Daarnaast vraag ik PVV-stemmende ambtenaren op hoog niveau om het taboe te doorbreken en zich kenbaar te maken. Er zijn voortrekkers nodig, hoe moeilijk het ook is voor de persoonlijke situatie.Ook doe ik een oproep aan Kamerleden om vragen te stellen over bovenstaande conclusies en de ministeries zelf met een oplossing te laten komen.

Dit taboe moet doorbroken worden. En wel vóór maart 2017.

Noot redactie: de namen van de vijftien door de auteur geïnterviewde ambtenaren zijn bij de OpinieZ-redactie bekend en worden om privacyredenen niet genoemd

===============================================================
Kopfoto: aanpassing van Twee vrouwelijke ambtenaren die assistentie verlenen.jpg by Peter van der Sluijs is licensed under GNU Free Documentation License
===============================================================

Over de auteur

Rutger van den Noort

Bedrijfskundige, publicist, ondernemer.

Recent gepubliceerd

Archief

• Klimaat en Milieu17 september 2023Hoezo piekbelasters? Harde stikstofmetingen tonen falen overheidsbeleid aan
• Politiek Internationaal21 mei 2023Bilderberg-conferentie symboliseert gestage neergang van het Westen
• Politiek Nederland31 december 2022We hebben een laf kabinet dat geen enkel probleem durft op te lossen
• Economie6 oktober 2022Remkes’ mislukte zoektocht naar de stikstofsleutel