De molensteen om de nek van de Eurozone
Inleiding op de artikelserie van André ten Dam voor OpinieZ
Foto: Europese Centrale Bank - Pixabay CC0
Monetaire economie is niet iets waar we in Nederland erg goed in zijn. Het aantal beoefenaren is gering, en internationaal zijn zij weinig spraakmakend. Een uitzondering is André ten Dam, nota bene van huis uit een ingenieur en jurist, dus in de formele zin zelfs geen monetair econoom, die als enige Nederlander een wezenlijke bijdrage geleverd heeft aan het internationale monetair-economische debat over de euro.
Met de euro zijn sinds de invoering van deze gemeenschappelijke munt grote problemen. Ten Dam heeft niet alleen scherpe en terechte kritiek geleverd, maar heeft ook op creatieve wijze een rationele en eenvoudige oplossing aangedragen onder de naam The Matheo Solution (TMS).
Één enkele munt
Het scheppen van een monetaire unie tussen landen die in economisch en cultureel opzicht zeer veel verschillen, is geen sinecure. Veel monetaire unies zijn met juichende commentaren van start gegaan en vervolgens stilzwijgend mislukt. Voor iedereen die het werk van de Canadese Nobelprijswinnaar Economie 1999 Robert Mundell enigszins kent, komt dit nauwelijks als een verrassing. In zijn theorie over een Optimum Currency Area (OCA) of Optimum Currency Region (OCR) beschrijft hij onder welke voorwaarden de economische efficiëntie al dan niet gediend is met een enkele munt in dat gebied.
Dat gaat alleen goed gaan als de gebieden (landen) die onder die ene munt vallen economische convergentie vertonen, met andere woorden economisch bij elkaar passen en in de tijd steeds dichter naar elkaar toe groeien. Is dat het geval bij de landen die tot de eurozone behoren? Helaas is het antwoord op deze belangrijke vraag een overtuigend NEE. In plaats van de door de toenmalige Europese leiders gehoopte convergentie vanaf de invoering van de euro, zijn de eurozone-landen na de invoering van de eenheidsmunt juist steeds verder uit elkaar gegroeid. De gevolgen van deze verkeerde inschatting door een politieke elite die losgezongen is van de belangen van de gewone burger zijn helaas dramatisch.
Politieke oekaze
Voorop gesteld dient te worden dat het invoeren van de euro als gemeenschappelijke munt geen rationele economische beslissing, maar bovenal een emotionele politieke oekaze is geweest. Dat de wetten van de economie sterker zijn dan politiek wensdenken, was te verwachten. Precies dat dilemma heeft ons in de huidige situatie gebracht met een enorm assortiment aan grote problemen. Wat zijn die problemen? De euro als gemeenschappelijke munt heeft zich niet ontwikkeld tot het gehoopte bij elkaar brengen van de economieën van de landen in de Eurozone, maar fungeert steeds meer als splijtzwam.
Voor de noordelijke Europese landen is de euro te zwak, voor de zuidelijke landen te sterk gebleken. In landen als Griekenland, Italië, Portugal en Spanje heeft dit geleid tot enorme financieringsproblemen en tot een werkloosheid die vooral onder de jeugd daar al vele jaren dramatisch is. In Zuid-Europa groeit een generatie op zonder uitzicht en zonder hoop. In Griekenland is geen toekomst voor jongeren met een acceptabele opleiding. Zij verlaten hun land op zoek naar nieuwe mogelijkheden. In de rest van Zuid-Europa verloopt het nauwelijks beter.
Splijtzwam
In Noord-Europa daarentegen gaat het economisch beter, maar de politieke druk binnen de EU leidt tot een gigantische overdracht van rijkdom van Noord naar Zuid. Onder het mom van solidariteit is de Eurozone zich steeds meer aan te ontwikkelen tot een transferunie waarbij zwakke economieën, falende banken, tekort schietende pensioenstelsels en gebrekkig opgeleide bevolkingen op de been worden gehouden door landen die het iets beter doen. Voor solidariteit op een dergelijke schaal is een gevoel van saamhorigheid nodig dat in het Europa van nu en dat van de middellange toekomst volkomen ontbreekt en zal blijven ontbreken.
De euro ontwikkelt zich steeds meer tot de splijtzwam die landen verdeelt, eerder dan verbindt, die landen tegen elkaar uitspeelt, eerder dan tot convergentie noodt, en die de welvaart in àlle landen aantast eerder dan verhoogt, zoals ons vooraf plechtig was beloofd. Het schrijnende democratische tekort van de EU geeft de gemiddelde burger, of hij nu Noord- Of Zuid-Europeaan is, het beklemmende gevoel dat het over hem maar zonder hem gaat. Een angstig recept voor drama.
Terug naar André ten Dam.
The Matheo Solution
Als één van de weinige monetaire deskundigen in Nederland heeft hij niet alleen bovengenoemde problemen van te voren onderkend, maar toen in 2010 de nood aan de man kwam ook direct een oplossing aangedragen onder de naam The Matheo Solution (TMS). Gedurende mijn lidmaatschap van de Eerste Kamer heb ik als enige politicus keer-op-keer het belang van TMS benadrukt, in die jaren tevergeefs. Maar juist nu ons parlement aan de vooravond staat van ingrijpende en verstrekkende eurobeslissingen blijken mijn voortdurende pleidooien voor TMS toch hier en daar in de Senaat te zijn beklijfd. André is immers nu uitgenodigd voor een deskundigenbijeenkomst in de Eerste Kamer om zijn ideeën over het eurovraagstuk en hoe het nu verder zou moeten voor het voetlicht te brengen.
OpinieZ.com prijst zich gelukkig om in dit kader exclusief de overwegingen van één van de meest capabele monetaire deskundigen die Nederland rijk is te kunnen publiceren. Dat gaat gebeuren middels een drieluik, te weten op donderdag 8, zondag 11 en maandag 12 februari 2018.
Ik wens u alvast veel leesplezier en vooral een nieuwe frisse kijk op het aloude europrobleem.
© OpinieZ.com 2018. U kunt dit artikel delen via de knoppen onder de advertenties.
De OpinieZ-artikelen van Kees de Lange (volg 
@infocadl2015) vindt u HIER
Over de auteur
- Prof. Dr. C.A. (Kees) de Lange studeerde wis-, natuur- en sterrenkunde aan de UvA en promoveerde in de Theoretische Chemie in Bristol, UK. Hij is emeritus hoogleraar fysische chemie en chemische fysica aan zowel de UvA als de VU. Zijn research betreft atmosferische chemie en fysica, en magnetische resonantie, alsmede het ontwikkelen van complexe fysische modellen. Zijn onderzoek is vastgelegd in enige honderden publicaties. Hij is tot op de huidige dag actief in wetenschappelijk onderzoek. In de periode 2011-2015 was hij als een van de zeer weinige bèta’s lid van de Eerste Kamer.
