Het verhaal van de stille oorlogsheld Boer Drenth

Gisteren las ik in de NRC over Ben en Lammigje in het Joodse verzorgingshuis Beth Shalom. Ben bleek vorig jaar te zijn overleden, maar de foto van het echtpaar vlak voor zijn dood was diep ontroerend en knisperend. Kwetsbaar en toch ongelofelijk levend.
 
Titelfoto: In the wind by J.P.S. Willemsen is licensed under CC BY 2.0

Spielbergproject
25 jaar geleden heb ik Ben en Lammigje geïnterviewd voor het Spielbergproject. Hun oorlogsbelevenissen zijn ongelofelijk. Een verhaal van onbeschrijfelijke moed en onbaatzuchtige ruimhartigheid waarin de onderlinge verhoudingen op onvoorstelbare wijze op de proef worden gesteld. Absoluut een internationale verfilming waard. Ergens vind ik het een echt Ang Lee film – als die suffe Tony Kushner maar niet tekent voor het scenario.

Jodenvervolging
Ben kwam uit Groningen, Bourtange als ik het goed heb. Zijn relaas hoe de Joodse jongens uit de omgeving werden opgeroepen voor keuring voor de werkkampen was ijzingswekkend. De huisarts een NSBer die zij allemaal als dorpsgenoot goed kende, deed de keuring alsof zij vee waren, zonder hun een blik van herkenning te gunnen. Ik geloof dat ik niet een indringender anekdote heb gehoord over de Jodenvervolging in de kleine Joodse gemeenschappen op het plattenland in Nederland.

Onderdak
Na allerlei bloedstollende gebeurtenissen is Ben terecht gekomen op de boerderij van Boer Drenth, de vader van Lammigje. Er zaten toen al 6 onderduikers, ook familie van Ben. Het werd steeds voller in de boerderij totdat zelfs een paar van de onderduikers begonnen te morren dat het nu wel genoeg was. Maar Boer Drenth liet zich niet weerhouden om nog meer Joden in doodsnood onderdak te bieden. Hij is zelfs helemaal naar Amsterdam gereisd om een neefje van Ben dat in grote problemen zat, op te halen. Terwijl hij bij wijze van spreken zelfs nog nooit in de stad Groningen was geweest en amper de straatbordjes kon lezen.

Dekmantel
Op een gegeven moment zaten er 13 Joodse onderduikers in de kleine boerderij. Wel leek het boer Drenth een goed idee dat zijn dochter een baantje bij het plaatselijke NSB-kantoor nam als dekmantel. In deze situatie kreeg Ben wat met de 16-jarige dochter en tot grote schrik van de betrokkenen raakte Lammigje ook nog zwanger. Ben vertelde mij hoe boer Drenth hem toen op de deel apart heeft genomen en tegen hem zei: “Luister jongen, ik ben ook jong geweest en als jij mij belooft dat jij na de bevrijding met Lammigje trouwt en zorg draagt voor jullie kind dan vind ik het goed”. Dat is groots.

Belastingdienst
Daarmee was het verhaal niet afgelopen, want in het dorp dachten zij dat de zwangere Lammigje een moffenhoer was. Bij de bevrijding is Lammigje zelfs kaalgeschoren op de dijk. Het was niet de enige bittere prijs die betaald werd voor het redden van 13 onderduikers. In de jaren vlak na de oorlog is boer Drenth ongenadig hard aangepakt door de Belastingdienst. 13 onderduikers; daar moest wel fikse oorlogswinst op zijn gemaakt.

Niets was minder waar. Voor wie het kon betalen vroeg Boer Drenth een prijs voor kost en inwoning. Ben kon geloof ik niets betalen. Dat was heel anders dan degenen die zich schaamteloos hebben verrijkt aan onderduikers. Bij een ander interview hoorde ik ooit eens dat er 100 gulden per persoon per week betaald moest worden. En dat moest ook nog in briefjes van maximaal 10 gulden, anders vielen die flappen zo op in het dorp.

Geruïneerd
Door de belastingaanslagen heeft boer Drenth uiteindelijk zijn boerderij moeten opgeven. Postuum is daar in de omgeving wel een straat naar hem vernoemd. Lammigje heeft nog haar best gedaan om Joods te worden en dat schijnt op alle mogelijke manieren gesaboteerd te zijn door het orthodox rabinaat. Ben was daar heel bitter over. Ook weer veelzeggend dat de NRC dit feit meer vermeldingswaard vond dan de vaderlandse Belastingdienst die Boer Drenth heeft geruïneerd.

Maar ik was blij te lezen dat Lammigje uiteindelijk is uitgekomen bij de Liberaal Joodse gemeente en nu in Beth Shalom woont. Ben en Lammigje zijn tot het einde bij elkaar gebleven. Naar mijn idee bijzonder liefhebbend naar elkaar toe. Dat op zich al is een overwinning.

© OpinieZ.com 2017

Over de auteur

Ruben Gischler

Documentaire- en programmamaker.
Arabist. Afgestudeerd op de "moderne" geschiedenis van het Midden Oosten.

Recent gepubliceerd

Archief

• Islam/Moslims2 november 2020De onnodige nasleep van de moord op Samuel Paty
• Islam/Moslims10 februari 2019Neo-moslim Joram van Klaveren kent illustere voorgangers
• Cultuur7 december 2018Filmbespreking: Meyer Levin en “The Illegals”
• Islam/Moslims22 februari 2018NIDA en de linkse ongelovige kudden