D66: in alles het tegengestelde van waarvoor de partij is opgericht

Net als in 1966 is de democratie vastgelopen

Titelfoto bij artikel De Amerikaanse roots van D66 jan gajentaan opiniez

Foto: D66-oprichters Gruijters en Van Mierlo

De laatste tijd is er veel kritiek op de huidige koers van D66. Elitair, eurofiel, blind voor de gevolgen van ongecontroleerde immigratie en bezeten van het idee dat Nederland klimaatkoploper moet zijn. Het laatste dan weer zonder kennis van zaken: een minister van Klimaat en Energie, Rob Jetten, die het verschil tussen stikstof en kooldioxide niet kent, aldus Ronald Plasterk. Toch is het interessant om nog eens te kijken naar de reden waarom D66 ooit is opgericht: het verlangen naar een vitale democratie met meer invloed voor de burger, schrijft Jan Gajentaan.

Amerikaanse invloed

In de periode waarin D66 (toen nog als D’66 geschreven) werd opgericht, midden jaren zestig, was er een jonge generatie die na WO2 was opgegroeid met het idee dat onze bevrijders, de Amerikanen, een lichtend voorbeeld waren. Juist in die tijd begon dat ideaalbeeld overigens wel te kantelen door de Vietnamoorlog. De verliefde bewondering maakte plaats voor intense afkeer: ‘Johnson moordenaar!’ werd gescandeerd in de Nederlandse straten.

Dit neemt niet weg dat de naoorlogse generatie, waar de belangrijkste oprichters van D66, Hans Gruijters en Hans van Mierlo, deel van uitmaakten, sterk gericht was op de Amerikaanse democratie en cultuur. Wie vanuit dat perspectief het befaamde Appèl dat voorafging aan de oprichting van D66 nog eens herleest, ziet dat het bijna een een-op-een vertaling is van de Amerikaanse constitutie. Met als enige verschil dat de gekozen president vervangen werd door de gekozen premier.

Volgens Van Mierlo c.s. moest er een districtenstelsel komen en minder politieke partijen. Ik denk dat zij – ook al naar Amerikaans voorbeeld – een grote progressieve volkspartij versus een grote conservatieve volkspartij voor ogen hadden. D66 zag zichzelf als de Nederlandse variant van de Democratic Party en in de media werd Van Mierlo omschreven als de nieuwe Kennedy.

De kandidaat-premiers, in de visie van het toenmalige D66, moesten voor de verkiezingen met elkaar het debat aangaan op basis van een duidelijk programma, waarna de kiezer het laatste woord zou hebben. De uiteindelijk gekozen premier zou daarna zijn of haar programma uitvoeren, in plaats van het gebruikelijke beeld van een brede coalitie die in de achterkamertjes een akkoord bijeen ritselt. Zonder inspraak of invloed van burgers.

 

Referendum

Over D66 en het referendum valt een hoop te zeggen. Zeker in de begintijd werd D66 in de media gepercipieerd als een pro-referendum partij en Hans Gruijters was er een groot voorstander van. Maar bij het eerste partijcongres, eind 1966, werd het referendum door een meerderheid afgewezen, omdat zij bang waren voor ‘gaullistische en Zuid-Amerikaanse invloeden’. Het partijbestuur kreeg de opdracht te onderzoeken hoe een referendum plaats kon vinden zonder deze invloeden: men was bevreesd voor een ‘sterke man’. Geheel onbegrijpelijk was dit niet: ook Adolf Hitler hanteerde in zijn begintijd graag het referendum.

Daarna bleef het lang stil bij D66 over het referendum, totdat Hans van Mierlo begin jaren negentig na zijn comeback ineens de geest kreeg en het referendum actief begon te promoten. Maar toen hij eenmaal minister van Buitenlandse Zaken was in het paarse kabinet, hoorden we Van Mierlo niet meer over het referendum. Ook niet over de gekozen premier, trouwens. Misschien had Van Mierlo beter uit de paarse regering kunnen blijven, om vanuit het parlement zijn ‘kroonjuwelen’ te verwezenlijken.

Terwijl het huidige optreden van D66 voor velen – en zeker voor ondergetekende – een bron van heel wat ergernissen is, blijft de bestaansreden van deze partij natuurlijk wel iets om bij stil te staan. Maar, terwijl de belangrijkste oprichters Van Mierlo en Gruijters net als veel medeoprichters van D66 overtuigde Atlantici waren met een fascinatie voor de Amerikaanse democratie, verschoof dit perspectief langzaam. Door invloed van partycoryfee Laurens Jan Brinkhorst en later ook de partijleiders Alexander Pechtold en Sigrid Kaag, werd D66 steeds meer een pro-EU partij.

 

Meer zeggenschap voor de burger

Openheid, duidelijkheid, vrijheid en meer politieke zeggenschap voor de burger. Dat stond op de allereerste verkiezingsposter van D66. Is dat niet waar we juist nu zo ontzettend behoefte aan hebben? En is het gebrek eraan niet de reden waarom velen horendol worden, in sommige gevallen zelfs radicaliseren?

We worden steeds meer geregeerd vanuit elitaire kringen, waarbij door onze elite EU-recht en -bestuur boven het nationale zijn geplaatst. Daarnaast is er sprake van toenemende juridisering, zie alle stikstofperikelen, waarbij de rechter het landsbestuur volledig klemzet. Of je nu rechts of links bent, vanuit democratisch perspectief is dit uiterst onwenselijk. Zie ook de columns in de Telegraaf van bijvoorbeeld Leon de Winter (meer een ‘rechts’ perspectief) of Ronald Plasterk (meer een ‘links’ perspectief), die in dit opzicht tot dezelfde conclusies komen.

 

Vitale democratie

De vraag die we ons moeten stellen is dus eigenlijk dezelfde als in 1966: hoe komen we tot een vitale democratie met meer zeggenschap voor de burgers? Waar de oprichters van D66 zich blijkens het Appèl zorgen maakten over ‘de ernstige devaluatie van onze democratie’, heeft de Nederlandse burger anno 2023 daar misschien nog wel meer reden toe. Want niet alleen is het ondoorzichtige achterkamertjesgedoe van coalitiepartijen gebleven – zie bijvoorbeeld het aanstellen van Vera Bergkamp als Kamervoorzitter na een onderonsje van Kaag en Rutte – zoals hierboven beschreven worden we tegenwoordig ook nog eens in hoge mate bestuurd door internationale organisaties en door activistische rechters. Dat is zo mogelijk nóg ondemocratischer!

 

Amerika in verval

Over het grote democratische voorbeeld van D66, de vitale Amerikaanse democratie, valt intussen ook weinig positiefs te melden. Ook Amerika is ten prooi gevallen aan diepe polarisatie, een vergaande juridisering van het politieke proces en een elite die meer internationale belangen behartigt dan de eigen nationale. De corruptie van de familie Biden, die miljoenen verdiende in Oekraïne, spreekt boekdelen. Als reactie daarop is een sterke ‘populistische’ tegenbeweging ontstaan, op dit moment nog aangevoerd door Donald Trump.

Het onvermogen van de Republikeinen om iemand uit eigen gelederen tot voorzitter van het Huis van Afgevaardigden te kiezen toont aan, dat de polarisatie in de VS niet alleen tussen progressief (Democrats) en conservatief (Republicans) is, maar ook nog eens tussen conservatieven onderling. Bij het schrijven van dit stuk is de Republikeinse kandidaat-voorzitter Kevin McCarthy er na 11 stemrondes nog niet in geslaagd een meerderheid te verwerven. Bij publicatie misschien wel, maar een blamage blijft het.

Kortom, de uitdagingen in zowel Amerika als in Europa en meer specifiek in Nederland, zijn groot. De globalisering eist zijn tol, we hebben te maken met een disfunctionele overheid, onmachtige bestuurders in de greep van woke en ander politiek-correct gedachtengoed en een burger die dreigt te radicaliseren, omdat hij/zij nergens meer grip op heeft. Het vraagstuk van 1966 is nu actueler dan ooit: hoe maken we onze democratie weer vitaal en gezond?

Over de auteur

Jan Gajentaan
Jan Gajentaan
Amsterdammer in Rotterdam, blogger, schrijver van e-books, voetbalvader, Volvo 940 rijder, in het dagelijks leven Recruitment / Human Resources Consultant.

Reacties worden gemodereerd. Let op uw taalgebruik. Schelden en tieren is niet toegestaan.                                                 >>> Lees hier onze spelregels <<<

Reacties die onze regels schenden worden verwijderd. Herhaalde overtredingen, oproepen tot geweld, beledigingen, Holocaust-vergelijkingen en antisemitisme leiden tot een permanente ban. De redactie treedt niet in discussie over de reden voor verwijdering van een reactie, noch over een ban. Ongeldige e-mail-accounts worden geblokkeerd.

Abonneren op reactie(s)
Abonneren op
guest
20 Reacties
Meeste stemmen
Nieuwste Oudste
Inline Feedbacks
Bekijk alle reacties
Niets is wat het lijkt
Niets is wat het lijkt
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

Alles bij elkaar genomen ben ik momenteel van mening dat D66, met in haar kielzog GL en ook wel PvdA, absoluut volksvijandig is. Meedogenloos. Antidemocratisch. Wat in Rutte is gevaren is mij een raadsel, maar binnenkort zullen we waarschijnlijk weten waarop achter de schermen en in het geniep aangestuurd wordt. Want dat hij uit ‘vrije wil’ zo’n gigantische ommezwaai heeft gemaakt gaat er bij mij niet in. Hij is sluw en glad, en niet gek al lijkt het daar soms wel op, dus er zit iets achter.
Dat Demoratten66 de democratie in NL inmiddels in de verleden tijd heeft geduwd, en louter mislukkingen als bewindslieden heeft gebaard, moet ons als volk héél boos maken.

J-P
J-P
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Niets is wat het lijkt

Rutte likt net zolang totdat hij president van Europa wordt cq is onderschat hem niet

Niets is wat het lijkt
Niets is wat het lijkt
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  J-P

Inderdaad, we moeten hem niet onderschatten. Doe ik ook niet, zoals mijn nom de plume al aangeeft.

J-P
J-P
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

Invloed van de burger is bij D66 wel erg ver te zoeken. Maar dat is bij de coalitie partijen ook zo. Zitten er voor eigen genot ( ik ben belangrijk) en weten totaal niet waar ze mee bezig zijn. Een ding is zeker: zijn er niet voor de burger . En een ander ding is zeker, als de mens zich met de natuur bemoeit gaat het verkeerd

Ni28
Ni28
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

De huidige situatie hebben wij te danken aan al die mensen die D66 aan de macht hebben gebracht. Hopelijk vielen zij zich nu bekocht maar dat wisten verstandige mensen al voor de verkiezingen. Hetzelfde geldt voor een aantal partijen uit de oppositie die hun steun hebben verleend aan deze politieke huichelaars. Hopelijk weet men nu beter.

Gussel
Gussel
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

D66 heeft 1 keer mijn stem gekregen en dat was toen ze voor de eerste maal meededen aan de landelijke verkiezingen. Mijn hoop was dat deze partij een verandering zou brengen in de Nederlandse politiek. Helaas dat bleek een teleurstelling te zijn. D66 heeft zich ontwikkeld in de loop van de jaren als een zeer elitaire partij en is 180 graden gedraaid in de doelstellingen van oprichting.

HenryN
HenryN
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Gussel

Wat een toeval Gussel. Mijn ouders stemden vermoedelijk ( nooit geweten en nooit gevraagd) altijd op het nu geheten CDA (katholiek opgevoed) en toen kwam D”66. Ik had als 18jarige de ballen verstand van politiek ( was meer bezig met muziek) maar zag posters van v.Mierlo en als dwarsligger in de familie stemde ik op D’66 en dat was ook de eerste en laatse keer. Kan mij ook niet meer herinneren of er iets veranderde gedurende die periode. Dat politiek altijd corrupt is geweest ontdekte je gedurende je verdere leven en ouder worden.

Andre
Andre
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

Het artikel sluit met de vraag: hoe maken we onze democratie weer vitaal en gezond?
Antwoord: een democratie functioneert alleen als de wil van het volk wordt vertolkt door de politiek. De wil van het volk is gebaseerd op de belangen van dat volk.
Wat we nu ‘de kloof’ noemen is het verschijnsel dat de elite de belangen van het volk naast zich neer kan leggen en daar mee weg komt omdat het o.a. door het gebruik van de media het volk andere belangen ‘opdringt’ dan de vitale belangen ervan.
Zolang het volk dit accepteert, kan de elite het zich veroorloven om allerlei illusies na te jagen: milieu, klimaat, massale immigratie, EU schuldenunie.
De elite slaagt hierin omdat het algemene denkklimaat na 1945, maar vooral na 1968, geheel beheerst wordt door marxistische modellen. Ook D66, zoals blijkt uit het stuk, werd overgenomen door marxisten. Nederlanders in het algemeen waren in die tijd wereldverbeteraars en daar krijgen ze zo langzamerhand een heel pittige rekening voor gepresenteerd.

Henri
Henri
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Andre

“Zolang het volk dit accepteert, kan de elite het zich veroorloven om allerlei illusies na te jagen: milieu, klimaat, massale immigratie, EU schuldenunie.”

Deze opmerking is inhoudelijk juist, het volk dient de wanbestuurders naar huis te sturen. Maar hoe kan dit in de praktijk nog, als de door de volstrekt door D66 beheerste media de burgers gekneveld hebben met allerlei dwangwetgeving en met volcontinue mediapropaganda over belangrijke thema’s als klimaat, overbevolking e.d.? Buiten de 4-jaarlijkse verkiezingen zijn er immers nauwelijks andere legale mogelijkheden om het regiem Rutte-Kaag aan te pakken!

Nog kwalijker is de agitprop gericht op degenen, die zich met succes verzetten tegen de manipulaties door het kartel, en die aldus een serieuze bedreiging ervan vormen. Het demoniseren van anderen op grote schaal vindt nu opnieuw plaats, en exponenten van het kartel, zoals Kaag’s magere mannetjes, vinden dit zelfs volstrekt normaal en geoorloofd.

Ik wil het even niet hebben over de puur corrupte praktijken binnen het Rutte-Kaag regiem, zoals het gemanipuleerde kamervoorzitterschap van Bergkamp, en de al jaren toegepaste Rutte doctrine, die niets anders is dan een onwettige desinformatie tactiek, bedoeld om politici en burgers op achterstand te zetten ten opzichte van het regiem.

Wat kun je als burger van dit land tegen dat politieke gekonkel nog inbrengen?

Andre
Andre
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Henri

Gewoon je eigen verstand gebruiken en vergelijken wat politici zeggen en wat de resultaten zijn. Daarvoor heb je geen hogere opleiding nodig, geen politieke partij en geen cursus filosofie.
Het feit dat veel mensen zich laten bedriegen is een teken dat zij ook gewend zijn om zichzelf en anderen te bedriegen en daardoor mentaal niet meer in staat zijn om het te onderscheiden.

Gussel
Gussel
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Andre

Zouden ze echt niet wakker worden door de verschrikkelijke maatregelen waarmee ze nu reeds worden geconfronteerd?

Henri
Henri
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Andre

Natuurlijk gebruik ik mijn – hopelijk gezonde – verstand. De goedlachse en vlotgebekte Rutte heb ik nooit vertrouwd en afgaande op zijn daden geoordeeld dat hij een machiavellist pur sang is. Kaag is nog erger. Maar wat voor machtsmiddel heb je nog als burger? Als je het oproer zou kraaien zit je in no time achter de tralies, kijk maar naar de botte intimidatie waarmee het regiem de boeren probeerde te vloeren; wat gelukkig niet gelukt is.

Niets is wat het lijkt
Niets is wat het lijkt
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Henri

Precies, dat is het probleem. Het volk is van zijn legitieme stem beroofd.
Hoe kunnen we dat oplossen, zonder geweld?

Ni28
Ni28
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

https://www.briefjevanjan.nl/aan-de-nederlandse-bejaarden/?s=03

Lees en huiver. Dit is ook D66. Eigen mensen mogen stikken. Het wordt nu goedgepraat naar het brief is wel gestuurd.

Rients Hofstra
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

I.p.v D66 is er nu wel een mogelijkheid voor perfecte democratie: AS.

Enkele voordelen AS:
– Een goedwerkende Trias Politica
– Partijonafhankelijke wetsdeskundigen als senatoren
– Invoering Constitutioneel Hof (afschaf art. 120)
– Invoering div. referenda
– Echte volksvertegenwoordigers i.p.v. carrièrepolitici
– Korte lijntjes volksvertegenwoordiger – eigen achterban
– Vakinhoudelijke toppers als bewindslieden (partijonafhankelijk)
– Meer ruimte voor onderzoekjournalistiek
– Amper tot geen mazen meer in nieuwe wetten
– Geen partijpolitieke benoemingen
– Geen kiezersbedriegende coalitieafspraken
– Geen minderheidsstandpunten bevorderen tot meerderheidsbeleid
– Geen vallende kabinetten
– Geen demissionaire periodes meer
– Geen wurgende fractiediscipline
– Geen zwevende kiezers meer
– Geen uitsluitingen
– Geen ‘scoreborddebatjes’ meer voor persoonlijk carrière-gewin
– Geen achterkamertjes
– Geen stemfraude
– Geen tot amper invloed van lobbyisten
.
Dit alles is terug te vinden op de site https://alternatiefstaatsbestel.nl
met een mogelijke uitwerking onder De Pluchen Revolutie.

Bij interesse en vragen ben ik uiteraard bereid e.e.a. te komen toelichten.

Ik zou een inhoudelijke reactie erg op prijs stellen
daar ik die van de regenten partijen en de msm nooit krijg!

Vr. groet, Rients

Niets is wat het lijkt
Niets is wat het lijkt
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Rients Hofstra

Het zou allemaal al lang zo moeten zijn in een echt integere democratie. Conclusie: die democratie is er dus niet. We kunnen wat u terecht opsomt wel willen, maar zolang (extreem-)links niet uit alle domeinen en de haarvaten van de samenleving is gespoeld, zal het gekonkel voor eigen of partijgewin alleen maar toenemen.
Hoe gaan we dat bewerkstelligen?

Daan van der Keur
Daan van der Keur
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

Het is anno 2023 wat mij betreft heel kort en bondig te verwoorden.
Domme mensen hebben de macht en Slimme mensen hebben geen macht (want dat willen ze ook niet).
Op al mijn werkplekken waar ik in mijn 60-jarige leven heb gewerkt heb ik het steeds weer meegemaakt. Domme mensen die niets presteerden wilden meer macht met als gevolg dat de boel altijd explodeerde omdat mensen die slim zijn en niet uit waren op macht de machtswellusteling(en) keihard de waarheid vertelde(n). Tja en dan heb je de poppen aan het dansen. En zo gaat het altijd en zal het altijd blijven gaan. Noem mij 1 machtspoliticus die slim is, visie heeft, met beide benen op de grond staat en écht verstand van zaken heeft. Helaas ik weet het antwoord al…………

Ronald
Ronald
8 maanden geleden
Artikelwaardering :
     

Zou verbod op alle politieke partijen voorstellen en dan bekwame vakmensen 10 jaar lang alles laten oplossen zeg Zakenkabinet met Partijlozen. VAKMENSEN.

Henri
Henri
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Ronald

Ik denk dat u dan de ambtenarij ook moet “zuiveren” door iedere ambtenaar boven een bepaald niveau naar de eigen baan te laten solliciteren. Anders gaat deze gepolitiseerde club de zaak verstieren.

Niets is wat het lijkt
Niets is wat het lijkt
8 maanden geleden
Antwoord op reactie van  Henri

Zuiveren is een akelig woord, maar u heeft zeker een punt dat de activistische ambtenarij tot een gezwel is geworden, en vaak de ‘eigen’ minister tegenwerkt. De partijpolitiek heeft zichzelf inmiddels opgeblazen.
We moeten er van af. Hoe dan ook, maar wel liefst vreedzaam.

20
0
We zijn benieuwd naar uw reactiex
()
x

Ontdek meer van OpinieZ

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Doorlezen