Gepimpte cijfers en valse groei: de BRICs

Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg sprak deze week over de leugen van de Chinese economische groei, naar aanleiding van een crash op de Chinese effectenbeurzen. Die beurzen zijn volgens hem van een schijnvertoning en de Chinese gepimpte groeicijfers van ruim 7% zouden door het IMF door de vingers zijn gezien. Harde woorden, maar waarschijnlijk waar.

Herinnert u zich die juichende verhalen over de zogeheten BRIC(s)-landen Brazilie, Rusland, India en China? Deze landen zouden het helemaal gaan maken en binnen afzienbare tijd Europa en de VS voorbij streven; ze zouden machtiger worden dan de G6.

Die verhalen ontstonden kort na de eeuwwisseling op de bureaus van Goldman Sachs. U weet wel, de bank die Griekenland hielp de cijfers op te leuken om zo het entreekaartje tot de Eurozone te bemachtigen, het land nadien te hulp schoot om met financiële constructies de staatsschuld te maskeren en zo Griekenland met een onaflosbare schuld de put in hielp.

Nagenoeg iedereen geloofde de enthousiaste verhalen over deze opkomende economieën. Journalisten schreven ze kritiekloos over, economen leverden er een onderbouwing bij en beleggingsfirma’s creëerden groeifondsen. Ieder land stuurde een handelsmissie naar deze economische wonderlanden om mee te koersen op de golven van de verwachte groei. In de kranten verschenen bijna lyrische verhalen over de dynamiek en het economisch wonder dat zich in de BRIC-landen leek te voltrekken: de cijfers logen immers niet.

Inmiddels weten we beter. De economie van Rusland kraakt onder de boycot en de lage olieprijzen. In China tekent zich, ondanks indrukwekkende economische groei (ook al zouden de cijfers gekleurd zijn) een verontrustende hapering af: 2½ miljard Euro verdampte op de beurzen en er is sprake van malaise (enorme leegstand) bij de onroerendgoedprojecten.

En Brazilië, eens het paradepaardje van de BRIC-landen? Het Petrobras-schandaal onthult structurele zwaktes, die tot dusver verhuld bleven. De groei is ingezakt en het land bevindt zich in een recessie. En dan India. Na onstuimige groei trad ook hier afvlakking in, maar van de BRIC-landen lijkt India nog het beste te presteren.

Ik ben geen econoom en waag mij dus niet aan een diepgravende analyse. Ik vraag me slechts af hoe het kan dat jarenlang het ene na het andere juichverhaal over de BRIC-landen kon verschijnen en voor een ieder zichtbare structurele tekortkomingen werden miskend of verdoezeld. Voor een snelle en onomkeerbare economische ontwikkeling van een land zijn immers bepaalde voorwaarden nodig.

Er moet sprake zijn van een goed en transparant bestuur, van een efficiënt belastingstelsel, van een goed onderwijssysteem, van algemeen toegankelijke sociale en medische voorzieningen en huisvesting en een goed functionerend en onafhankelijk rechtssysteem. In alle BRIC-landen is sprake van grote sociale en economische ongelijkheid, van corruptie, vermolmde rechtssystemen en van overheidsbeïnvloeding van instituties die in een rechtsstaat onafhankelijk dienen te opereren.

Deze structurele zwaktes hadden journalisten ook kunnen waarnemen. Economen hebben daar vaak te weinig aandacht voor en hechten naar mijn smaak teveel aan economische rationaliteit en mechanische modellen. Vooralsnog lijken de toekomstverwachtingen omtrent de BRIC-landen niet uit te komen. Maar ja, voorspellen is ook moeilijk, vooral als het over de toekomst gaat…

Over de auteur

Freek van Beetz

Freek van Beetz, studeerde Planologie en Politicologie, was van 2001-2010 adviseur van de MP van de Ned.Antillen. Auteur van Uitzicht op Zee (roman, 2015) en van Het laatste Kabinet (2010) en Het einde van de Antillen (2013).

Recent gepubliceerd

Archief

• Media9 september 2023Media meer dan ooit doorgeefluik van activisten en belangengroepen
• Politiek Nederland8 augustus 2023Verkiezingen 2023: een haast onvoorspelbare omwenteling
• Migratie9 juli 2023Hoe opgeklopt optimisme veranderde in vruchteloos vooruitschuiven
• Politiek Nederland27 mei 2023Worden we met een republiek pas een echte democratie?