Recht en krom in Nederland

30 juni 2015 - Faulks

Je zult toch maar Nederlands moeten leren. Geen touw aan vast te knopen, die taal van ons. Zo zijn er woorden die soms letterlijk moeten worden genomen, maar soms ook weer niet. Of ze betekenen het tegenovergestelde, zijn op meerdere manieren uitlegbaar of krijgen door actuele gebeurtenissen ineens een nieuwe lading. Voor mij zijn woorden als ingrediënten voor gerechten.

Heeft u het woord ‘luchtweg’ wel eens geproefd, als een hoge brug van lucht? Onlangs las ik in een onderzoek ‘Milieu en Gezondheid’ dat de longfunctie van kinderen in de omgeving van luchthavens niet afwijkt van die van jeugd uit het midden des lands. Echter, de lezer trof wel de zin “Kinderen uit de onderzoeksgemeenten rond de luchthaven hadden wel vaker last van droge hoest” aan. Gelukkig weet Onze taal een dergelijke aandoening te benoemen: irritatie aan de luchtwegen.

Of neem een woord als ‘varkensrechten’. Hebben we het hier over een bouwsel van bindende gedragsregels in een samenleving van varkens? Helemaal verkeerd gedacht. In 1998 werden de mestproductierechten vervangen door de zogenaamde varkensrechten en dat gaat over het aantal varkens dat een agrarische ondernemer mag houden. Die rechten over varkens kunnen worden verhandeld, opgekocht en afgeroomd: eigenlijk een soort democratie à la EU. En al die rechten zijn beschreven in de varkenswet. Knorretje heeft daar helemaal geen zeggenschap over.

Een ander mooi voorbeeld is het woord ‘recht’. Recht staat en recht is niet krom, zult u zeggen. Maar daar zijn nogal wat mensen toch niet meer helemaal zeker van. Rechtspreken is een onderdeel van de trias politica en omvat het vaststellen van wat in concrete gevallen ‘recht’ is. Een en ander is gerelateerd aan ‘het samenhangende geheel van bindende gedragsregels in onze samenleving’ en dat stelsel van afspraken is tijdens rechtszittingen het speelveld van het Openbaar Ministerie en de advocaten.

De advocaat verdedigt volgens die bestaande afspraken de belangen van zijn cliënt zo goed mogelijk. Het is een tamelijk abstracte bezigheid die weinig met emoties van doen heeft. Het rechtsgevoel staat daar helemaal buiten. Sterker: het is eigenlijk een ‘contradictio in terminis’.

Een voorbeeld daarvan is de afhandeling van de zaak rond Badr Hari, die als bekende Nederlander en kickbokser deel uitmaakt van de klasse zwaargewichten. De man traint in het openbare uitgaansleven en is daarom veroordeeld voor vier mishandelingen. Hij kreeg tijdens die rechtszaak anderhalf jaar gevangenisstraf opgelegd, waarvan een half jaar voorwaardelijk. Volgens de rechterlijke rekensom komt dat uit op vijf maanden gevangenisstraf, waar hij er tot op heden nog geen uur van heeft uitgezeten. Dus rechtsgevoel doet niet mee.

Kijken we dan nog naar het woord ‘klasse’. Daarmee wordt bedoeld dat iets van hoge kwaliteit is, maar het kan ook duiden op een onderverdeling, bijvoorbeeld een groep gelijkwaardige individuen. Zo kunnen artsen een kwalitatief hoge bijdrage leveren aan zieke mensen, maar zijn hun patiënten onder te brengen in een klasse, zoals de mensen die mogelijk onterecht aan hun hersenen zijn geopereerd door ex-neuroloog Ernst Jansen Steur.

Die mensen zijn klassikaal gedevalueerd. De dokter is namelijk in hoger beroep door het gerechtshof in Arnhem vrijgesproken van alle medische delicten. En dat noemen wij dan weer klassenjustitie of klassenrechtspraak… Zo krom kan recht zijn in Nederland.