Van Bnei Shoshan tot Soesan
Een Joodse familiegeschiedenis
Duizenden jaren geleden vanuit Israël weggevoerd naar Perzië, daarna in 1236 voor de pogroms gevlucht naar Marokko, eeuwen later naar Nederland, ten tijde van WWII vervolgd en uiteindelijk thuis in Israël. Het verhaal van een Joodse familie. Maar nu is de cirkel weer gesloten om nooit meer verbroken te worden, schrijft Simon Soesan.
Het was, volgens historici, een behoorlijk agressieve pogrom, toen men in het jaar 1236 besloot de Joden af te maken in Perzië. Volgens de verslagen in de geschriften duurde het festival in de stad Shoshan wekenlang. Uiteraard besloten heel wat Joden dit lot te ontvluchten.
Op de vlucht
Weer moesten Joden weg, nadat ze meer dan duizend jaar eerder door de Perzische koning Koresh uit Israël waren weggevoerd. Koresh nam toen de volledige tien stammen van het Joodse volk mee. Slechts de stam Yehuda en een gedeelte van de stam Binyamin bleven achter. Deze bouwden een leven op in de omgeving van de Dode Zee. Deze streek heet dan ook tot vandaag de Yehuda Woestijn. Daar komen wij, de Joden van vandaag, vandaan en daarom noemt men ons Joden – Yehuda in het Hebreeuws – en werd ons geloof en levenswijze een religie die we Joods – Yahadoet in het Hebreeuws – noemen. Onze bijnaam blijft Het Volk Israëls – Am Yisraeel in het Hebreeuws – en het waarom kunt u lezen in de Bijbel.
Marokko
Terug naar onze vluchtelingen uit de stad Shoshan. In die tijd ging dat niet per boot, vliegtuig, trein of auto: men liep. En tijdens dat lopen stierven velen van de tienduizenden Joden aan uitputting en ziektes. Ook bleven mensen onderweg achter omdat ze er genoeg van hadden en probeerden dan ter plekke een leven op te bouwen. Na een achttien maanden zwerven kwam een groep van duizenden Joden aan in Marokko.
Daar aangekomen, moe van het vluchten, vroegen zij of er ook Joden waren in Marokko en werd er contact gelegd tussen de vluchtelingen en de plaatselijke Joodse gemeenschap. Deze laatste wilde alles weten over deze groep, die zich presenteerde als “de mensen uit de stad Shoshan”. Hierdoor kregen ze een bijnaam: “de mensen uit Shoshan”, oftewel in het Hebreeuws “Bnei Shoshan”.
En zo werd deze groep, waarvan niet iedereen familie van elkaar was, omgedoopt in een nieuwe familie, met namen zoals Bnei Shoshan, Ben Shushan, Shushan.
Van Shoshan naar Soesan
Een gedeelte van de vluchtelingen probeerde het geluk meer noordelijk te vinden en stak de zee over naar Spanje en Portugal, waar ze heel wat bijdroegen aan handel en cultuur. De naam Bnei Shoshan was te lang. Het werd Shoshan en soms zelfs Soussan, om het een beetje mooi te laten klinken. Toen in 1537 David Ben Shushan naar Nederland kwam verwaterde de naam naar Sousan en Soesan. Dat laatste klonk tenminste een beetje Nederlands. En hoewel de bijdragen van de Joden aan Nederland (nog) niet zijn uitgewist, werd bijna het hele zootje vierhonderd jaar later verraden, verkocht, getransporteerd en vermoord. Want ze waren uiteindelijk niet echt Nederlanders.
Familiegeschiedenis
Ik vertel u dit in een paar honderd woorden, maar het heeft wijlen mijn vader veel tijd en inspanning gekost om dit te reconstrueren. De man was vijfenzeventig jaar oud toen hij interesse kreeg voor computers en hij heeft toen internet afgespeurd om deze voorgeschiedenis te ontdekken. Hij vond het belangrijk. “Als je niet weet waar je vandaan komt, weet je niet waar je heen gaat”, zei hij graag.
Er zijn veel verhalen over de geschiedenis van mijn familie in Nederland, ook over het feit dat mijn voorvaderen hielpen bij het oprichten – met nadruk op de structuur – van de VOC, de eerste firma die aandelen en partners had. Uiteraard is de VOC een vies woord geworden in Nederland vanwege de praktijken die Nederland heerser van de zeven zeeën maakte. Het is makkelijk terug te kijken op dat verleden en er kritiek op te uiten. Helaas nemen gedane zaken geen keer. Nederland bleef wel de naam houden als een uitmuntend zeevarend land.
Kapsones
Mijn twee broers en ik besloten de cirkel te sluiten en kwamen terug naar het land waar het allemaal begon: Israël. We bouwden een leven op, hebben kinderen en kleinkinderen hier (en ook nog wat in Nederland). Ik heb heel wat mensen ontmoet die uit Noord-Afrika naar Israël zijn gekomen en Shushan of Ben Shushan heten. Allemaal nakomelingen van diezelfde groep vluchtelingen die in 1236 de stad Shoshan ontvluchtten. Als ik hun mijn verhaal vertel grijnzen ze en zeggen dat het gebruik van de naam Soesan wel een beetje kapsones is. Ben Shoshan klinkt beter en authentieker, zeggen ze. Maar ik bewaar mijn naam. Uit eer voor mijn vader en onze voorvaderen.
Thuis in Israël
In 1989 werd mijn zoon geboren en verleden jaar december mijn eerste kleinzoon met onze familienaam. Een historisch moment, want met een derde generatie kun je zeggen dat je wortel hebt geschoten. Niet zoals in Nederland, dat ons met veel ambitie uitkotste om de samenwerking met de Duitse heerser te bezegelen.
Hier blijven we. Niet omdat onze geschiedenis zich hier ooit afspeelde. Niet omdat je onder elke steen die je hier oppikt een stuk van die geschiedenis vindt. Maar omdat we een nationaal recht hebben, erkend zijn als soeverein land. Nooit zal ik ergens anders willen wonen en ik hoop deze emotie door te geven aan onze kinderen en kleinkinderen. Meer kan ik niet doen.
Een wereld gered
Er is een deel van onze geschiedenis dat wij elk jaar aan onze kinderen en kleinkinderen vertellen: hoe, in de zwarte tijden van de Duits-Nederlandse slachting van ons volk, de familie Snellen uit Sevenum mijn ouders in huis nam en liet onderduiken. Wel nadat ze geëist hadden dat mijn ouders, negentien jaar oud, eerst zouden trouwen, want een ongetrouwd stel onder hun dak was voor hun te veel.
In onze Talmud staat geschreven dat “wie een leven redt, in feite een hele wereld redt”. Welnu, de familie Snellen heeft heel wat levens gered en zijn door Yad VaShem erkend als Rechtvaardigen. Maar het redden van onze ouders bracht vijf kinderen, dertien kleinkinderen en – tot nu toe – dertig achterkleinkinderen. Omdat ze twee levens hebben gered, hebben ze een wereld gered. Ikzelf, mijn broers, zusters en ons kroost hadden niet geleefd zonder hun heldhaftig gedrag.
Trots
Zoals koning Koresh het Joodse leven probeerde te beëindigen, zoals de Duits-Nederlandse samenwerking hetzelfde doel nastreefde – het is niet gelukt en we zijn er nog. Geen haar op mijn hoofd die eraan denkt ooit nog in Nederland te gaan wonen en ik ben trots op mijn beslissing in 1973 om naar Israël te gaan. Waar ik gediend heb in het leger en een leven heb opgebouwd.
Genoeg is genoeg. @SimonSoesan is woest over Jodensterren dragende anti-vaccinatie demonstranten https://t.co/QhwIglvJhK
— OpinieZ (@OpiniezMagazine) July 21, 2021
Klein detail: mijn ouders moesten dus snel trouwen om te kunnen onderduiken. Hun trouwfoto laat slechts een paar mensen zien en niemand lacht. Hun Jodenster valt prominent op. Die Jodenster hebben ze meteen daarna van hun kleding getrokken, omdat ze met de trein naar Sevenum gingen. Een van de engste momenten in hun leven. Ik ben dankbaar dat ze de demonstraties van de niet-gevaccineerden met hun achterlijke Jodenster niet hebben hoeven zien.
Zoiets hadden ze niet kunnen bevatten.
Over de auteur
- Simon Soesan woont sinds 1973 in Israël en is directeur Europa van Taglit - Birthright. Soesan is bekend van columns in o.a. NRC Handelsblad, het Reformatorisch Dagblad, Israël Actueel en het Nieuw Israelietisch Weekblad.
Erg onder de indruk van dit artikel.
Kijk Jos in de controle maatschappij, die de club van Opa Bernhard voorstaat past geen eigen mening.
Gister toevallig weer zo’n negatief bericht, over het Gele vaccinatie boekje.
Wij hebben er als Familie, grote delen van de aardkloot mee kunnen bezoeken.
Toen was er nergens ter wereld enige twijfel, aan de waarde van dit Gele boekje en nu twijfelt men in opdracht van de club van Opa Bernhard.
Waardeloze gasten die de opdrachten uitvoeren.
Bart deze vergelijking is echt van de zotten.
Van een andere orde, eens.
Maar daardoor niet minder waar.
Geachte Simon, wij Nederlanders zijn maar beperkt in staat te horen wat u ons in uw columns probeert duidelijk te maken. Ons ontbreekt een gen hiertoe. Als we het al horen begrijpen velen van ons het alsnog niet. De eerste die ik zag ‘breken’ toen de fysieke afwezigheid van 102.000 Joodse Nederlanders die door Duits-Nederlands geweld gruwelijk zijn vermoord tot haar doordrong was een Moslima. Vele mensen zijn onverschillig, toen en nu. Een tweede beeld wat nog helder op mijn netvlies staat was wat een vrouw zei aan het het einde van een documentaire over de Jodenvervolging in haar dorp ergens in Noord Nederland: ‘ze hadden hier alles in handen’. Ze, de toen nog Joodse dorpsgenoten hadden dus ‘alles in handen’. Dat ze dat zei en hoe ze het zei heeft voor mij veel zo niet alles verklaard. Terecht dat u woedend wordt als u idioten ziet die kenmerken van gruwelen die uw volk trof onder hun lachende tronies dragen en op hun volgevreten buiken. Ze hebben geen idee. Het zit er gewoon niet in.