VU Amsterdam treedt op als spreekbuis voor Chinees regime

Titelfoto: Vrije Universiteit Amsterdam door Steven Lek, CC BY-SA 4.0.

China schendt op grote schaal mensenrechten en onderdrukt bevolkingsgroepen zoals de Oeigoeren. Tegelijkertijd werkt in Nederland een instituut van de Vrije Universiteit (VU) al jaren met subsidies uit China aan het systematisch schoonpoetsen van het repressieve optreden van de Chinese overheid. Je krijgt het bijna niet verzonnen, stelt Robert Raupach.

🔊 Beluister dit artikel

Een buitenlands autoritair regime – laten we het voor het gemak vanaf nu gewoon een dictatuur noemen – als geldschieter voor een wetenschappelijk instituut in de westerse wereld? Wetenschappelijke onderzoeken en publicaties met gewenste uitkomsten op bestelling? Hebben we het dan over een streek van Viktor Orbán? Fout, probeer het eens dichter bij huis. Vooruit, gaat het dan om dat Renaissance Instituut van Thierry’s Forum? Wederom fout. Voor de mensen die dit nieuws de afgelopen week hebben gemist tussen het grenzen overschrijden van The Voice en de steeds vermoeiender wordende corona-berichtgeving zal ik het niet langer onnodig spannend maken.

Pekings spreekbuis op de Zuidas

De dictatuur waarnaar ik hierboven hintte is natuurlijk: China. En het wetenschappelijk instituut betreft een van de vele linkse bolwerken van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam: het Cross Cultural Human Rights Centre (CCHRC). Het instituut – geleid door prof. Tom Zwart – profileert zich als onderzoekscentrum op het gebied van mensenrechten. So far, so good. Zij het niet dat de financiering de afgelopen jaren grotendeels vanuit China heeft plaatsgevonden. Juist, het land dat mensenrechten zo hoog in het vaandel heeft staan, dat wil zeggen: het schenden ervan.

De centen zijn afkomstig van de universiteit van Chongqing, nauw verbonden aan de Chinese Communistische partij – maar welke institutie in China is dat niet? Bovendien is het een beproefde methode van dictaturen om via zogenaamd ‘onafhankelijke’ instanties te investeren en te financieren om beeldvorming te beïnvloeden, al is het alleen maar om in eigen land te kunnen verwijzen naar zogenaamde objectiviteit.

Tjonge… Is het nou #naïviteit & #onhandigheid, of een platte combinatie van #scoringsdrang & #winstbejag? Je zou als #VU Amsterdam toch beter moeten weten na wat #RUGroningen overkwam? China financiert onderzoek naar mensenrechten aan de VU https://t.co/sIy8djuYuU via @NOS

— Wim Voermans (@wimjmvoermans) January 19, 2022

Verkwanselde waarden

Volgens haar website staat de Vrije Universiteit Amsterdam “voor wetenschappelijk en waarde gedreven onderwijs, onderzoek en valorisatie.” Ik moet bekennen dat ik dat laatste woord ook even heb moeten googelen. Het betekent overigens gewoon het daadwerkelijk benutten van kennis. Verder noemen zij zichzelf “vrije denkers met kennis van zaken en a broader mind.” Als de VU toch op de tour van een bredere geest gaat is het misschien een idee om de Taliban een collegereeks te laten verzorgen over vrouwenrechten en wil de Griekse oud-minister van Financiën Yanis Varoufakis de faculteit Business&Economics misschien wel leiden.

Paard van Troje

Al jaren worden we gewaarschuwd voor invloeden, inmenging en infiltratie van totalitaire staten zoals Rusland, Iran, maar bovenal China in het Westen. Het stelen van technologie en het beïnvloeden van verkiezingen zijn maar enkele voorbeelden waarover we ons zorgen moeten maken. Maar onze eigen VU zet de deuren wagenwijd open, erger nog: verkoopt zichzelf aan een dictatuur en tikt doodleuk op wat zo’n 8.000 kilometer verderop gedicteerd wordt. En dan gaat het niet over truttige onderwerpen, maar over de schending van mensenrechten en een genocide die al jaren plaatsvindt op de Oeigoeren.

Onze waarheid versus hun waarheid

Laten we het eufemistisch maar hebben over interpretatieverschillen. Tussen de ontwikkelde wereld enerzijds en landen die nog wat democratische stappen te zetten hebben. Zo noemt Erdogan de Koerden terroristen en hebben wij het nog weleens over vrijheidsstrijders binnen dezelfde context. Het deporteren, opsluiten, martelen, verkrachten en vermoorden van de Oeigoeren in China noemen wij wat het is: genocide. Chinese leiders echter spreken van heropvoeding. We kunnen hier in het Westen dan misschien wel stoer schermen met de ‘Universele Verklaring van de Rechten van de Mens’, maar als men dezelfde feiten op een totaal andere manier wil interpreteren en daarmee zijn eigen waarheid creëert blijft men in dezelfde dialoog continu bewust verontwaardigd langs elkaar heen praten.

Achterlijkheid in een wetenschappelijk jasje

Maar wat doet, onderzoekt en vindt dat VU-instituut CCHRC nou zoal? Daarvoor heb ik eens wat rondgeneusd op  de nieuwssectie van hun website, waar overigens gezien het design van de pagina in ieder geval géén enkele van de subsidiemunten naartoe is gegaan. Als de site van deze club een parodie-account zou zijn dan zou ik dat direct geloven, De Speld zou er jaloers op kunnen zijn.

Lekker fellow travelen.
Godverdomme. pic.twitter.com/YvAioZdXYy

— Denkjewel (@Denkjewel) January 19, 2022

Vertrouwen in de overheid

Als eerste kom ik de Edelman Trust Barometer tegen, een jaarlijks onderzoek naar de mate van vertrouwen in de belangrijkste instituties van landen. Het zal u in de context van dit stuk niet verbazen dat China volgens deze barometer de lijst aanvoert als het gaat om het land waar de burgers het meeste vertrouwen in de overheid hebben. Hallucinant wordt het bij de duiding waarom westerse landen (let wel: geen enkel westers land staat in de top 10) het op deze ranking relatief slecht doen. De auteur schrijft: “Als je het recht hebt om de regering van je keuze te kiezen, waarom zou je dan een regering kiezen die je wantrouwt?” Joehoe, welke keuze heb je in een eenpartijstaat, slimmeriken?

“Geef de Taliban een kans”

Ik verslikte me zowat in mijn koffie toen ik een volgend stuk met de kop Give the Taliban a chance tegenkwam. Daar wordt gesteld dat: “zolang er geen substantieel onderwerp is om te bespreken, is de CCHRC van mening dat we de Taliban het voordeel van de twijfel moeten geven.” Pardon? Geen substantiële onderwerpen te bespreken?

Naast letterlijk honderden nieuwsberichten van tijdens en na de machtsovername door de islamitische slagers heb ik zelf in augustus een duit in het zakje gedaan met vele voorbeelden van verschrikkingen van de nieuwe leiders in het land. Maar wat is dan de link met China, vraagt u zich af? Nog voor de bestorming van Kaboel hebben de Chinezen en de Taliban met elkaar gesproken over economische steun en olie- en kopercontracten, zoals de BBC bericht. Bovendien steunde een woordvoerder van de Chinezen de Taliban door te melden dat China “de keuze van het Afghaanse volk respecteert”. Over welke keuze hebben ze het in vredesnaam?

Positieve en negatieve mensenrechten

Een stuk verder scrollen wordt een Chinese (uiteraard!) publicatie omtrent twee hoofdtypen mensenrechten aangestipt. Misschien wist u het nog niet, maar er blijken dus positieve en negatieve mensenrechten te zijn. Kort gezegd houden positieve mensenrechten, en ik parafraseer, in dat de staat voor haar burgers uitmaakt wat goed is en hoe onrechtvaardigheden aangepakt moeten worden. Negatieve mensenrechten daarentegen bevorderen individuele rechten en beperken juist de invloed van de staat. Het zal u dan ook niet verbazen dat China als ‘a champion of positive rights’ wordt genoemd en de VS als kampioen van de negatieve rechten. Je moet wel heel veel baijiu gedronken hebben om dat op papier te krijgen.

What happens in Xinjiang…

Het duurde even voordat ik de eerste Xinjiang-gerelateerde artikelen tegenkwam, maar dan is het ook direct flink raak. Samengevat komt het erop neer dat het allemaal niet zo’n vaart loopt met de Oeigoeren. Doorlopen mensen, niets aan de hand. Als je wat meer hebt gelezen de laatste jaren over het lot van de Oeigoeren, bijvoorbeeld hier en hier, dan draait je maag om bij het lezen van de ontkenningen op de CCHRC-site. Zij noemen het een ‘discussie’ die geïnterpreteerd kan worden als een spin van de Amerikanen en moslimextremistische organisaties. Het CCHRC vraagt om een ‘open dialoog’ omtrent dit complexe thema met respect voor elkaars culturele waarden. Mooie woorden, die de verschrikkingen in de Chinese provincie moeten verbergen of op zijn minst goedpraten. Er is niets complex aan, het is behoorlijk simpel en duidelijk en gebeurt recht voor onze ogen.

Wtf. "Xinjiang is gewoon mooi: mooie mensen, adembenemende natuur en lekker eten. En geen dwangarbeid, geen genocide, of welke leugens dan ook waar de westerse media mee komen," aldus een van de onderzoekers, die verhalen over werkkampen voor Oeigoeren als 'geruchten' bestempelt. https://t.co/Kek7McoIfK

— Elif Isitman (@eisitman) January 19, 2022

Legitimeren van onderdrukking

Enfin, veelal staat de pagina vol met verwoede pogingen om terminologie om te buigen en daden te relativeren. Wie geeft ons westerlingen de bevoegdheid om te bepalen wat telt als het naleven van mensenrechten, vragen de wetenschappers zich af? Laat genocide, oorlogsmisdaden of mensenrechten door foutief gebruik geen zinloze uitingen worden stellen zij. Feiten worden als valse beschuldigingen geframed wat volgens het CCHRC voor een devaluatie van de term mensenrechten zorgt. Nou, als er één eng clubje is wat dit doet is het CCHRC dat zelf. Het schaamteloos legitimeren van onderdrukking, marteling en (massa)moord op een platform van een Nederlandse universiteit is volstrekt verachtelijk.

Samenwerking Huawei – VU

In 2020 startte Huawei samen met de VU en de UvA een vierjarig project. Beide universiteiten helpen het Chinese mediabedrijf middels gebruik van kunstmatige intelligentie om next generation search technology te ontwikkelen. Het bedrijf speelt een belangrijke rol in de onderdrukking van de Oeigoeren, aldus de  gerenommeerde Australische denktank Australian Strategic Policy Institute. Hun bronnen laten zien dat Huawei, in samenwerking met lokale veiligheidsdiensten, een spil is in het ondersteunen van de surveillancetechnologie die alle online en offline bewegingen van de Oeigoeren volgt en daarmee hun onderdrukking faciliteert. En beide Amsterdamse universiteiten helpen nu dus om dat proces nog beter te maken. Je zal het maar op je CV mogen zetten.

Terugkrabbelen

Nadat vorige week de Chinese verbanden met het CCHRC aan het licht waren gekomen en klaarblijkelijk een aantal mensen de woordenkots op het platform hebben gelezen, is de damage control modus geactiveerd. Het geld dat voor dit jaar vanuit China is overgemaakt wordt teruggestort. De VU benadrukte aanvankelijk weliswaar nog dat de academische vrijheid niet in het geding was, “en het onderzoek van het CCHRC is zoals het past bij de VU. Onafhankelijk, interdisciplinair, dialogisch en maatschappelijk relevant.”

De VU zet de subsidie stop die de universiteit uit China ontvangt voor het Cross Cultural Human Rights Centre (CCHRC). https://t.co/QmF1FjoC7B

— Het Parool (@parool) January 20, 2022

Maar zij erkennen nu – ook na druk van de nieuwe minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Dijkgraaf – zelf dat ‘zelfs de schijn van afhankelijkheid van het onderzoek onacceptabel is’. Too little, too late. Geen enkel woord is gesproken over hoe het überhaupt zover heeft kunnen komen. VU, doek eens heel gauw dat Cross Cultural Human Rights Centre op en ga je diep schamen. Jullie morele kompas  is behoorlijk stuk. En laat het een les zijn voor ieder kennisinstituut om niet met de duivel naar bed te gaan.

Over de auteur

Robert Raupach

Deutsche Gründlichkeit vermengd met Nederlandse nuchterheid. Kritisch en altijd benieuwd naar de andere kant van de medaille.

Recent gepubliceerd

Archief

• Klimaat en Milieu2023.04.13Ik houd van benzineauto’s, vlees en verre vakanties. Nou èn?
• Politiek Nederland2023.02.26Weglopen, wegpesten en wegblijven
• Linkse politiek2023.01.10Reclameverbod Noord-Holland beschouwt burger als dom, zielig en onmondig
• Rechtsstaat2022.11.26Schijnheiligheid viert hoogtij in de kwestie Qatar