Overheid voert psychologische oorlog tegen de burger

Foto:

Met de Statenverkiezingen in zicht draait de politieke machinerie om D66 en Sigrid Kaag te promoten weer op volle toeren, want dat lukte vorige keer ook zo goed. Mensen zijn makkelijk te beïnvloeden en vaak hebben ze dat zelf niet eens in de gaten. De mogelijkheden voor manipulatie zijn groot en ook de overheid maakt daar dankbaar gebruik van, mede door het aanwakkeren van haat jegens ‘extreemrechts’. Ontsnap aan deze manipulatie, want we zitten middenin een psychologische oorlog, schrijft Ines van Bokhoven. 

🔊 Beluister dit artikel

Er komen weer eens verkiezingen aan, en dat betekent dat we weer de ene na de andere politieke campagne gaan krijgen. Die van D66 is al volop begonnen: de afgelopen weken werden we weer getrakteerd op een overdosis Sigrid Kaag op televisie, en het einde is daar waarschijnlijk nog niet van in zicht. De vorige keer werkte het ook zo geweldig goed, de onophoudelijke manipulatie die deze partij over de hoofden van nietsvermoedende burgers stortte, dus men gaat er voor: we doen het gewoon nog een keertje.

“Leuk mens”

Wat me opviel na de verkiezingen van vorig jaar: elke keer als ik aan iemand vroeg waarom men op Kaag had gestemd, was het antwoord vrijwel hetzelfde. “Het lijkt me zo’n leuk mens,” werd er op allerlei manieren gezegd. Lijkt, dus, want zelfs dat wisten ze niet zeker; er was een onderbuikgevoel aangewakkerd bij die mensen, als gevolg van een absurd intensieve mediacampagne. Niemand had het over haar plannen of haar loopbaan, over waar Kaag voor stond of wat ze deed. Niets concreets. Het was een stukje succesvolle manipulatie van jewelste, en ook nu, in de aanloop naar alweer een verkiezing, is het mens niet van de buis af te slaan, en opnieuw gaat het niet over haar werk maar over ‘de vrouw Sigrid Kaag’.

“Terwijl wordt geprobeerd @ongehoordnedtv⁩ v/d buis te treiteren met mega-boetes, kunnen ⁦@SigridKaag⁩ en haar spindoctors weer ongelimiteerd gebruik maken v/d @PubliekeOmroep⁩ als verkiezingscampagne-kanaal”, aldus ⁦⁦@jangajentaan⁩. https://t.co/HD0ST39fq8

— De Nationale Pruttelaar 💎 (@Percolator_HNJ) December 31, 2022

Manipuleren

Hoe gemakkelijk is een mens te beïnvloeden? Vraag dit aan een reclamemaker of leider van een sekte, en hij of zij zal in de lach schieten: het is doodsimpel om mensen te beïnvloeden. En mooier nog: je kunt het op allerlei manieren doen. Het is van boven naar onder onderzocht en bestudeerd en het resultaat is schokkend: weinig is zo simpel als mensen manipuleren en hun gedrag vormen tot het gedrag dat jij graag zou zien.

We hebben er al decennia mee te maken, met allerlei vormen van bewuste psychologische manipulatie. En dan heb ik het niet alleen over de reclamewereld, waarin men weet hoe goed manipulatie werkt, hoe je het moet doen en hoe je precies de resultaten kunt krijgen die je wilt. Ik denk daarbij vooral aan het manipuleren van overheden om het gedrag van burgers te beïnvloeden en zelfs te veranderen. En men gaat daarin veel verder dan op het eerste gezicht lijkt.

Nudging

Dat onze overheid bijvoorbeeld al jaren gebruik maakt van een techniek die nudging heet, zullen niet veel mensen beseffen. Nudging is een psychologische beïnvloedingsmethode waarbij je op een subtiele manier het gedrag van mensen verandert. Een bekend voorbeeld hiervan is de vlieg die in sommige urinoirs wordt afgebeeld, om mannen ertoe te bewegen op het ding te mikken en zo netjes in de pot te piesen. Een overheid heeft natuurlijk heel wat middelen tot haar beschikking om mensen te nudgen en doet dat dan ook enthousiast.

Tijdens de coronacrisis is er heel wat nudging op ons losgelaten, op last van de overheid, zoals strepen op vloeren van winkels en bedrijven die anderhalve meter aangaven, pijlen die ons een weg door gebouwen heen stuurden, pompjes die je weg zo goed als blokkeerden waarmee je je handen diende te steriliseren, en ga zo maar door. Maar men ging een stuk verder dan nudging tijdens die crisis: onze overheid ging aan de slag met angstmanipulatie en dankzij de onvermoeibare inspanningen van mensen als Wouter Aukema en Marc van der Vegt weten we dat er, met behulp van het leger, zelfs een soort van ‘psy-op’ tegen de eigen bevolking is opgestart. Zo werden we ineens allemaal in de gaten gehouden op sociale media en sommigen van ons werden nog exacter gemonitord dan anderen.

Wat Kaag bedoeld is dat de maatschappij middels nudging er klaar voor gemaakt wordt zodat 75+ zich schuldig voelt als ze zich niet ‘terugtrekken’ uit hun voltooide leven…zo smerig zijn ze. De ouderen de schuld geven is al begonnen… en jongeren gaan ouderen als lastig zien… pic.twitter.com/O5WBG7zhSm

— Annelies de Zeeuw (@AnneliesdeZeeuw) January 6, 2023

Haat jegens ‘extreemrechts’

Maar we weten inmiddels ook dat onze overheid er niet voor terugdeinst nepnieuws en gevaarlijk polariserende leugens te verspreiden – leugens die, naar het lijkt, serieus wortel aan het schieten zijn omdat ze (ook zo’n methode) tot in het oneindige worden herhaald. De haat jegens ‘extreemrechts’ begint uit de hand te lopen, want het wordt mensen zo’n beetje elke dag verteld: extreemrechts rukt op. Ik schreef het al eerder: kan iemand me vertellen hoe dat dan oprukt? Waar die lui zitten? Want ik zie demonstratie noch opstand, ik zie geen aanslagen of bedreigingen. Niet op de manier waarop een groep als Extinction Rebellion alweer ‘snelwegacties’ heeft aangekondigd en zeker ook zal uitvoeren, of de manier waarop de boeren vechten voor hun bestaan. Niets zie ik daarvan – tenzij je de boeren wel extreemrechts wilt noemen en ER uiteraard niet. Waarvan akte, overigens.

Op zaterdag 28 januari om 12:00 uur blokkeren wij voor de vijfde keer de A12. De klimaat- en ecologische crisis verergeren met de dag, maar toch blijft onze regering olie op het vuur gooien. Wij eisen een direct einde aan de 17,5 miljard subsidie aan de fossiele industrie! [1/5] pic.twitter.com/5Y5N2AVMFX

— Extinction Rebellion Nederland (@NLRebellion) January 2, 2023

Desinformatie en vooroordelen

Want wat ik wel zie zijn mensen die steeds kritischer staan tegenover het overheidsbeleid; mensen die onze overheid actief in gevaar brengt door ze onophoudelijk verdacht te maken bij het minder kritische deel van onze burgerij. En het werkt: op sociale media regent het oproepen je te verzetten tegen dit oprukkende gevaar, maar zodra je met die lui in gesprek gaat blijken hun angst en haat op weinig anders gebaseerd te zijn dan desinformatie en ongekend veel vooroordelen die onze overheid met plezier aanwakkert. Men stuurt aan op een kloof die onderhand, zoals Gert-Jan Segers ook al opmerkte, op weinig anders kan uitlopen dan een burgeroorlog, of in elk geval veel geweld van burgers tegen elkaar.

En hoe denkbaar is dat geweld? Hoe ver kun je mensen manipuleren?

Don’t Pick Up The Phone

Er loopt op dit moment een docu-serie op Netflix, drie afleveringen maar, die heet ‘Don’t Pick Up The Phone’. Het is een onvoorstelbaar verhaal: een criminele beller hield in de VS jarenlang huis door fastfood-restaurants te bellen en zich voor te doen als politieagent. De manager van zo’n restaurant kreeg te horen dat een werkneemster – met een zodanig algemene beschrijving dat er altijd wel iemand aan voldeed – een klant had bestolen. En of de manager ter plekke, met de instructies van de ‘agent’ over de telefoon, die vrouw zou willen fouilleren.

Vrijwel alle managers trapten erin. En dan begon het spel: de beller ging, in een manipulatief gesprek dat vaak uren duurde, steeds verder. De werkneemster moest zich geheel ontkleden, de kleding werd vervolgens verwijderd uit het kantoortje en de arme vrouw kon dus geen kant meer op. Vaak ging het zo ver dat men zelfs seksuele handelingen met het slachtoffer moest verrichten – allemaal op last van een man die zich voordeed als autoriteit die zei dat het moest.

Milgram-experiment

Ik moest acuut denken aan het beruchte Milgram-experiment dat in de tweede aflevering van de serie ook wordt besproken. Stanley Milgram was een sociaal psycholoog die wilde onderzoeken hoe massale wreedheden kunnen gebeuren, zoals tijdens de Holocaust. Hij zette daartoe een experiment op: een onderzoek naar de gehoorzaamheid van mensen, zelfs als ze de opdracht krijgen een ander kwaad te doen. Mensen moesten een man, die ongezien in een cabine zat, een stroomstoot geven bij een fout antwoord op de vragen die werden gesteld. Bij elk fout antwoord moest de stroomstoot heviger worden. Het (neppe) pijn-geschreeuw uit de cabine was niet van de lucht, de man schreeuwde zelfs last van zijn hart te krijgen van de stroomstoten, smeekte vrijgelaten te worden, maar mensen gingen door met het mishandelen van die man – zelfs als ze inmiddels vrij bezorgd waren over de toestand daar in die cabine. Zelfs als het doodstil werd in die cabine.

De proefpersoon was dus bij elke test niet de man in de cabine, maar degene die was gevraagd te assisteren door op de knoppen te drukken – al was men zich daar zelf niet van bewust. En de belangrijkste reden waarom men op de knoppen drukte, zelfs bij gewetensbezwaar, werd al snel duidelijk: de ‘assistenten’ werd verteld dat het absoluut noodzakelijk was dat men doorging, en dat zij persoonlijk geen enkele verantwoordelijkheid zouden hebben voor wat er kon gebeuren. Ze hoefden alleen die knop in te drukken op commando – omdat een figuur met autoriteit, in dit geval een wetenschapper in een witte jas, het tegen ze zei. De verwachting was dat maar heel erg weinig mensen bereid zouden zijn zoiets te doen: nog geen heel procent, dacht men. Dat viel bitter tegen: 65% van de mensen die meedeed was bereid tot het maximale, dodelijke voltage te gaan – omdat een autoritaire figuur het dus commandeerde.

Gehoorzaamheidstrance

Als je weet hoe je indruk moet maken, kom je met heel veel weg. Exact dit is wat er fout ging bij de managers van die restaurants: ze namen, door het taalgebruik van de beller en zijn autoritaire uitstraling, zonder problemen aan dat ze met een echte politieagent van doen hadden en volgden de commando’s gemakkelijk op. Stukje bij beetje leidde de beller ze, door er ruim de tijd voor te nemen, in een toestand van een soort van ‘gehoorzaamheidstrance’: het werd meestal pas doorbroken als er iemand anders zo’n kantoortje binnenliep, die niet blootstond aan de manipulatie aan de telefoon, en acuut wees op de waanzin van wat daar gaande was. Maar wij lijken, als land, met z’n allen midden in die trance te zitten, met onze overheid als sadistisch manipulerende beller aan de telefoon.

We buigen nogal snel voor mensen waarvan we denken dat ze macht over ons hebben, of ze dat nou werkelijk hebben of niet. We lijken nogal snel onder de indruk te zijn van anderen, als die tenminste weten hoe ze indruk moeten maken. En zo kan onze overheid probleemloos leugens vertellen over hele bevolkingsgroepen in ons land, en anderen oproepen zich actief tegen deze groepen te verzetten. Het is een levensgevaarlijk spel dat, als we niet oppassen, voor een hele vieze bladzijde in onze geschiedenis gaat zorgen.

Ontsnappen

Wilt u ontsnappen aan deze manipulatie? Mijn eerste advies zou zijn: zet de tv uit. Dat medium is het meest populair en wordt daarom door onze overheid doorlopend ingezet voor allerlei beïnvloeding, middels BN’ers die (betaald of niet) braaf vertellen wat gehoord dient te worden, middels gekochte zendtijd, middels programmamakers die ook graag een stukje van de macht willen. Zet dat ding uit en laat u niet meer bespelen. Het is niet alsof er veel te missen valt op die bak, ja toch?

En verder: informeer uzelf, laat het niet aan de overheid en haar lakeien over. U kunt ze simpelweg niet vertrouwen. Maar de allerlaatste tip ligt voor de hand: stem tegen dit gevaarlijke kartel op 15 maart. Want vergis u niet – we zitten midden in een psychologische oorlog.

Vond je dit artikel goed? Steun Ines van Bokhoven via inesvanbokhoven.backme.org

Over de auteur

Ines van Bokhoven

Schrijfster van historische romans, vrouw met een mening en liefhebber van 'common sense’.

Recent gepubliceerd

Archief

• Politiek Nederland24 november 2023Na de overwinning van Wilders is links Nederland in paniek
• Antisemitisme19 november 2023Over verkiezingen, laffe politici en bestuurders
• Klimaat en Milieu11 november 2023Geluidsoverlast door windmolens: wanneer kunnen we weer slapen?
• Antisemitisme26 oktober 2023De teloorgang van de Nederlandse tolerantie