Dag Blatter
Wat was en is de FIFA-affaire smullen! Arrestaties, een congres: Blatter komt, Blatter gaat. Hoge bestuursbonzen die elkaar beschuldigen: het vege lijf moet gered. Seizoen vier van House of FIFA kon niet beter beginnen.
Het meest aandoenlijke detail vond ik de hardnekkigheid waarmee Blatter zijn troon verdedigde én in dezen werd gesteund. De hele traditie van wat het Westen goed leiderschap vindt, schoffeerden hij én zijn medestanders.
Goed leiderschap
Leiderschap is simpel en bestaat uit een belofte en een ruil. De leider zegt: ‘Volg mij en dan gaat het ons goed’. En de volgers antwoorden: ‘Prima, zolang het goed gaat. Gaat het mis, dan houdt het op’.
Blatter heeft natuurlijk goede dingen gedaan: voetbal in Azië en Afrika op de kaart gezet, sportvelden laten aanleggen en mensen veel voetbalplezier bezorgd. Hij had de geschiedenis in kunnen gaan als een verdienstelijk bestuurder…
Gevaar
Helaas hangt over leiderschap altijd de grauwsluier van ontsporing. Leiders ontaarden wanneer zij hun passies niet onder controle weten te houden: macht smaakt naar meer en het extra stukje vlees dat ze krijgen al helemaal. Zij gaan intimideren, slijmen, hofhoudingen creëren en worden ontvankelijk voor ‘cadeautjes’. Blatter kan worden bijgezet in de lange rij van leiders die aan deze gevaren onvoldoende weerstand konden bieden.
Corruptie
In de negende eeuw ging ene Theodulfus als gezant en vertegenwoordiger van Karel de Grote naar Zuid-Frankrijk om er de boel te controleren en er recht te spreken. In die periode werkt hij ook aan een ‘anticorruptiemanifest’ waarin hij rechters en bestuurders vermaant om toch vooral geen geschenken aan te nemen. In prachtige taal beschrijft hij ‘hoe ieder geeft en niemand weigert’. Corruptie is zo slecht omdat het tot scheve gezichten leidt, de troon ondermijnt en vooral de gemeenschap grote schade berokkent. In Qatar zijn nu al meer dan 1200 arbeiders omgekomen: FIFA-smeergeld is helaas ook bloedgeld gebleken.
De Westerse aversie tegen corruptie heeft lange wortels en is beslist geen Amerikaans neokoloniaal dingetje.
Exit-procedure
Het kroonjuweel van het Westers leiderschapsdenken is evenwel de ‘exit-procedure’. Een ontspoorde leider volg je niet, die zet je af. De geestelijke John of Salisbury (12e eeuw), collega van Thomas Beckett, neemt de exit-procedure als een van de eersten expliciet op in een van zijn boeken. Hij zegt dat als de leider ontspoort en na vermaningen en drang niet tot inkeer komt, hij weg moet: desnoods door middel van moord! In zijn tijd kenden ze nog geen gouden handdrukken, democratische procedures en ontslagrecht. Voor de FIFA is er werk aan de winkel.
Zeker, ook in het Westen zijn we er nog niet. Ook hier nemen bestuurders steekpenningen aan en krijgen ze nog steeds bonussen zelfs als ze hebben gefaald.
Laat dat zo zijn. Toch heeft het Westen een voortreffelijk leiderschapsconcept: We volgen je zolang het goed met ons gaat, en ontspoor je, dan is daar jouw Boulevard of Broken Dreams. Sepp Blatter heeft dit uiteindelijk op zeer pijnlijke wijze moeten ondervinden.
Laten we maar trots zijn op dit kroonjuweel van de Westerse samenleving.
Over de auteur
-
Managementboekenschrijver, leiderschapshistoricus en veranderkundige.
Werkt op dit moment aan drie projecten:
1. Onderzoek naar Leiderschap in veranderingsprocessen (met de Kring Andragologie en de UvA).
2. Intellectuele geschiedenis: Leiderschapsadviezen in de Westerse cultuur, van Homerus tot Johan Cruijff.
3. Het boek: ‘Wijvenstreken’, het politieke spel van vrouwen in organisaties.
