Terug naar de EEG

Het Brexit-gedoe heeft enorm veel emoties losgemaakt. Een kakafonie aan meningen, beschuldigingen, analyses en doemscenario’s vliegt over tafel waardoor je bijna zou vergeten waar het werkelijk om draait: EEG versus EU.

Verdrag van Maastricht
Het verdrag van Maastricht in 1992 heeft de transformatie van Europese Economische Gemeenschap naar Europese Unie ingeluid. Kort samengevat: men besloot de macht op bepaalde beleidsterreinen te centraliseren in Brussel. Omdat dit een ingrijpende verandering voor de bevolking van ieder lidstaat zou betekenen, pleitte Hans van Mierlo destijds voor het houden van een referendum over dit verdrag. Toen begreep D66 nog hoe een democratie zou moeten werken. Helaas is het er nooit van gekomen en het Verdrag van Maastricht werd in werking gesteld. In 2005 hebben we nog mogen stemmen over de grondwet, maar dit bleek een “prullenbak-referendum”.

Opkomst
Een raar bijverschijnsel was dat de Europese bevolking lange tijd weinig interesse toonde in wat er zich in Brussel afspeelde. De opkomst bij Europese verkiezingen lag gemiddeld rond de 35 tot 40%. Deze desinteresse heeft de technocraten in Brussel aardig in de kaart gespeeld.

Roze wolk
De euforie bij de bestuurlijke elite dat Brussel het machtscentrum zou worden waar de belangrijke beslissingen plaatsvinden heeft geleid tot utopische verblindheid. Dit, in combinatie met de altijd maar weer opgevoerde economische clichés als effectiviteit en concurrentie met de wereldmachten, vervolmaakte de “roze wolk gedachte”: de opvatting dat als iedereen de voordeur open laat staan (open grenzen), met gelijke munt betaalt (euro) en alles centraal wordt geregeld (politiek), het vanzelf goed komt. Slaap zacht, wij in Brussel waken over u.

Kloof
Het probleem dat bij deze centralisatie zichtbaar is geworden, is de kloof tussen de (democratische) elite en een groot deel van de bevolking. Zakenlieden hebben het publieke belang uit het oog verloren, technocraten geraken in tunnelvisie en intellectuelen vervallen door gebrek aan praktische ervaring tot denken in abstracties. Men heeft een eigen werkelijkheid gecreëerd die haaks staat op de werkelijkheid zoals die wordt ervaren door grote delen van de bevolking.

Monddood
Veel Europeanen hebben het gevoel monddood te zijn gemaakt. Zodra men zorgen uitspreekt over nadelige gevolgen van beslissingen in Brussel, wordt men door hoogopgeleide technocratische eurofielen en (pro-)Brusselse parlementsleden teruggefloten en in de “foute” hoek geplaatst.

De gevolgen hiervan zijn wat we nu zien. Door het stug doorgaan met de “utopische” EU-gedachte is men losgezongen van een groot deel van de bevolking. Daardoor springen populistische partijen en bewegingen in het enorme gat dat is ontstaan. Mocht de democratische elite – een elite die elk volk nodig heeft – dit niet willen inzien, zal Europa ten prooi vallen aan deze partijen. Of dit goed of slecht is, laat ik over aan de lezer.

Grootschaligheid
Een ander onderliggend probleem is dat eenzelfde centralisatie van de macht zoals die zich in de EU voltrekt, al lange tijd aan de gang is binnen de grenzen van haar afzonderlijke lidstaten. Ook in Nederland. Grootschaligheid in de gezondheidszorg, het onderwijs en andere instituten binnen het publieke domein, maar ook het streven naar superprovincies en het samenvoegen van gemeenten zijn hier voorbeelden van.

Menselijke maat
De burger verliest het overzicht waardoor men de grip op ‘t leven lijkt kwijt te raken. De (democratische) elite ziet een werkelijkheid die zich achter het Apple-tje en in de vergaderruimte afspeelt. Dus ook de lidstaten zullen hun macht moeten decentraliseren. Een gekozen burgemeester, een districtenstelsel en referenda, zoals eens D66 ten tijde van Hans van Mierlo nastreefde, respecteren de menselijke maat en zouden het bestuur dichter naar de burger kunnen brengen. Dit heeft een positief effect op de opvoeding van de kiezer tot burger en corrigeert de elites.

Handelsorganisatie
Het echte debat zou moeten gaan over de vraag of wij het Europees model van voor of dat van na 1992 willen. Wat mij betreft gaan we terug naar de intergouvernementele handelsorganisatie. De uiteindelijke beslissingsmacht blijft daarbij in handen van de lidstaten. De lidstaten dragen hun gezag en soevereiniteit niet of slechts beperkt over aan de internationale organisatie. Kort gezegd, het EEG-model van voor 1992. Met of zonder eigen munt.

Conclusie: de sleutelwoorden zijn decentralisatie en samenwerken in plaats van centralisatie en samenvoegen. Terug naar de Menselijke Maat.

Over de auteur

Moos Oliemans

Recent gepubliceerd

Archief

• EU28 juni 2016Terug naar de EEG
• Islam/Moslims2 juni 2016De schijnheiligheid van de progressieve medemens
• Antisemitisme29 mei 2016The Black List, het racismedebat en Sylvana