NRC voert lastercampagne tegen Israëlische AOW’ers
Ik ben Jeruzalemmer, al bijna 30 jaar. Hoewel nog te jong voor AOW, volg ik met belangstelling de NRC-artikelen over dat onderwerp, geschreven door Leonie van Nierop en Derk Stokmans. Ze veroorzaken onrust bij sommige van mijn oudste stadgenoten en eerlijk gezegd zijn we dat behoorlijk beu.
Het gaat om mensen van rond de tachtig en negentig, die de bezetting overleefden in de onderduik, of uit een concentratiekamp terugkwamen naar Nederland zonder nog familie aan te treffen. Veel overlevenden voelden zich er nooit meer thuis. Sommigen vertrokken jong naar Israël. Anderen kwamen daar aan na opleiding en enige jaren werk en nog weer anderen voegden zich als gepensioneerden bij hun kinderen.
Goedwillend
Enkele van deze mensen wonen in door Israël ‘bezette’ of ‘bestuurde’ of ‘betwiste’ of ‘bevrijde’ gebieden – afhankelijk van uw politieke voorkeur. Over hen gaat dit stuk, want zij werden in de NRC van 17 november door bovengenoemde journalisten beschuldigd van ‘uitkeringsfraude’. Hun immigrantenvereniging had daarbij geholpen en Nederlandse ministers zouden hun welwillende handlangers zijn geweest. Ik zie het heel anders: goedwillende mensen werkten er gezamenlijk aan om te voorkomen dat de Wet beperking export uitkeringen – de Wet BEU van 2000 – onbedoeld een klein aantal mensen zou treffen voor wie dat ongewenst was. Bij invoering van de Wet Beu waren immers alle AOW’ers in Israël nog voor 1945 geboren: overlevenden van de Jodenvervolging.
Wet BEU
De Wet BEU is gericht tegen ongecontroleerd wegvloeien van uitkeringen (kinderbijslag, AOW) naar het buitenland. Dit had te maken met de duizenden uit het buitenland gekomen arbeiders en vestiging van veel Nederlanders in het buitenland. Landen waarmee Nederland onder BEU een verdrag over sociale verzekeringen sloot, ‘verdragslanden’, werden geacht de controle van ontvangers van uitkeringen betrouwbaar uit te kunnen voeren. Controle is relevant: de AOW is gebaseerd op 50% van het wettelijk minimumloon voor een gehuwde en 70% voor een alleenstaande.
Verdragsland
AOW’ers in verdragslanden krijgen als in Nederland, maar wonen ze in een land zonder verdrag dan vervalt in de eerste plaats de bij de AOW horende mogelijkheid van inkomensondersteuning voor iedereen en in de tweede plaats krijgen alleenstaanden slechts 50%. Israël is verdragsland, maar vanaf het begin streefde de overheid ernaar de ‘gebieden’ daarvan uit te sluiten. Een onbedoeld bijverschijnsel was, dat toen de Sociale Verzekeringsbank (SVB) de Wet BEU ging toepassen, men enkele oorlogsoverlevenden die daar woonden ‘kortte’. Dat botste met het door de overheid algemeen gehanteerde solidariteitsbeginsel ten aanzien van oorlogsslachtoffers.
Postadres
Korten op een sociale uitkering was bedreigend: dezelfde SVB verzorgt ook uitbetalingen op basis van de Wet uitkering vervolgingsslachtoffers. Een 80-jarige die naast haar kinderen in Jeruzalem was gaan wonen: “Moet ik dan ver van mijn kinderen gaan wonen om mijn uitkeringen te kunnen behouden?” Dat was niet de bedoeling van de Wet BEU. Nederlandse overheid, ambassade en Nederlandse immigrantenvereniging zochten gezamenlijk een humanitaire oplossing voor dit handjevol mensen. In dit overleg is weleens geopperd om een ‘postadres’ te verschaffen in Tel Aviv, een voorstel dat wettelijk niet uitvoerbaar bleek. Beschuldigingen van ‘adresfraude’ en ‘uitkeringsfraude’, die de NRC nu op dit overleg plakt, zijn een regelrechte poging om dit groepje AOW’ers en hun in de NRC als zware ‘lobby’ omschreven belangenbehartigers te criminaliseren.
Bestandslijn
De uitvoering van de Wet BEU stuitte ook op andere problemen. De overheid hanteerde graag de term ‘internationaal erkende grenzen’ waar in werkelijkheid sprake was van bestandslijnen. Vooral in Jeruzalem is soms onduidelijk of een adres buiten de bestandslijn (de ‘groene lijn’) ligt, zodat ook bij de SVB vergissingen ontstonden. Bij invullen of hun adres onder ‘Israël’ valt of onder ‘bezet gebied’ vulden mensen zonder zelfverloochening in hoe zij dit zelf zien. Zij wonen in Israël. Hun werkelijkheid verschilt van wat men hen vanuit Nederland wilde opleggen op basis van een bestandslijn die tussen 1948 en 1967 heeft bestaan. Een goed voorbeeld is, dat de eeuwenoude Joodse wijk van de Oude Stad in 1948 door Jordanië werd veroverd en vernield. Alle Joodse bewoners werden verdreven.
Speelbal
Negentien jaar later konden Joden er terugkomen: de periode dat die wijk ‘bezet’ was valt voor ons tussen 1948 en 1967. Simpel zijn die dingen dus niet! De belangrijkste ontstaansreden voor de Wet BEU was bovendien de betrouwbare controle. Omdat verdragsland Israël daaraan voldoet, ook in de ‘gebieden’, neigen AOW’ers daar de ontstaansreden van de Wet BEU als doorslaggevende maatstaf te zien, terwijl de Nederlandse uitvoerders, ondanks het (toen) in de wetgeving ontbreken van een regeling voor ‘gebieden’, juist het territorium en de ‘internationaal erkende grenzen’ benadrukten. Een botsing dus tussen ontstaansreden en buitenlandse politiek met daartussen overlevenden van de Jodenvervolging als speelbal. Geen wonder dat er uitvoeringsproblemen ontstonden!
Nieuwe AOW’ers
Inmiddels is 2010 voorbij. Nieuwe AOW’ers zijn van na de oorlog. In 2013 ontdekte de SVB uitvoeringsfouten bij 28 van de 48 AOW’ers in de ‘gebieden’, waaronder elf alleenstaanden. Zeven van die elf waren oorlogsoverlevenden, voor wie het Kabinet ‘korten’ opnieuw uit menselijk oogpunt ongewenst achtte. Een overgangsregeling werd gebruikt om eindelijk orde op zaken te stellen: alle nieuwe AOW’ers vanaf 1 januari 2016 vallen inmiddels onder BEU; alle eerdere AOW’ers worden behandeld als vallend onder een verdragsland. Maar als ze geen oorlogsslachtoffer en wel AOW’ers zijn die in de ‘gebieden’ wonen, is een verandering van persoonlijke status (dus ‘alleenstaande’ worden) voldoende om hen onder de BEU te brengen. Ook als AOW’ers daar naartoe verhuizen brengt dat hen onder de BEU.
Vrij van BEU
Maar de belangrijkste maatregel ontstond in 2015, toen de Tweede Kamer instemde met de motie Voordewind/Bisschop: alle sociale uitkeringen van erkende verzetsstrijders en oorlogsslachtoffers uit de periode 1940-’45 werden gewaarborgd, ongeacht waar ter wereld ze wonen. Met BEU hebben zij niets meer te maken. Als er kritiek moet bestaan op de overheid dan wel op de tergend langzame en bij vervolgingsslachtoffers onzekerheid scheppende gang van zaken. Het duurde lang, maar ze zijn eindelijk vrij van BEU!
Echter niet van de NRC…! Twee journalisten, dit aspect van vervolgingsslachtoffers geheel negerend, omdat het kennelijk niet past in hun beeldvorming, openden op 17 november opnieuw frontaal de aanval, juist op dit kleine groepje kwetsbare mensen. Ze doen dat door hen – en hun werkelijk niet machtige helpers – als ‘uitkeringsfraudeurs’ te criminaliseren.
Over dit onderwerp verscheen eerder op OpinieZ:
Het misdrijf van minister Asscher
Aangifte tegen Asscher ingegeven door Israëlhaat
Linkse aangiftedrang tegen Asscher
De activistische advocaten van Prakken d’Oliveira
AOW-ers in Judea en Samaria: Asscher’s verzetsdaad
Brief aan NRC over berichtgeving Israël
==============================================================
Foto: Ben Yehuda Street pedestrian mall.jpg by Yoninah is licensed under CC BY SA 3.0
===============================================================
Over de auteur
