Anti-racisme in de overdrive

Help! Ik ben wit, de zelfhulpgroep van Anja Meulenbelt, Matthea Westerduin en Janneke Stegeman zit helaas vol. Jammer, want ik had graag willen weten wat ik nu met mijn privilege en aangeboren racisme aan moet, aangezien ik helaas te wit ben om mij op de koloniale exploitatie van mijn grootmoeder en overgrootmoeder te beroepen.

Anja behoeft geen introductie meer, maar haar medetherapeuten wel. Matthea Blanke-Top-der-Duinen is gepromoveerd door korte metten te maken met het Patriarchaat van Abraham en de patronizing notion “Abrahamitische Religies”. Want aartsvader –daar heb je het al- Abraham had zijn slavin Hagar de deur gewezen en bleek lang niet zo inclusive te zijn als de profeet Mohammed die voor al zijn vrouwtjes, hoe lastig ook, altijd wel een plekje wist te vinden in zijn harem.

Dekoloniseren
En Janneke Stegeman heeft de doctorstitel verkregen door hoofdstuk 32 van het boek Bijbelboek Jeremia te “dekoloniseren”. Dat werd tijd ook (volgens haar tenminste), want de Palestijnen worden met een beroep op Jeremia gekoloniseerd, terwijl er volgens Stegeman geen pure tekst of absolute waarheid is. Vandaar dat het tijd wordt om ons te bevrijden van onze witheid en het daarbij behorende dominante discours. Dat betekent een stapje terug doen, net als mannen dat bij vrouwen hebben moeten doen in het kader van het feminisme. Daarbij mogen wij witten van de dames niet onze gekleurde medemensen lastigvallen met onze onzekerheden en hoop op een oplossing. Anja, Matthea en Janneke zullen ons wel even laten zien wat ons nieuwe, bleke plaatsje voortaan zal zijn. Echt origineel is het allemaal niet, maar het loopt storm en de tijd is er rijp voor.

Anti-racismetherapie
Zo bestond er al in 1996 groot enthousiasme voor de anti-racismetherapie van Jane Elliott. Op het IDFA zag ik destijds in een volgepakte zaal, waar geen kleurtje te bekennen was, de Duitse hitdocumentaire Blue Eyed over Jane Elliot. Ik denk dat zelfs Anja daar nog een puntje aan kan zuigen. Ongevraagd besloot de witte Jane om in naam van het zwarte lijden met haar therapie wraak te nemen op haar witte medemens. Haar aanpak bestond eruit om tijdens een dagsessie blauwogigen apart te zetten en systematisch te vernederen, in aanwezigheid van de andere deelnemers. Schijnt heel leerzaam te zijn.

De Duitse regisseur Bertram Verhaag vond het prachtig. In de film zit een scène van een zielig, blauwogig meisje bij wie het huilen nader staat dan het lachen. Door haar tranen heen probeert zij met een lief lachje naar een beetje begrip en mededogen te hengelen, waarop Elliot haar onverbiddelijk afkapt met de onvergetelijke snauw: “Cut Cute”. Waarop het meisje voor de camera instort.

Racismevrij
Dat de verder kleurloze Jane Elliot een legitieme vorm had gevonden om anno 1996 de kampbeul uit te hangen, ontging het publiek en de regisseur volkomen. Sinterklaas en Zwarte Piet werden toen nog volop gevierd, maar het venijn was in alle potentie aanwezig. Met een irritant Duits accent verhaalde Verhaag na afloop in het Engels hoe hij Duitse kindertjes op een boot in de Noordzee aan dezelfde martelmethodes had onderworpen om ze racismevrij te krijgen.

Alleen de aanwezige en nog springlevende Xaviera Hollander bracht de moed op om en public op de machtswellust en het sadisme van Elliot te wijzen. Zij werd letterlijk weggehoond en Verhaag beet haar toe: “Iff you can’t eppreziees mein film, you besser leafff.” Er kwamen geen gekleurden aan te pas. Slavenhouders van weleer hadden blijkbaar een nieuwe roeping gevonden. Waardig pakte Xaviera haar boeltje bij elkaar en verliet samen met haar chaperonne de zaal, onder verontwaardigd gejoel van het witte publiek. Wat voelden ze zich rechtvaardig.

Over de auteur

Ruben Gischler

Documentaire- en programmamaker.
Arabist. Afgestudeerd op de "moderne" geschiedenis van het Midden Oosten.

Recent gepubliceerd

Archief

• Islam/Moslims2 november 2020De onnodige nasleep van de moord op Samuel Paty
• Islam/Moslims10 februari 2019Neo-moslim Joram van Klaveren kent illustere voorgangers
• Cultuur7 december 2018Filmbespreking: Meyer Levin en “The Illegals”
• Islam/Moslims22 februari 2018NIDA en de linkse ongelovige kudden